هنوز هم جمله خاطره انگیز «آقا اجازه! دستشویی دارم!» برای بیشتر دانش آموزان زجر آور و آزار دهنده است. آنها می‌گویند، برای قضای حاجت آزادی کافی نداریم، اگر هم معلم اجازه بدهد، اصلاً سرویسهای بهداشتی مناسبی در اختیاردانش‌آموزان نیست. سرویسها یا شیلنگ ندارند و یا مشکل قطع آب و کثیفی و یا پر شدن سنگ و ... .
دانش آموزان و مشکلات بهداشتی‌شان
دستشویی‌ها و سرویسهای بهداشتی مدارس به عنوان مهمترین رکن رعایت بهداشت و پراهمیت‌ترین محور سلامتی دانش آموزان در کشور ما همچنان و پس از سالهای سال، مشکلات فراوانی دارند.
در این بین، کمبود آب و نداشتن محیط تمیز و بهداشتی بیشترین مشکلات بهداشتی را برای دانش آموزان به همراه می‌آورد.
آرش شاهکوهی، دانش آموز کلاس هشتم در این باره می‌گوید: ساعات تفریح که بچه‌ها تشنه هستند برای آشامیدن آب، سرویسهای دستشویی مشکل دارند و به دلیل کمبود سرویسها، باید در صف منتظر بمانیم.
وی می‌افزاید: بار‌ها این مشکلات را به مدیر مدرسه گفته‌ایم و در صندوق انتقادات نظر داده‌ایم اما هیچ فایده‌ای نداشته و هر روز شاهد شلوغی بچه‌ها برای آب خوردن یا رفتن به دستشویی هستیم.
یخبندان لوله‌ها زمینه ساز بیماریهای کودکان
مریم نیکنام طرقی، معاون اجرایی یکی از مدارس ابتدایی در این باره می‌گوید: در فصل پاییز و زمستان به دلیل سرمای شدید هوا، یخبندان و نبود آب در لوله‌های سرویسهای بهداشتی، بسیاری از کودکان به بیماریهای عفونی و ادراری مبتلا می‌شوند.
وی می‌افزاید: پارسال که سردی هوا در فصل زمستان باعث یخ زدن آب در لوله‌ها شده بود، شاهد بودیم که بچه‌ها بدون شست و شو از دستشویی بر می‌گشتند و بوی ادرار فضای کلاس را می‌گرفت. دلیل آن هم نبود آب در سرویسها بود. وقتی هم به مدیر برای حل مشکل اعتراض کردم، گفتند که «نگران نباش، هوا بهتر شود یخ لوله‌ها آب شده و مشکل حل خواهد شد!»
این معلم مدرسه دولتی همچنین با تأکید بر مهم بودن بحث دستشویی‌ها و آبخوری‌های مدارس می‌افزاید: مسؤولان آموزش و پرورش باید برای جلوگیری از بیماریهای عفونی و مجاری ادراری بچه‌ها، این مشکلات را بررسی و برای حل آن چاره جویی کنند، چون بچه‌ها نزد ما امانت هستند و سلامتی‌شان اهمیت زیادی دارد.
سارا ایزدی بیگ، مادر یکی دیگر از دانش آموزان که در دوره متوسطه دوم تحصیل می‌کند نیز می‌گوید: اعتراض و گلایه ما اصلاً شنیده نمی‌شود و از نظر مدیران مدارس، سرویس دستشویی و آبخوری‌ها اصلاً اهمیت ندارند. برای همین به فکر بهداشتی کردن و بازسازی آن نیستند، ولی دستشویی مخصوص معلمان -در داخل سالن مدرسه - تمیز و بهداشتی است.
حداقل استاندارد برای دستشویی‌ها
واقعیت این است که آبخوری‌ها و سرویسهای بهداشتی مدارس سالهاست با بی‌مهری مسؤولان مدارس و آموزش و پرورش روبرو هستند و به رغم اجرای طرح تحول بنیادین در آموزش و پرورش، این زیرساختهای مهم بهداشتی و سلامت از قطار توسعه و تحول نظام آموزشی باز مانده است.
مهندس نامور، یکی از پیمانکاران توسعه و تجهیز مدارس با بیان این مطلب به خبرنگار ما می‌گوید: ما در پروژه‌هایمان نمی‌توانیم از مصالح درجه یک و اعلا برای سرویس دستشویی و آبخوری‌ها استفاده کنیم و نقشه کار و دستورالعمل در این موارد تأمین حداقلهای ساختمانی اماکن عمومی است. این کار‌شناس سازه‌های بهداشتی می‌افزاید: اعتبار عمرانی در بیشتر موارد به تجهیز سرویسهای مورد نیاز معلمان و مدیران اختصاص می‌یابد تا به ساختن دستشویی درجه یک و آبخوری بهداشتی برای دانش آموزان و در برابر اعتراض والدین نیز نبود بودجه اولین پاسخ مدیران است.
کوتاهی معلمان و بیماری دانش آموزان
دکتر جابر فردوسی، فوق تخصص بیماریهای عفونی در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: کوتاهی معلمان یا والدین در آموزش صحیح دستشویی رفتن به کودکان و فرصت ندادن به آنها برای تخلیه ادرار، ممکن است زمینه ساز شمار زیادی از بیماریهای عفونی و نیز اختلالات روانی دانش آموزان در بزرگسالی شود.
