در کاشمر وقتی از عتیقه صحبت میشود، ذهن ناخودآگاه به طرف سماورهای زغالی قدیمی و انواع ظروف مسی و لوازم مطبخهای قدیم معطوف میشود.
کاشمر یکی از10 شهر تاریخی خراسان بزرگ است. در جای جای شهرستان شاهد وجود انواع ابنیه تاریخی، منازل قدیمی، قبرستانهای کهن، تپهها و محوطههای باستانی و خرابههای کهنسال هستیم. این مجموعهها از جمله نقاط مورد علاقه گنج یابها و عتیقه دوستان میباشند. کافی است نظری به تپهها وتلهای تاریخی بیفکنید و پدیده حفاریهای غیر مجاز را مشاهده کنید.
معمرین روستاهای کهنسال کاشمراز تلاش دورگردها و پیله وران در یک قرن اخیر در رابطه با خرید انواع لوازم قدیمی خاطرهها دارند. پیرمردی 80 ساله در روستای فدافن برای نگارنده از تلاش دوره گردها برای خرید انواع نسخ خطی و ظروف قدیمی و حتی سنگ قبرهای دارای خط کوفی حکایت میکرد.
حتی شنیده شده است که در دوران طاغوت پهلوی، کدخداها و خانهای آبادیهای مختلف انواع ظروف قدیمی نظیر؛هرکاره ها، سماور، ظروف مسی و ... را به عنوان کادو و سوغات به مسؤولان شهرستان و استان و مهمانان ویژه تقدیم میکردند.هم اینک اشیای عتیقه به عنوان تزیین و رکن اصلی چیدمان ودکوراسیون منازل و حتی دفاتر شخصی فعالان بخش خصوصی مورد استفاده قرار میگیرد.
متاسفانه کاشمر فاقد موزه خاصی در زمینه عتیقه و اشیای باستانی است. در دهه 80 شاهد برگزاری چند نمایشگاه ابتکاری از سوی تنی چند از چهرههای فرهنگی و دانشجویان رشته مدیریت جهانگردی دانشگاه پیام نور با موضوع معرفی ابزارآلات قدیمی و اشیای مورد استفاده گذشتگان در بعضی مدارس و نگارخانه ارشاد و نمایندگی میراث فرهنگی بودیم.
متاسفانه در دهه 90 این مهم تکرار نشد.چندی پیش در خبرها خواندیم که :« 8سکه تاریخی از داخل یک کوزه در کوهسرخ کاشمر کشف و به اداره میراث فرهنگی تحویل شد. به گزارش پایگاه خبری پلیس، فرمانده انتظامی شهرستان کاشمر با اعلام این خبر گفت: در پی گزارش فردی به نام «علیمردان» از اهالی بخش کوهسرخ به پاسگاه انتظامی این بخش مبنی بر کشف سکههای عتیقه در یک باب منزل قدیمی، بلافاصله گروهی از مأموران انتظامی این فرماندهی برای بررسی موضوع به محل اعزام شدند. سرهنگ محمود شیخی نژاد افزود: با حضور مأموران در محل و بررسی اولیه مشخص شد که این فرد در زمان تخریب یک منزل قدیمی، تعداد 68سکه عتیقه را داخل یک کوزه کشف کرده که موضوع را بلافاصله به مأموران پاسگاه انتظامی اطلاع داده است. براساس نظر کارشناسان میراث فرهنگی، این سکهها مربوط به دوران قاجاریه میباشند.»نظیر این خبر هر از گاه در کاشمر شنیده میشود. به عنوان مثال در پاییز سال1384 نیز
« در یک عملیات پلیسی مأموران فرماندهی انتظامی شهرستان کاشمر، موفق به کشف اشیای عتیقه باستانی شدند.
آنان در طی اقدامات اطلاعاتی و تحقیقاتی، از وجود اشیای عتیقه با ارزش در یکی از روستاهای این شهرستان مطلع شدند و با تشکیل تیم ویژه تحقیق کار پلیسی خود را آغاز و در یک عملیات موفق اشیای عتیقه باستانی شامل مجسمههای باستانی، سکههای قدیمی، ظروف و طرحهای سفالی و منقش دوران ایران باستان را کشف نمودند. در این رابطه یک نفر نیز دستگیر گردید. » کاشمر استعداد کشف عتیقه جات را داراست.
هنوز تبلیغات دستگاههای فلز یاب بر در و دیوار کاشمر دیده میشود. نقل است که در هسته مرکزی شهر کاشمر احتمالاً شهری زیرزمینی وجود دارد. در این زمینه باید نمایندگی میراث فرهنگی در کاشمر به صورت علمی نظر بدهد ولی در حافظه مردم مطرح است که هر از گاه کف مغازه ای نشست میکند و یا در حین توسعه یا مرمت مغازه و یا خانه ای فضایی خالی در کف دیده میشود.
البته شهر کاشمر روی سلسله قناتها واقع شده است. شاید شایعه وجود مجموعه ای زیرزمینی در هسته مرکزی شهر کاشمر مربوط به رشتههای قنات باشد. کاشمر در دوران قاجار و بیش از آن به طور مکرر از سوی ازبکان و تراکمنها مورد حمله قرار داشته است. این حملات در کنار وجود یاغیها و راهزنهای محلی و همچنین شرایط ملوک الطوایفی ترشیز قدیم و قهستان باعث شده است تا مردم برای خود و اشیای قیمتیشان مخفیگاههایی تعبیه کنند. این مخفیگاهها بعضاً به علت مرگ و یا مهاجرت صاحبان اشیا به فراموشی سپرده میشدند تا روزی روزگاری نوک کلنگ یا تیزی لبه بیلی و یا زلزله و تخریبی باعث عیان شدن آنها شود! میتوان تصور نمود که شهر ترشیز در آن روزگاران دارای انواع پناهگاهها در عمق زمین بوده باشد.
به عبارتی ترشیزی هم در زیرزمین وجود داشته است . نقل است که در روستای فدافن از توابع بخش مرکزی کاشمر وقتی ترکمنها حمله میکردند، مردم ده غذای یک ماهشان را بر میداشتند توی زمین میرفتند. روی زمین فقط پیران باقی میماندند. تا یک ماه زن و بچه مردم توی زمین مخفی میشدند تا وقتی ترکمنها میرفتند.
۱۳ شهریور ۱۳۹۲ - ۰۱:۰۱
کد خبر: 150600
کاشمر- حمید رضا بیتقصیر: در حال حاضر چهار عتیقه فروشی در شهر کاشمر فعالیت میکنند و این در حالی است که شاهدیم برخی از فعالان صنوف مختلف در کنار حرفه اصلیشان به عرضه بعضی از عتیقهها مشغول هستند.
نظر شما