از این رو و به مناسبت فرا رسیدن سالروز شهادت جوادالائمه(علیه السلام) درباره برخی از زوایای سبک زندگی آن حضرت با کارشناسان گفت وگو کرده‌ایم که به حضورتان تقدیم می‌شود:

حجت‌الاسلام والمسلمین سید منذر حکیم، مدیرکل پژوهش مجمع جهانی اهل بیت(علیهم السلام) درباره دلیل شهرت امام جواد(علیه السلام) به جود و کرم می‌گوید: امامان معصوم(علیهم السلام) همگی در قله رفیعی از کرامات و کمالات اخلاقی قرار دارند، اما به تناسب تاریخ و شرایط زندگانی، یکی از این کمالات در وجود مقدس آنان تجلی بیشتری یافته، برای مثال جود و سخای امام کاظم(علیه السلام) زبانزد بود و حتی دستگاه خلافت از این بابت ایشان را تهدید کرد، اما تبلور جود در امام نهم به گونه ای بود که ایشان به جوادالائمه(علیه السلام) شهرت یافتند، زیرا هرگز دست رد به سینه کسانی که به محضرشان اظهار نیاز کرده، نمی‌زدند تا جایی که در میان مردم به «بابُ المراد» شهرت یافتند.

وی ادامه می‌دهد: ویژگی جود و سخا در آن حضرت حتی مورد تأیید و اعتراف بزرگان اهل سنت نیز هست، چنانکه در تعبیری از فضل بن روزبهان، از بزرگان اهل سنت درباره امام جواد(علیه السلام) آمده است: او کسی است که در سخاوتمندی بر همه سخاوتمندان برتری داشته و سرآمد آنان بوده است. از امام رضا(علیه السلام) نیز درباره ایشان نقل شده است که: «این مولود بر شیعیان برترین برکات را داشته و کسی است که خداوند به وسیله او حق را زنده کرده و باطل را از بین می‌برد.»

حجت‌الاسلام والمسلمین حکیم در ادامه تصریح می‌کند: این تعبیرات از زبان امام معصوم و نیز بزرگان مذاهب، راز جواد بودن امام نهم را روشن می‌کند و پرده از کرامات وجودی آن حضرت بر می‌دارد.

وی با تأکید بر لزوم کل نگری در بررسی سیره ائمه(علیهم السلام) تأکید می‌کند: همان طور که نبوت در کودکی به حضرات عیسی و یحیی(علیهماالسلام) داده شده، حضرت جواد(علیه السلام) هم پیش از بلوغ به امامت رسیدند، البته پیش از آن هم آثار علمی فراوانی از ایشان در حضور مراجعه کنندگان و کسانی که باید امامت ایشان را می‌پذیرفتند، بروز یافته بود، چنانکه اسرار هستی بر زبانشان جاری بود و حتی مجموعه ای مفصل در حوزه درمان از ایشان بر جا مانده که می‌توان آن را در قالب مجموعه ای با عنوان «طب الجواد(علیه السلام)» تدوین کرد.

بنابر گفته این استاد حوزه و دانشگاه، با وجود آنکه آن حضرت حتی پیش از 10 سالگی به امامت رسیدند، اما بخوبی نقش خود را به عنوان رهبر جامعه، نه فقط شیعی، بلکه جامعه انسانی تبیین می‌کنند و دوران جدیدی را در تاریخ امامت رقم می‌زنند و راه را برای امامت امام هادی(علیه السلام) و حضرت حجت(عجل الله تعالی فرجه) در سن پایین هموار می‌کنند، هر چند این امامت را فقط حق طلبان پذیرفتند.

مهریه جالب

وی با بیان اینکه امام جواد(علیه السلام) در ابعاد عبادی و تربیتی نیز همچون علم و جود سرآمد بودند و حتی به سجاد شهرت داشتند، می‌گوید: دعاها و ذکرهای ایشان برترین نوع اظهار بندگی، خضوع و خشوع مقابل خداوند عالم را تصویر می‌کند، چنانکه از ایشان 10 دعا و مناجات برای طلب انواع نیازها از خدای متعال از جمله مادی و معنوی مانند طلب روزی و حج انشا شده و به عنوان مهریه به همسرشان عطا کرده اند که از این منظر هم جالب است که بدانیم مهریه نباید همیشه مادی باشد، بلکه می‌توان مهریه را گامی برای ارتباط با خدا و بندگی قرار داد.