وی تصریح می‌کند: علاوه بر احداث دستشویی‌های مناسب و استاندارد، باید در تمیز کردن محیط‌هایی همچون دستشویی و آبخوری‌ها در مدارس تلاش شود و برای کودکان محیط سالم ایجاد شود. تمیزی، آراستگی و گذاشتن صابون تازه یا دستمال کاغذی مخصوص دستشویی برای آنها، محیط دستشویی را قابل تحمل و دلنشین می‌کند.
این فوق تخصص بیماریهای عفونی با تأکید بر لزوم رغبت آور کردن دستشویی‌ها برای دانش‌آموزان ابتدایی، می‌گوید: والدین از مسؤولان مدارس بخواهند به نظافت دستشویی‌ها بیشتر اهمیت بدهند و نیازهای اولیه مدارس در دستشویی‌ها مانند صابون و خوشبو کننده را فراهم کنند.
گل و پوستر رنگی در دستشویی مدارس
به اعتقاد دکتر فردوسی، حتی مسؤولان مدرسه می‌توانند محیط دستشویی را با گلهای مصنوعی و پوسترهای رنگی، بویژه درباره شیوه‌های دستشویی رفتن و شستن دستها بیارایند تا بچه‌ها در این محیط احساس وحشت نداشته باشند و با این کار در آینده از بیماریهای عفونی و کلیوی بدور باشند.
دکتر سید امین سودایی، روان‌شناس و مشاور خانواده نیز در این باره می‌گوید: گرچه کثیفی دستشویی مدرسه باعث حبس ادرار بچه‌ها می‌شود و می‌تواند آنها را مستعد بیماریهای جسمی کند، اما مهربانی معلم می‌تواند تا حد زیادی از این مشکل بکاهد.
به گفته وی، بروز این نوع عفونتهای ادراری در دختران بیشتر از پسران است که علت آن را نیز باید آناتومی خاص بدن دختران دانست، ولی نگه داشتن ادرار اشکال آور است، زیرا کم‌کم به بافت کلیه‌های کودکان آسیب می‌زند و در بزرگسالی باعث اختلالاتی همچون دفع پروتئین از بدن می‌شود و حتی اختلال در عملکرد کلیه‌ها و مثانه ممکن است بیماریهای قلبی را نیز به دنبال داشته باشد.
وحشت در ایستگاه دستشویی مدارس
حسن فرزانه، پدر سه دانش آموز که خود نیز عضو انجمن اولیا و مربیان است، می‌گوید: متأسفانه برخی مدارس سرویسهای بهداشتی‌شان آنقدر کم نور، کثیف، متعفن و ترسناک است که نه تنها بچه‌ها که حتی، آدم بزرگها هم وحشت می‌کنند به آنجا نزدیک شوند.
وی می‌افزاید: همکاری نکردن معلمان برای اجازه دادن به دانش آموز نیز مزید بر علت است و بسیاری از دانش آموزان، ترجیح می‌دهند ادرارشان را در ساعات حضور در مدرسه نگه دارند تا در منزل به دستشویی بروند. مدارس ما از فقر دستشویی و آبخوری مناسب رنج می‌برند، در حالی که نگه داشتن ادرار، عوارض خطرناکی دارد که در دختربچه‌ها تشدید می‌شود و این مشکل برای دختر خودم از پارسال ایجاد شده است.
به اعتقاد این عضو انجمن اولیا و مربیان، مسؤولان سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس با بیان اینکه بودجه لازم را ندارند، فقط هفت درصد اعتبارات را برای تعمیر مدارس اختصاص می‌دهند و این قسمت از اعتبارات نیز به ضرورتهای مدارس از جمله تعمیرات دفتر اختصاص پیدا می‌کند و متأسفانه امسال برای تعمیر سرویس بهداشتی مدارس قدیمی و تجهیز سرویسهای بهداشتی مدارس هیچ اعتباری در نظر گرفته نشده است.
عفونتهای قارچی در تاریکی دستشویی‌ها
دکتر جابر فردوسی، فوق تخصص بیماریهای عفونی، همچنین تأکید می‌کند: از آنجا که رطوبت، تاریکی و گرما می‌توانند شانس ابتلا به عفونتهای قارچی را بالا ببرند، استفاده از دستشویی‌ها با نور کافی و امکان خشک شدن کف آن از ضروریات این سازه‌های بهداشتی است.
وی تصریح می‌کند: علاوه بر سازه‌های بهداشتی و استاندارد، گذاشتن دستمالهای مخصوص برای دانش آموزان توصیه می‌شود تا شرایط ابتلا به عفونتهای بعدی به‌وجود نیاید.
وی یادآور می‌شود: استفاده از دستشویی‌های کثیف و نا‌مطمئن، شستشو با شلنگهای دستشویی که روی زمین افتاده‌اند، دست زدن به شیرهای آلوده و نبود صابون مایع و مواد شوینده و ضد عفونی کننده از مهمترین مشکلات ابتلای دانش آموزان به بیماریهای گروهی به شمار می‌آید.
نظر شما