از سوی دیگر سالهاست علاوه بر سایه سنگین تحریم، آسمان روابط علمی ایران با کشورهای معتبر و مطرح به تیرگی گرایید تا جایی که کار به تحریم بورسیه‌ها و محدودیت در مبادلات ارزی کشید.
اما توافق ژنو همچون آبی بر آتش این تیرگیهاست و تمام تصمیم سازان کشور امید دارند درهای امید به روی روابط دیپلماتیک، سیاسی و حتی علمی ایران با کشورهای مهم و تاثیر گذار دنیا گشوده شود.
طی این سالها و با تشویقها و حمایتهای مقام معظم رهبری، علم در ایران از حصار تحریمها گذشت و به دیگر کشورها نیز عرضه شد اما همواره در این مسیر پر پیچ و خم و البته شیرین دشواری‌هایی وجود داشت.
به رسمیت شناخته شدن حق هسته ای ایران، گامی بزرگ در راستای شناسایی هر چه بیشتر موفقیتهای علمی ایران به جهانیان به شمار می‌آید.
در همین باره، ارسلان قربان، رئیس مرکز همکاری‌های علمی بین المللی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری همچنین قائم مقام وزیر علوم در امور بین الملل و عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی، افق تازه ای را پیش روی اقدامهای مثبت علمی ایران و تقویت ارتباط با کشورهای 1+5 ترسیم می‌کند.
ارسلان قربانی، رئیس مرکز همکاری‌های علمی بین المللی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در گفت وگو با ما به برخی پرسشها در زمینه افق روشن روابط علمی – دیپلماسی ایران با برخی کشورهای جهان از جمله کشورهای 1+5 یعنی آمریکا، انگلیس، آلمان، ایتالیا، چین و روسیه پاسخ داد.
دکتر قربانی درباره نتایج توافق ژنو بر تقویت و تداوم روابط علمی و فناوری جمهوری اسلامی ایران با کشورهای عضو 1+5 و برخی کشورهای دیگر، با اشاره به افق روشن این همکاری ها، گفت: توافق ایران با کشورهای 1+5 قطعاً تأثیرات قابل توجهی در گسترش و تقویت روابط علمی – دیپلماسی ایران با سایر کشورها از جمله کشورهای 1+5 دارد و هر نوع تحول در سیاست خارجی کشورمان، در بهبود روابط جمهوری اسلامی ایران بویژه تقویت همکاری‌های علمی با سایر کشورها خواهد داشت؛ هر چند که همکاری‌های ایران با کشورهای 3+3 پیش از این هم تداوم داشته است.
قربانی با بیان اینکه چالشها و منازعات سیاسی در بهبود روابط و همکاری‌های علمی ایران تأثیرات مثبت زیادی دارد، به تأثیر سوء تحریمها از جمله چاپ نشدن مقاله‌های علمی دانشمندان، تحریم رفت و آمد دانشمندان و متخصصان ایرانی در برخی مراکز علمی خارجی و ایجاد تحریم‌ها و مشکلات ارزی برای دانشجویان ایرانی بورسیه اشاره کرد.
رئیس مرکزهمکاری‌های علمی بین المللی در پاسخ به این پرسش که آغاز این ارتباط از کجا باید باشد، گفت: تحقق این مهم به میزان عملکرد و تعهدات کشورهای عضو 3+3 و البته بازیگری آنها در سیاستگذاری بستگی دارد.
وی گفت: جمهوری اسلامی ایران بتدریج باید سیگنال‌های این تأثیرگذاری را مشاهده کند؛ هر چند که همکاری با این کشورها به خود ما هم بستگی دارد. به هر حال لغو تحریمها و بهبود روابط کمرنگ شده و نیاز به زمان ندارد.
رئیس مرکز همکاری‌های علمی بین المللی وزارت علوم با اشاره به اهمیت گشایش و گسترش همکاری با کشورهای 1+5، به موضوع تقویت همکاری‌های علمی با آمریکا و انگلیس اشاره و اظهار کرد: تعداد زیادی از دانش آموختگان ما دانش آموخته مراکز علمی و دانشگاهی انگلیس هستند و همچنین تعداد زیادی دانشجوی ایرانی بورسیه و غیربورسیه در این کشور تحصیل می‌کنند. علاوه بر این، جمعیت مسلمانان مقیم انگلستان که به عنوان یک منبع قدرت در آن کشورحضور دارند، کمک زیادی به دیپلماسی علمی و فرهنگی می‌کند، از این رو، به نظر من این کشور در اولویت ارتباطات علمی و دانشگاهی قرار می‌گیرد.
قربانی ادامه داد: به دلیل نوع ارتباط و نحوه همکاری، اولویت همکاری‌های علمی فناوری با دانشگاه‌ها و مراکز علمی انگلیس و آمریکاست، البته به این معنا نیست که همکاری‌ها تاکنون وجود نداشته است، بلکه ایران هم اکنون با این قبیل کشورها و از جمله آلمان، فرانسه و روسیه.... روابط علمی و دیپلماتیک دارد.
وی با تأکید بر اینکه تحریمها نباید به مباحث و موضوعات علمی تسری یابد، گفت: علم متعلق به همه مردم دنیاست، ولی متأسفانه این معضل در سطح روابط ایران با جهان اتفاق افتاد و به نظر من با یک نگاه واقع بینانه، گفتمان اخیر به یک تعامل روشن در سطح روابط علمی بین المللی ایران منجر می‌شود.
قربانی که بر این باور است، دیپلماسی وزارت امور خارجه ایران و در واقع ترسیم سیاست خارجی در این جریان اثربخش است، به یکی از تأکیدات رئیس جمهور در این باره اشاره کرد و یادآور شد: رئیس جمهور محترم کشورمان نیز بر گسترش همکاری با کشورهای جهان با نگاه آکادمیک و علمی تأکید دارد.
عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی، از تأکید وزارت علوم بر اثر بخش نبودن مداخلات و منازعات سیاسی در همکاری‌های علمی خبر داد و افزود: روابط دیپلماسی و پارادایم حاکم بر فضای بین الملل همیشه اثر گذار است، هرچند که به محیط بین الملل به عنوان یک محیط فرصت نگاه کنیم به این دلیل که فضای بین الملل در همکاری‌های علمی فرصت است نه تهدید.
وی گفت: دانشگاه‌های دنیا و دانشمندان این کشورها به جمهوری اسلامی ایران نگاهی منفی داشتند ، بنابراین توافق ژنو می‌تواند در حذف این تصویر منفی روانی از ایران هم اثربخش باشد .
قربانی در بخش دیگر این گفت وگو، از دیگر آثار توافق ژنو گفت و اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران هم اکنون در 80 سازمان تخصصی و علمی عضویت دارد و توافق کشورمان با کشورهای 1+5 می‌تواند در شتاب بخشی بین المللی با این سازمانهای تخصصی، علمی، منطقه ای و بین المللی ثمربخش واقع شود.
وی به برخی مشکلات پیش روی ایران در ارتباط با این سازمانها اشاره کرد و گفت: یکی از چالشهای اصلی ایران، پرداخت حق عضویت این سازمانها از جمله حق عضویت یونسکو و انتقال ارز است. توافق ژنو می‌تواند کار ایران را در این زمینه تسهیل کند به این معنا که مشکلات پرداخت حق عضویت برطرف شود.