به گزارش خبرنگار قدس آنلاین از تبریز، حضرت معصومه(س) تنها امامزاده ای است که زیارتنامه ایشان در روایات ائمه اطهار(ع) مورد سفارش و تاکید قرار گرفته است، همچنین در روایاتی از امام رضا(ع) و امام جواد(ع) ثواب زیارت ایشان، بهشت عنوان شده است. جهت آشنایی بیشتر با شخصیت حضرت فاطمه معصومه(س) با حجت الاسلام والمسلمین میرستار مهدیزاده، از مبلغان و پژوهشگران حوزوی گفتگو کردیم.
مقام معنوی حضرت معصومه(س)
محکم ترین دلیل برای شناسایی مقام معنوی حضرت معصومه(س)، وصف مستقیم ائمه نسبت به جایگاه ایشان می باشد. این معرفی از چند لحاظ مورد توجه است. اول اینکه از میان امامزادگان و اولاد مستقیم ائمه، فقط در مورد زیارت ایشان سفارش و تاکید صورت گرفته است؛ به طوری که حتی از حدود سی و شش برادر و خواهر نیز، فقط ایشان توجه امام رضا، امام جواد و امام صادق(ع) را به خود جلب کرده است؛ آن گونه که امام صادق(ع) با تجلیل از تولد او خبر داده و ثواب زیارت توأم با معرفت او را بهشت معرفی نموده و شفاعتش را شامل حال تمام شیعیان دانسته است.
روزی عده ای از شیعیان امام کاظم(ع) جهت دریافت پاسخ برای پرسشهای دینی خود به شهر مدینه رهسپار شدند، ولی چون آن حضرت در مسافرت بود، به ناچار سؤالات خود را نوشته و به افراد خانواده امام تحویل دادند تا در سفر بعد، جواب آنها را دریافت نمایند. زمان خداحافظی باتعجب دیدند که حضرت فاطمه معصومه(س) پاسخ پرسشهای آنان را نوشته است. هنگام مراجعت در بین راه با امام موسی بن جعفر(ع) ملاقات نمودند و ماجرا را به عرض ایشان رساندند. امام آن نوشته را از آنها گرفت و مطالعه نمود و چون پاسخ ها را درست یافت، لبخند رضایت بر لبانش نقش بست و سه بار فرمود: «فداها ابوها؛ پدرش به فدایش باد».
فرمایش امام کاظم(ع) شبیه گفتار رسول خدا(ص) به فاطمه(س) است که همین عبارت را برایشان به کار برده اند. دختری که امام معصوم خود را فدایی او معرفی می کند، باید عظمتی بسیار والا داشته و درنهایت عصمت و کمال باشد که امام و پدر او، جان خود را شایسته نثار عظمت و کمال او می بیند و چنین کلامی بر لب جاری می سازد.
امام صادق(ع) در سال 148 ه .ق. به علت مسمومیت توسط منصور دوانیقی به شهادت رسید و حضرت معصومه علیها السلام در حدود سال 179 ه . ق. متولد شد. پس حداقل بیش از سی سال قبل از تولد آن بانو، امام صادق(ع) از تولد و منزلت او خبر داده است: برای خدا حرمی است و آن مکه است و برای رسول خدا(ص) حرمی است و آن مدینه است و برای امیرالمؤمنین(ع) حرمی است و آن کوفه است و برای ما (اهل بیت) حرمی است و آن قم می باشد و به زودی زنی از اولاد من که فاطمه نامیده می شود، در آنجا دفن می شود. هر کسی او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می گردد. این سخن را حضرت در حالی بیان کرد که امام موسی را مادرش حمل نکرده بود.
در این حدیث، قم حرم همه ائمه بعد از حضرت علی(ع) معرفی شده است و البته کلمه «لنا» مطلق است و شامل تمام چهارده معصوم(ع) می گردد و منظور حرم بودن قم حتی نسبت به رسول اکرم(ص) و حضرت علی(ع) نیز می باشد؛ اگرچه هر کدام از ائمه خود حرم دیگری مثل کربلا، کاظمین، مشهد و سامراء دارند.
نکته دیگر اینکه قم به تنهایی حرم همه ائمه معرفی شده است و این جای بسی تامل عمیق دارد، بعد از معرفی قم به عنوان حرم ائمه(ع)، بلافاصله به تولد و دفن حضرت معصومه(س) در قم اشاره شده و بعد به بیان ثواب زیارت او که بهشت است، توجه ویژه مبذول گشته است.
محور در این حدیث، تشویق مردم به زیارت این بانو و رسیدن به ثواب آن یعنی بهشت می باشد. و بهشت را ثواب یک عمل معرفی کردن، فقط در مورد زیارت ائمه معصوم(ع) و برخی موارد نادر بیان شده است.
