دراین زمینه طی سالهای گذشته کارشناسان نقدهای جدی به برخی طرحهای اجرا شده دردولتهای نهم ودهم وارد کردند و البته مدعی شدند که آنها با دستکاری در شاخصهای بیکاری باعث شدند جمعیت بیکاران روی کاغذ کاهش یابد و عملا نه تنها میزان بیکاری کاهش نیافت که افزایش چشمگیری هم داشته است .

درعین حال بیکاری درتمام جوامع دنیا وجود دارد و این مساله امری عادی است چیزی که نگران کننده است زمانی است که میزان بیکاری از حد نرمال جهانی وحتی نرمال کشورهای درحال توسعه بیشتر شود.اما دراین میان اینکه چه اقشار یا افرادی درجامعه بیکار باشند هم مهم است چرا که اگر قشر بیکار از میزان سواد کمتر یا مهارت بیشتری برخوردار باشند ایجاد اشتغال برای انها بسیار سهل تر است تا ایجاد اشتغال برای کسانی که تحصیلات بالاتری دارند و درعین حال برغم تحصیلات نتوانسته اند مهارتی کسب کنند.

این قشر هم توقعات بالاتری دارند وهم به دلیل ضعف مفرط اموزش عالی نتوانسته اند مهارت لازم را برای کارافرینی کسب کنندو منتظرند تا یا درمشاغل دولتی استخدام شوند یا دولت برای انها کاری بکند که این توقعات کار دولت برای زمینه سازی اشتغال یا حتی برنامه ریزی دراین حوزه به طور مضاعف دشوار میکند.

***جدیدترین آمار اشتغال در خانواده‌های ایرانی

بانک مرکزی اعلام کرد: طبق بررسی های صورت گرفته ۲۴ درصد خانوارهای ایرانی بدون هیچ فرد شاغل، معادل ۵۷ درصد دارای یک نفر شاغل، ۱۵.۵ درصد دارای دو نفر شاغل و ۳.۵ درصد دارای سه نفر شاغل و بیشتر بوده اند.

براساس نتایج بررسی بودجه خانوار در مناطق شهری ایران در سال ۹۲، درصد خانوارهای بدون فرد شاغل و با سه نفر شاغل در مقایسه با سال ۹۱ بیشتر و درصد خانوارهای با یک نفر شاغل و با دو نفر شاغل کاهش یافته است.

نتایج این بررسی گویای آن است که در بین افراد شش ساله و بیش تر خانوارها ۳۰.۶ درصد شاغل، ۴.۱ درصد بیکار، ۱۰۴ درصد با درآمد بدون کار، ۲۳.۲ محصل، ۲۷.۴ درصد خانه دار و ۴.۳ درصد متعلق به سایر گروه ها بوده اند.

طبق یافته های فوق سهم افراد شاغل و محصل در مقایسه با سال قبل کاهش و سهم افراد بیکار و با درآمد بدون کار افزایش داشته است. ضمناً سهم افراد خانه دار و افرادی که در سایر گروه ها طبقه بندی شده اند در مقایسه با سال قبل تقریباً بدون تغییر بوده است.

بررسی مزبور نشان می دهد که در بین اعضای مذکر شش ساله و بیشتر خانوارها، ۵۲ درصد شاغل، ۶.۱ درصد بیکار، ۱۲.۶ درصد با درآمد بدون کار، ۲۳.۷ درصد محصل و ۵.۶ درصد مربوط به سایر گروه ها بوده اند.

این نتایج نشان می دهد که درصد افراد مذکر شاغل، بیکار و محصل نسبت به سال قبل کاهش و درصد افراد با درآمد بدون کار و افرادی که در سایر گروه ها طبقه بندی شده اند، افزایش داشته است.

در بین اعضای مؤنث شش ساله و بیشتر خانوارها، سهم افراد بیکار، شاغل، خانه دار و محصل با درآمد بدون کار ۹.۱ درصد، ۲.۱ درصد، ۸ درصد، ۲۲.۷ درصد و ۵۵.۱ درصد بوده است.

در سال مورد بررسی توزیع افراد شاغل خانوارها بر حسب میزان سواد و رشته فعالیت محل کار نشان می دهد که بیشترین تعداد افراد شاغل بی سواد با سهمی معادل ۱.۵ درصد در بخش ساختمان، بیشترین تعداد افراد قادر به خواندن و نوشتن با سهمی معادل ۰.۴ درصد در بخش عمده فروشی، خرده فروشی، هتلداری و رستوران، بیشترین تعداد افراد با تحصیلات ابتدایی با سهمی معادل ۳.۵ درصد در هر یک از دو بخش ساختمان و عمده فروشی، خرده فروشی، هتلداری و رستوران و بیشترین تعداد افراد دارا ی تحصیلات راهنمایی و متوسطه با سهمی معادل۱۳.۷ درصد در بخش عمده فروشی، خرده فروشی، هتلداری و رستوران اشتغال داشته اند.

