دکتر فریدون اکبری، مدیر گروه ادب فارسی دفتر برنامه ریزی و تالیف کتابهای درسی وزارت آموزش و پرورش هم خودش روزگاری این درسها را خوانده است و ساعتی را برای به اشتراک گذاشتن این نوستالوژی با او به گفت وگو می نشینیم.
آقای دکتر تاکید دارم که یاد آوری کنم که من هیچ اطلاعی از محتوای کتابهای امروزی ندارم و می خواهم با شما به سالهایی دور بروم .آن زمان که کبری تصمیم می گیرد دختر مرتب و منظمی باشد و کوکب خانم برای مهمانهایش سفره ای می اندازد، مثال زدنی... از چه زمانی در جریان محتوای کتابهای درسی هستید؟چند سال است که با این کتابها زندگی می کنید؟
ـ در یک نگاه فراخ باید بگویم هر ایرانی که به مدرسه رفته باشد، با کتابهای فارسی آشناست و من هم یکی از آنها هستم که در سال 1349 وارد اول ابتدایی شدم.هر ایرانی که به مدرسه رفته باشد، البته در گذشتهها این متنها را می شناسد.من هم مثل بقیه از آن زمان این متنها را می شناسم .
این متنها چقدر قدمت دارد.مربوط به چه زمانهایی می شوند؟
ـ کار تالیف و تدوین کتاب درسی به یک مطالعه طولانی مدت نیاز دارد، به همین روی هر کتابی که امروز تولید می شود، بر بنیاد مطالعه پیشین است کتابی که در سال 1391 چاپ شده، این کتاب 90 سال مطالعه پیشین را دارد.ما نوشته های 90 سال گذشته را می بینیم و هر متن خوب را انتخاب می کنیم و هر متنی را که می شد به زبان امروزی آورد نگه داشتیم. کتابهای جدید که هر سال تالیف می شود محصول این مطالعه چندین ساله است.
درس پتروس فکر کنم در سال چهارم ابتدایی و هلندی بود.اینها را ازکتابهای خارجی برداشت می کنید؟
ـ برای تدوین کتاب درسی ما از گنجینه ادب و فارسی و تاریخ ادبیات همه سرزمینها به فراخور محتوا بهره می گیریم، هر چند در پایه های نخست دبستانی از گنجینه زبان خودمان بهره می گیریم و برای پایه های بالاتر به سراغ سایر کشورها می رویم.درسی مثل پتروس درسی بود که درس خوانده های نسل های گذشته از آن یاد می کنند و درس آموختگان امروزی آن را نمی شناسند هر نسلی با تاریخ و گذشته خودش زندگی می کند، امروزیان که کتابهای امروز را می خوانند و آن زمان ما نیستیم، از این کتابها یاد می کنند.پتروس در چهارم ابتدایی بود، اما اینکه تخیلی یا افسانه بود و یا غیره من کاری ندارم، اما روندی است که ما به سراغ ادبیات کشورهای دیگر هم در تالیف کتابهای درسی می رویم.
در کتابهای جدید هم به سراغ ادبیات جهان می روید ؟
ـ بله.اکنون در کتابهای جدید فارسی در دبستان تک درس هایی داریم اما در راهنمایی فصلی به نام ادبیات جهان داریم.در حوزه سازماندهی تالیف کتابهای درسی برای ساخت و سازماندهی ذهنی بچهها ما به سراغ ادبیات سایر کشورها هم می رویم.
کشورهای خاصی مد نظرتان است یا اینکه فرقی ندارد؟
ـ برای ما کشور مهم نیست، محتوا مهم است، آنچه سبب می شود متنی برای درس انتخاب شود، محتواست اما اینکه مال کدام کشور است در رده های بعدی قرار می گیرد.
قصههای فارسی مثل حسنک کجایی و تصمیم کبری و... را چه کسی می نوشت؟
ـ کتابهای درسی در گذشته و حال معمولا برخی متنها در شورای برنامه ریزی تالیف می شود و گروهی آن را سامان می دهند اما برخی متنها از نویسنده خاصی استفاده می شود و اسمش را می نویسیم، برخی متنها را از نویسنده ای می گیریم و اسم هم می زنیم، اما برخی متنها که اسم ندارد گروه مولفان آن را می نویسند.اما ما کتاب مرجعی داریم به نام راهنمای معلم که در آن کتاب توضیح می دهیم که مثل درس دو کتاب از فلان نویسنده است و با بازخوانی و اصلاح در آن به درس تبدیل شده است، در گذشته هم چنین رسم و راهی بود مثلا کتابهایی که جبار باغچه بان، ایرج جهانشاهی، دکتر سلیم عباس سیاحی تدوین می کردند، آن وقت هم برخی متنها باز نویسی خودشان بود و برخی مال سایر نویسندهها درس هایی مثل حسنک کجایی و تصمیم کبری و...هم در دهه 40 و 50 را همین نویسندهها تدوین کردند و وارد کتاب درسی شد و نویسنده خاصی ندارد.
ذائقه من و شما با بچه های گذشته یکی نیست، این را می دانم اما می خواهم بدانم روزی که این متنها عوض شد و قرار شد متن جدیدی گذاشته شود، شما با هیچ درسی علاقه خاصی و یا خاطره ای نداشتید که شما را ناراحت کند که این متن به تاریخ می پیوندد؟
ـ نه خیلی زیاد.من معتقدم برخی از متن های کتابهای درسی ویژگی آب گونه دارند.زلال هستند و تاریخ مصرف ندارند، مثل باز باران مرحوم گلچین گیلانی که هنوز هم هست یا شعر کتاب عباس یمینی شریف هنوز هم هست.
برخی متنها زمان ندارند و زبان بسیار روانی دارد و ما استفاده می کنیم این دو شعر هنوز هم در کتب درسی هست.متن هایی که از نظر زبانی روان باشد، هنوز هم هست.من در کودکی کتی داشتم که خیلی دوستش داشتم، اما امروز نمی توانم بپوشم جامعه هم همینگونه است و نیازی نیست که یک جامه را سالها بپوشند.
یک شعر از کتابهای قدیم می خوانید؟
ـ باز باران باترانه
می خورد بربام خانه
...
اینها سرود های ماندگاری هست.
۱۳ مهر ۱۳۹۱ - ۰۰:۳۲
کد خبر: 75268
مریم زنگنه - دهقان فداکار، پتروس، تصمیم کبری، حسنک کجایی، روباه و زاغ و... درسهایی بودند که هم نسلان من خوانده اند و با آن زندگی کرده اند .متنهایی که شاید نسل سومیها و چهارمیها از آن هیچ نمی دانند.
نظر شما