یک بار زیارت حضرت معصومه(س)، و آن گاه ورود به بهشت، نشان از میزان تقرب و وجاهت و آبروی حضرت در پیشگاه خدا دارد که هر شیعه ای را به شرط معرفت به حق او و با یک زیارت او می بخشند و وارد بهشت می نمایند و این ورود حتمی است و بی هیچ مانع؛ چون در برخی روایات «وَجَبتْ لَهُ الجنة» گفته شده است؛ یعنی زیارت او، بهشت رفتن را واجب می کند.
وجوب بهشت برای زائر حضرت معصومه(س)
در حدیثی که زیارت نامه حضرت معصومه(س) در ادامه آن آمده است، امام رضا(ع) فرمود: «من زارها عارفاً بحقها فله الجنة». وجوب بهشت در مقابل معرفت به حق اوست. پس باید معنی معرفت به حق او را دریابیم. کتاب «ناسخ التواریخ» از امام رضا(ع) نقل می کند که فرمود:«من زار المعصومة بقم کمن زارنی؛هر که معصومه را در قم زیارت کند، مثل این است که مرا زیارت کرده است.
برای شناخت این حق، دو کلید و رمز معرفتی بر زبان ائمه جاری شده است: اول اینکه امام رضا(ع)زیارت حضرت معصومه(س)را مثل زیارت خودش معرفی فرموده است. دوم اینکه معرفت او را شرط بهشتی شدن زائر دانسته است.
امام بدون حکمت و دقت کامل سخن نمی گوید و تا کسی قابل مقایسه و تشبیه به امام نباشد، هرگز او را شبیه به خود معرفی نمی فرماید و زیارت او و حق او را مثل زیارت و حق خودش، شرط بهشت معرفی نمی فرماید؛ چنان که امام صاد(ع) فرموده اند: کسی با ما آل محمد(ص) قابل مقایسه نیست؛ «لا یُقاسُ بِنا أحَدٌ». در آن روایت، امام رضا(ع) ثواب زیارت خواهرش را ثواب زیارت خود معرفی نمی کند، بلکه نفس زیارت او را شبیه زیارت خود و هم اثر با حضور خویش می شناساند.
بنابراین، اگر زیارت حضرت معصومه(س) مثل زیارت امام رضا(ع) باشد، باید محضر او و نورانیت او و قدرت تصرف عرفانی و ولایی او و رحمت و رأفت و قرب و منزلت او، شبیه به امام رضا(ع) باشد و الا بدون داشتن ظرفیت واقعی، امام کسی را مثل خود معرفی نمی فرماید.
معصومه(س) مظهر جلالت حضرت زهرا(س)
همچنین آنچه پدر بزرگوار حضرت آیت الله العظمی مرعشی(ره)، یعنی سید محمود مرعشی بعد از توسل به امیرالمؤمنین(ع) جهت معرفی قبر حضرت زهرا(س) از آن امام شنیده اند، در معرفی حضرت معصومه(س) بسیار صریح و رساست. حضرت به ایشان در خواب فرموده بودند:«حضرت زهرا(س) به من وصیت کرده تا قبر او را مخفی نگه دارم و من نمی توانم برخلاف وصیت ایشان عمل کنم؛ اما اگر خیلی دوست داری قبر ایشان را زیارت کنی، به قم و نزد قبر فاطمه معصومه(س) برو که خداوند جلالت حضرت زهرا(ع) را به حضرت معصومه(س) داده است»
جلالت و منزلت معنوی حضرت زهرا(س) در عالم هستی یکتاست و بدیل ندارد و در برخی روایات خلقت حضرت زهرا(س) جداگانه و به عنوان روح در مقابل خلقت نور حضرت محمد(ص) و حضرت علی(ع) بیان شده است که بعد از خلق جداگانه این دو روح و نور، خداوند آنها را با هم ترکیب کرد و از این نور مقدس انوار امام حسن و امام حسین و سایر ائمه(ع) و بعد، همه مراتب عالم هستی خلق شد.
در حدیث مشهور قدسی هم خداوند می فرماید: " اگر فاطمه نبود[ای محمد] تو و علی را خلق نمی کردم" و در حدیث دیگر امام حسن عسکری(ع) می فرمایند: ما حجت خدا بر خلق هستیم و مادرمان فاطمه حجت خدا بر ما(ائمه) می باشد.
چگونگی شفاعت حضرت معصومه(س)
برای حضرت معصومه(س) دو نوع شفاعت در احادیث و زیارات معرفی شده است، شفاعت همه شیعه برای ورود در بهشت و شفاعت در درون بهشت. اکنون این سؤال مطرح می شود که اگر همه شیعیان با شفاعت حضرت معصومه(س) وارد بهشت می شوند، پس شفاعت حضرت زهرا(س) برای کیست؟ شفاعت دیگر ائمه و شهدا و سایر شافعین چه می شود؟
اول اینکه ما در زندگی دنیا و در طول عمر کوتاه خود به شفاعت، سفارش و کمک افراد متعددی نیازمند هستیم، چون احتیاجات ما زیاد است و هر شفاعتی یک مشکلی را حل می کند. درباره ائمه نیز شاید بتوان گفت، ما همواره در شفاعت آنان به سر می بریم و نزول برکات بر ما، دفع بلایا از ما، برآورده شدن حاجات و استجابت دعاهایمان پیوسته به شفاعت و حرمت ولایت آنان می باشد و همین طور در موقع مرگ و در مراحل بعد از جان دادن تا ورود به بهشت، روایات متعددی از حضور حتمی و بسیار مؤثر ائمه در نزد شیعه مؤمن خبر می دهد.