بیشترین تعداد افراد شاغل دارای تحصیلات دانشگاهی نیز با سهمی معادل ۱۳.۳ درصد در بخش خدمات عمومی، اجتماعی و شخصی به کار اشتغال داشته اند.

بررسی مزبور نشان می دهد که ۶.۱ درصد از اعضای شاغل خانوارها کارفرما ۳۲.۲ درصد کارکن مستقل، ۱۷.۶ درصد کارکن مؤسسات دولتی و عمومی، ۴۱.۹ درصد کارکن مؤسسات خصوصی، ۰.۱ درصد کارکن موسسات تعاونی و ۲ درصد کارکن فامیلی و کارآموز بدون مزد بوده اند.

*** موج بیکاری فارغ‌التحصیلان

رئیس مرکز آمار ایران به دولت هشدار داده درباره بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی فکری بکند و عنوان کرده تعداد افراد دارای تحصیلات کارشناسی و کارشناسی ارشد در کشور افزایش یافته است.

براساس آخرین آمارهای اعلام شده چیزی حدود 50 درصد از کل بیکاران کشور را فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می دهند که دستکم دو سال از عمر خود را در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور صرف کرده اند.

موضوع بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی طی چند سال اخیر به یکی از مهم ترین چالش های کشور در بخش بیکاری تبدیل شده و هم اکنون کشور در این خصوص دارای انباشت تقاضا برای کار است.

متاسفانه آنچه که درباره مسائل مربوط به اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی مطرح است، بحث عدم وجود مهارت لازم برای پذیرش تصدی ها در بازار کار است به این معنی که آموزش های دانشگاهی انطباق چندانی با نیازهای بازار کار ندارد؛ از اینرو فارغ التحصیلان دچار فقدان مهارت های لازم برای پذیرش تصدی های شغلی هستند.

غیر از برخی رشته های فنی و تخصصی، بسیاری از رشته های علوم انسانی با این معضل روبرو هستند. معضل بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی و بی میلی بازار کار نسبت به پذیرش آنها تا حدی پیش رفته است که امروز کشور نه در بخش نیروی کار ساده، بلکه در مورد اشتغال نیروهای تحصیل کرده دچار مشکل است، با وجود اینکه تصور می شود تحصیلات دانشگاهی باید شرایط بهتری برای اشتغال افراد به وجود بیاورد.

آمارهای دقیقی از تعداد فارغ التحصیلان بیکار کشور وجود ندارد اما طبق اعلام وزیر کار که جمعیت فارغ التحصیلان بیکار کشور را بیش از 40 درصد دانسته می توان احتمال داد تا یک میلیون و 200 هزارنفر از کل بیکاران کشور را در حال حاضر، فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل بدهند.

به تازگی طرحی برای جبران حلقه مفقوده بین تحصیلات دانشگاهی و نیاز واقعی بازار کار با عنوان مهارت آموزی مطرح شده و وزارت کار سعی دارد از طریق ارائه این بسته ویژه، شرایط را برای اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی هموار کند و از سویی افراد را از طریق مهارت آموزی برای پذیرش فرصت های شغلی، توانمند نماید.

*** بیکاری فارغ التحصیلان دو برابر بیکاری کل کشور

در این راستا معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی وضعیت بیکاری جوانان را نامناسب دانست و گفت: در حال حاضر نرخ بیکاری جوانان و فارغ التحصیلان دو برابر نرخ بیکاری کل کشور است.

محمدرضا سپهری افزود: طبق آمار مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری کل کشور سالانه 10.6 درصد است، این در حالی است که نرخ بیکاری جوانان و فارغ التحصیلان 2 برابر میانگین نرخ بیکاری کشور برآورد شده است.

وی وضعیت بیکاری جوانان و فارغ التحصیلان را نگران کننده ذکر و تصریح کرد: کشورهایی که دچار این مشکل هستند باید تلاش مضاعفی برای کاهش این نرخ داشته باشند که این مهم بدون همکاری مسئولان و دستگاههای مختلف امکان پذیر نخواهد بود.

وی تصریح کرد: معتقدیم کاهش نرخ بیکاری جوانان با گسترش تولید، افزایش سرمایه گذاری و بهبود فضای کسب و کار تحقق خواهد یافت و به طور حتم تعامل سازنده در فضای سیاسی کشور ما با دیگر کشورها نیز می تواند در این امر موثر باشد.

سپهری گفت: با اقدامات مناسب صورت گرفته و سمت و سوی سیاست ها طی 1.5 سال اخیر، پیش بینی می شود نرخ بیکاری فارغ التحصیلان و جوانان تا پایان دولت یازدهم کاهش یابد.

وی اظهار داشت: تصور می کنم، اولویت مهم ما در کشور نجات اقتصاد کشور است تا جوانان و فارغ التحصیل ما وارد بازار کار شوند.

معاون وزیر تعاون افزود: طی جلسات متعدد شورای عالی اشتغال در کشور، بسته های سیاستی اشتغال به تصویب رسید که این بسته ها نشان می دهد باید به توسعه مشاغل خانگی، خرد و کوچک، اجرای طرح کارورزی برای فارغ التحصیلان و دانشجویان کمک شود.

