نحوه بوجود آمدن
درباره ی به وجود آمدن این شمشیر با عظمت، از امیرالمؤمنین علی (ع) نقل شده است که ایشان فرموده اند: روزی جبرئیل بر پیامبر (ص) نازل گردید و گفت: ای محمد؛ در یمن بتی است از سنگ که آن را در قاب آهن نشانده اند. کسی بفرست (تا آن بت را از بین برده) و آن آهن را بیاورد. حضرت مرا فرستاد و آن آهن را بیاوردم و آن را به عُمَر آهنگر دادم و او دو شمشیر از آن بساخت: ذوالفقار و مخذم. حضرت مخذم را انتخاب نمودند و ذوالفقار را به من دادند و پس از رحلت ایشان، مخذم نیز به من منتقل گردید و همچنین از امام صادق (ع) نقل شده است که ایشان فرموده اند: ذوالفقار، شمشیری است که امین وحی جبرئیل از آسمان فرستاد و در صفحه ای از نقره بود و در باب اندازه آن آمده است که درازی ذوالفقار هفت وجب و پهنای آن یک وجب بوده است و بدان علت به آن ذوالفقار می گفتند؛ چرا که آن را بر هر کس فرود می آوردند، در دنیا از زندگی و در آخرت از بهشت محروم می گردیده است. (معارف و معاریف، ج۵: ۵۵۷؛ علل الشرایع، ج۱: ۵۳۰؛ معانی الاخبار، ج۱: ۱۴۶؛ صحیفه الابرار، ج۱: ۲۸۵)

شمشیری که می خواست زمین را به دو نیم کند!
درباره ی کارهای شگفتی که توسط ذوالفقار (در زمانی که در دستان مبارک حضرت علی (ع) بوده است) روی داده است روایات گوناگونی ذکر شده است به نحوی که آمده است در روز جنگ خیبر، پس از آن که مرحب به دست مبارک امیرالمؤمنین علی (ع) به دو نیم گردید و بر زمین افتاد، جبرئیل در حالی که تعجب بر چهره داشت بر پیامبر (ص) فرود آمد.
رسول خدا (ص) به او فرمودند: از چه تعجب نموده ای؟
جبرئیل عرض کرد: همانا فرشتگان در جای هایی که در آن ساکن هستند ندا می کنند: لافتی الا علی لاسیف الا ذوالفقار؛ هیچ جوانمردی نیست مگر علی و هیچ شمشیری نیست، مگر ذوالفقار.
ولی تعجب من بدان جهت است که آن زمان که امر شد قوم لوط را هلاک کنم، شهرهای آنان را بر پری از بال های خود قرار دادم و آن قدر آن را بالا بردم که حاملان عرض صدای خروس ها و اطفالشان می شنیدند و تا صبح به انتظار امر خدا ایستادم و آن را جابجا نکردم.
اما امروز که علی (ع) ضربت هاشمی خود را بر مرحب فرود آورد، من مأمور شدم زیادی قبضه ی شمشیر او را نگه دارم تا به زمین فرود نیاید و آن را به دو نیم نکند؛ و در این هنگام فشار زیاد شمشیر علی (ع)، سنگین تر از شهرهای قوم لوط بود و این در حالی بود که اسرافیل و میکاییل بازوی علی (ع) را در هوا به قبضه ی خویش گرفته بودند. (مدینة المعاجز، ج۱: ۱۸۳)

به حَرف آمدن ذوالفقار!
از ویژگی های منحصر به فرد دیگر شمشیر امیرالمومنین علی (ع)، از حضرت امام صادق (ع) روایت شده است که ایشان فرموده اند: هنگامی که علی (ع) در جنگ خندق، عمربن عبدود را به قتل رسانید، در خدمت پیامبر (ص) ذوالفقار خود را به امام حسن (ع) داد و فرمود: به مادر خود بگو این شمشیر را شستشو دهد.
امام حسن (ع) ذوالفقار را برده و دوباره خدمت امیرالمؤمنین علی (ع) آورد، در حالی که در وسط آن نقطه ی خونی بود که پاک نشده بود!
امیرالمؤمنین (ع) فرمود: مگر این را حضرت زهرا (س) نشست؟
امام حسن (ع) عرض نمود: آری شست.
حضرت فرمود: پس این نقطه چیست؟
در این هنگام پیامبر (ص) فرمودند: یا علی؛ از ذوالفقار سؤال نما تا به تو پاسخ دهد.
حضرت ذوالفقار را حرکت داده و فرمود: مگر تو را حضرت فاطمه (س) از خون پلید و ناپاک، پاکیزه ننمود؟
پس به خواست خدا شمشیر به سخن آمده و عرض کرد: آری؛ ولی شما به وسیله ی من عمربن عبدود را به قتل رساندید، که دشمن ترین فرد نزد فرشتگان بود، پس پروردگارم مرا امر فرمود که من این خون را نوشیدم و این بهره و نصیب من است، و شما این شمشیر را از غلاف بیرون نمی آورید مگر این که فرشتگان این نقطه خون را دیده و بر شما درود و سلام می فرستند. (مدینة المعاجز، ج۱: ۲۴۷؛ قطره ای از معجزات چهارده معصوم: ۱۱۷- ۱۱۸)

ذوالفقار اکنون کجاست؟
بنا بر روایات معتبره، پس از شهادت حضرت علی (ع)، ذوالفقار به امام حسن (ع)، و سپس به امام حسین (ع) و سپس به دیگر امامان انتقال یافت و اکنون آن در نزد حضرت مهدی (عج) می باشد. در دوره ی امامان (ع)، شیعیان امامان را به چند نشانه می شناختند که یکی از آن ها ذوالفقار بود، و آن را نزد هر کس می یافتند که با نشانه های دیگر امامت همراه بود، او را به امامت و رهبری خود می پذیرفتند و از امام صادق (ع) و امام رضا (ع) نقل شده است که سلاح (ذوالفقار و زره)، از جمله نشانه های امامت بوده است که در زمان امامت ایشان، نزد آن ها بوده است. (من لایحضره الفقیه، ج۴: ۴۱۹؛ مناقب ابن شهرآشوب، ج۱: ۳۱۲)

نویسنده: مصطفی لعل شاطری