دوم اینکه در خصوص هر عمل نیز به شفاعت نیاز داریم، یعنی در عالم قبر و قیامت در مورد هر عملی و در هر ایستگاهی که با مشکل مواجه شویم، محتاج شفاعت خواهیم شد؛ مثلا اگر در موقف خمس کوتاهی داشته باشیم و درمانده شویم، باید دست به دامن ائمه شویم تا حق خود را به ما ببخشند. و ما بتوانیم از ایستگاه خمس به سلامت عبور کنیم و همین طور در موقف یا ایستگاه رسیدگی به نمازها، صله رحم، ولایت ائمه، نهی از منکر، گناهان زبانی و... و هر کجا که با مشکل و کمبود مواجه شدیم، تنها اهل شفاعت هستند که می توانند ما را به سلامت رها کنند و عبور دهند یا از داراییهای معنوی خویش به ما ببخشند و به آبروی آنان تا ساحل سلامت و تا درگاه بهشت امنیت و نعمت راه پیماییم.
پاسخ سوم این است که بر فرض اینکه فقط یک بار شفاعت ائمه آنهم تنها در موقف قیامت منظور نظر این احادیث باشد، باز شفاعت صاحبان شفاعت در طول هم می باشد. بدین ترتیب که رسول خدا(ص) اولین و آخرین را شفاعت می کند و ائمه اطهار(ع) شیعیان خود را با خود تحت شفاعت رسول خدا(ص) قرار می دهند تا با شفاعت ایشان داخل بهشت گردند و امامزادگان نیز زائران و دوستان خود را به نزد امام زمان خود می برند تا شفاعت شوند و علما و شهدا و فقرای شیعه و ذریه ائمه یعنی سادات نیز هر کدام به اندازه مقام معنویشان نسبت به دیگران شفاعت می نمایند. بنابراین، با سلسله مراتب همه تحت شفاعت رسول خدا(ص)، امیر المؤمنین(ع) و فاطمه زهرا(س) قرار می گیرند. البته، دایره شفاعت رسول خدا(ص) بسیار وسیع تر است و شامل تمام مستحقان شفاعت امت و حتی امتهای قبل و تمام خلایق می گردد.
و دایره شفاعت حضرت زهرا(س) شامل شیعیان واقعی و علاوه بر آنها محبان و محبانِ محبان و دوستان ذریه اش و هر آشنایی ولو باواسطه می گردد؛ در حالی که وسعت شفاعت حضرت معصومه(س) از فاطمه زهرا(س) محدودتر است و فقط شیعیان و زوار خود را شفاعت می کند و لذا شفاعت آن حضرات وقتی در طول هم قرار می گیرد، آن شبهه رفع می شود.
و مطلب آخر در مورد شفاعت اینکه هر شافع ویژگی، کمال، بهاء، عظمت، احترام، بخشش، حرمت و شأن و مقام مخصوصی، نصیب شفاعت شونده می نماید که با شفاعت دیگر فرق دارد، هم در خصوصیت، هم در مرتبت. همان طور که ائمه اطهار(ع) اگرچه در اصول امامت مشترک هستند، ولی در عین حال هر کدام ویژگیهای خود را دارند. شفاعت آنان نیز برخاسته از صفات و ویژگیهای آنان است؛ لذا هر کدام از ائمه در قیامت دارای «مقام معلوم» و هر کدام دارای «شأنی از شؤون» هستند و مسئولیتی خاص دارند.
نتیجه نهایی اینکه شفاعت حضرت معصومه(س) برای همه شیعیان و در مراتب بهشت حتمی است و این امر از عظمت روحی و میزان تقرب و آبرو و شأن او در نزد خدا و رسول خدا صلی الله علیه و آله حکایت می کند.
حضرت معصومه(س) برای وفا به پیمان ولا عازم غربت شد و عده ای از نزدیکان خود را برای تجدید ملاقات با امام زمان خویش با خود همراه نمود و غریبانه و مظلومانه جانش را در راه صله رحم با امام خویش و در راه محبت و عشق مولا و برادر خود، در کف نهاد و همراه برادران و همه عزیزان خود را حسین گونه تقدیم ولایت علی بن موسی الرضا(ع) نمود و به خاطر همین وفاداری بر سر پیمان عشق و محبت و ولایت، به آن همه مقام و منزلت دست یافت؛ لذا از میان دیگران، فقط او توانست توجه مخصوص همه ائمه را به خویشتن جلب کند و مورد غبطه همه امامزادگان قرار گیرد و تا قیامت پرده دار عصمت و عزت و جلالت فاطمه زهرا(س) باشد.

انتهای پیام/
گفتگو: بیت اله احمدی