به گفته وی، باید توسعه اشتغال مولد در خوشه های کسب و کار و اشتغالزا متناسب با استعدادهای مناطق ایجاد و سرمایه در گردش مناسب برای بخش تولید فراهم شود.

وی درباره نظام آموزش عالی کشور گفت: نظام آموزش عالی ما باید از جهت گیری آموزش نظری به سمت مهارتی سوق یابند تا دانشجویان کارآفرین در جامعه داشته باشیم.

وی گفت: سیستم آموزش عالی ما باید برای جذب دانشجو تغییر پیدا کند و دانشجویانی که ایده دارند، ایده هایشان برای تجاری سازی و بهبود فضای کسب و کار موثر باشد.

***بیکاری دامن تحصیل کردهها را گرفته

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: امروز بیکاری ، دامنگیر جوانان تحصیل کرده ما شده است.

احمد شوهانی اظهار داشت: بعد از مشکل بیکاری، موضوعی که بیشترین شکایات و درخواست‌های مردم را در ملاقات‌های مردمی تشکیل می‌دهد، شکایت از گرانی و درخواست کمک مالی و وام و... است.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی خانه ملت افزود: در حال حاضر، دولت توان ایجاد اشتغال برای سیل عظیم افراد بیکار در کشور را ندارد و باید برای جبران این موضوع، بخش خصوصی را در راستای ایجاد اشتغال حمایت کند.

نماینده مردم ایلام، ایوان، مهران، سیروان، چرداول و ملکشاهی در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: چنانچه نیروی جوان جایگزین کارکنان دولتی سابقه دار شوند همچنان نیاز به کارآفرینی چشمگیر است.

وی افزود: از سویی دولت ظرفیت اقتصادی ایجاد شغل را نداشته و از دیگر سو با استناد به برنامه پنجم توسعه، بخش دولتی اجازه جذب این تعداد افراد را ندارد.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: لذا به نظر می‌رسد که دولت تنها می‌تواند با حمایت از بخش خصوصی و حمایت از تولید ملی، گامی اساسی در راستای مقابله با مشکل بیکاری بردارد.

شوهانی گفت: متاسفانه در سال‌های گذشته، بسیاری از پروژه‌هایی که در بخش‌های مختلف نظیر نفت، گاز، آب، برق، مرز و... فعال بودند، از کار باز ایستادند و دولت یازدهم باید برای راه اندازی این طرح‌ها، برنامه‌ای مدون داشته باشد.

***دانشگاه‌ها گامی برای رفع بیکاری برنداشتند

درهمین حال یک عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با انتقاد از موازی کاری و همچنین افت مباحث کیفی در دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای و علمی کاربردی کشور٬ گفت: متاسفانه دبیرستان و دانشگاه‌های فنی گام مثبتی در جهت رفع بیکاری با مهارت‌آموزش به افراد برنداشتند.

ابوالقاسم خسروی سهل‌آبادی در گفت وگو با خانه ملت٬  افزود: با توجه به اینکه دانشگاه‌های علمی کاربری٬ فنی حرفه‌ای و کارودانش در صورت توجه از سوی مسئولان می‌توانند مشکلات اشتغال را رفع کرده و تراکم فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را از بین ببرند از این رو باید بیش از پیش محل توجه باشند.

وی با تاکید بر اینکه بیشترین میزان بیکاری در بین افراد تحصیلکرده به ویژه با مدارک تحصیلی لیسانس است٬ گفت: در صورتی که دانشگاه‌های علمی کاربردی و فنی و حرفه‌ای در راستای آموزش مهارت به افراد موفق عمل کنند بی شک علاوه بر رفع مشکل اشتغال افراد به رشد صنعت کشور نیز کمک شایانی خواهد شد.

وی با بیان اینکه باید آموزش‌های فنی وحرفه‌ای و یادگیری حرفه و شغل از دبیرستان و دانشگاه آغاز شود٬ تصریح کرد: متاسفانه دبیرستان‌های کارودانش و همچنین دانشگاه‌های علمی وکاربردی و فنی وحرفه‌ای در نتیجه مشکلاتی که با آن‌ها درگیرند هنوز نتوانستند گام مثبتی در راستای رفع بیکاری کشور بردارند.

درهمین راستا یک عضو کمیسیون انرژی مجلس با تاکید بر لزوم شفاف شدن هر چه بیشتر معادلات اقتصادی در کشور گفت: یکی از دلایلی که بازده اقتصادی کشور ما را کاهش داده و موجب شده که دلالی‌گری و سوداگری در حوزه‌های اقتصادی رونق بگیرد، عدم شفافیت اقتصادی در جامعه است.

سید سعید حیدری طیب گفت: اگر این معضل اقتصادی به خوبی درمان و ساختار اقتصادی کشورمان اصلاح شود، نه تنها بیکاری از بین خواهد رفت بلکه سطح معیشتی اقشار مختلف جامعه رشدکرده و فقر نیز از جامعه رخت بر می‌بندد.