حجت الاسلام والمسلمین حکیم، دعاهای برجا مانده از جوادالائمه(علیه السلام) را دایرة المعارفی کوتاه، اما گویا، پرمغز و دارای نکات کلیدی معرفی می‌کند و می‌گوید: برای حل مشکلات گوناگون زندگی می‌توان به این دعاها تمسک کرد، بنابراین این دعاها کلید حل معما نام گرفته اند و به مشکلات از جمله مادی و معنوی توجه دارد و انس با آن‌ها سبک زندگی انسان را اصلاح می‌کند.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به داستان ازدواج جوادالائمه(علیه السلام) با دختر مأمون ابراز می‌کند: اما ایشان برای تداوم شجره امامت به زرق و برق دنیا و امکانات مادی توجه نداشتند و همتشان بر آن بود که کانون امامت در خانواده‌ای طاهر و خداجو تداوم بیابد.

وی یادآور شد: اگرچه خلفای بنی عباس اصرار داشتند، جریان امامت به این خاندان برسد و ازدواج با دختر مأمون را به امام جواد(علیه السلام) تحمیل کردند، اما حضرت از دامی که برایشان طراحی شده بود، به سلامت گذشتند؛ یعنی در کوتاه‌ترین زمان، بزرگ‌ترین رسالت را انجام دادند و شهادت زودهنگام مانع فراموشی این رسالت نشد.

برخورد با انحراف

حجت الاسلام والمسلمین قاسم خانجانی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اشاره به مبارزات امام جواد(علیه السلام) با اندیشه‌های انحرافی می‌گوید: در این دوران نیز همچون زندگانی برخی دیگر از معصومان(علیهم السلام) فرقه‌های انحرافی که حتی خود را منتسب به شیعه می‌دانستند، فعال بودند؛ یعنی به نام شیعه، اما در باطن ضد هویت و ماهیت این مذهب، عمل می‌کردند، بنابراین امام جواد(علیه السلام) شیعیان را از متأثر شدن از آن‌ها برحذر داشته و به گونه ای راهبری کردند تا آن‌ها به اهداف خود نرسند.

وی با بیان اینکه غالیان یکی از این گروه‌های به ظاهر شیعی، اما ضربه زننده به حقانیت تشیع بودند، می‌افزاید: آن‌ها به قدری در بیان فضایل و مناقب اهل بیت(علیهم السلام) افراط و مبالغه داشتند که آن بزرگواران را از مرز بشری فراتر می‌بردند؛ این گروه که سابقه آن‌ها حتی به عهد امامین صادقین(علیهما السلام) می‌رسید، بعضاً شخصیت‌های بنام و صاحب کتاب بودند، همچون ابوجعفر کرخی یا جعفر بن واقد که اهل بیت(علیهم السلام) آنان را دروغگو می‌خواندند و با آنان بشدت برخورد می‌کردند.

حجت الاسلام والمسلمین خانجانی با اشاره به شدت برخورد امام جواد(علیه السلام) با این افراد اظهار می‌دارد: در سیره جوادالائمه(علیه السلام) هر جا که احتمال خطر و متأثر شدن افراد جامعه از انحرافات بالا بود، ایشان بشدت برخورد داشته و به هیچ وجه تسامح نمی‌کردند.

وی درباره استفاده از شیوه و راهبرد جوادالائمه(علیه السلام) برای مبارزه با ولنگاری فرهنگی که دغدغه رهبر معظم انقلاب است، بیان می‌کند: اگر ولنگاری فرهنگی به تعبیر رهبری به معنای بیراهه رفتن فرهنگ ناب و اصیل جامعه ما با ظاهر جذاب باشد و اگر عده ای بخواهند در مبارزه با آن مانع تراشی کنند، باید مبارزه کرده و اجازه نداد.

حجت الاسلام خانجانی می‌افزاید: وقتی فرهنگ دستخوش تغییر و تهی شدن از درون باشد، نباید جامعه و حاکمیت بپذیرد که به نام مصلحت و ملاحظه و پذیرش افکار مخالف، چنین چیزی رخ دهد؛ زیرا پذیرش در مقام مناظره و مباحثه تفاوت دارد با تسامح مقابل انحراف‌های فکری و فرهنگی که ژست روشنفکری به خود می‌گیرد، اما در باطن فرهنگ اصیل را متأثر و نابود می‌کند.

این استاد ممتاز تاریخ در پایان خاطرنشان می‌کند: باید با تأسی به سیره جوادالائمه(علیه السلام) بویژه در مباحثات و برخوردها، مراقب باشیم تا به بهانه‌های واهی و تیترهای جذاب، فرهنگ ما را به انحراف نکشانند، مانند بحث کنسرت‌ها که با برچسب موسیقی اصیل، در عمل نوعی اختلاط زن و مرد و ابتذال را رواج می‌دهد و در کنار آن قبح و زشتی بسیاری از گناهان از بین می‌رود و در هر جامعه ای وقتی گناه عادی شد یا متأسفانه مانند برخی از امور در جامعه ما به ارزش تبدیل شد، باید آماده سقوط و نابودی باشد.