طوفانی که از اقدامهای روسیه و ایران برای خلاصی از تحریمهای غربی، سیاست نرخ سود پایین ذخایر فدرال ایالات متحده برای در جریان نگه داشتن اقتصاد این کشور و تقاضای رو به افزایش چین برای نفت خاورمیانه تشکیل شده است.

«آلیستر کروک» کارمند سابق دستگاه اطلاعاتی انگلیس MI6 در ادامه مقاله ای با عنوان «تجارت بدون دلار در حال نابود کردن پترودلار و اساس سیاستهای آمریکایی- سعودی در خاورمیانه است» در پایگاه تحلیلی «هافینگتون پست» نوشت: تأثیرات ضمنی این تغییر بر سیاست ایالات متحده در منطقه خاورمیانه که به مدت 50 سال بر پایه شراکت با عربستان سعودی بنا شده، بسیار چشمگیر خواهدبود.

رهایی از تحریمها

در ادامه این مطلب آمده است: درحالی که تحریمهای اقتصادی به شکل فزاینده ای همواره به عنوان بخشی از انبار مهمات غرب به شمار آمده اند، آن دسته از کشورهای غیر غربی که هدف – یا هدف بالقوه – اعمال این تحریمها بوده اند، در حال اندیشیدن تدابیری برای ایجاد ضد ضربه ای در مقابل این سیاست هستند:

تجارت بدون دلار. این طرح، که هم اکنون در دست اجراست، تأثیر تحریمها را خنثی خواهد کرد. تجارت بدون دلار چه از طریق «یوان» واحد پول چین صورت بگیرد و چه از طریق «روبل» واحد پول روسیه، در کنار اینکه کشورها را قادر خواهد ساخت ادعاهای ایالات متحده در خصوص اختیارات قانونی اش را دور بزنند، چشم اندازهای پیش روی ایران و سوریه را بویژه در زمینه ذخایر انرژی تغییر وضعیت خواهد داد و تأثیرات عمیقی بر عراق که بین دو کشور ایران و سوریه واقع شده است، برجای خواهد گذاشت.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه که به دنبال کاهش وابستگی اقتصادی کشورش به غرب است، دو قرارداد گازی را با چین به امضا رسانده و درحال نهایی ساختن قراردادهای تجاری مهمی با هند و ایران است، قراردادهایی که به نفع ایران نیز خواهندبود. از سوی دیگر روسیه بتازگی  از توافق برای ساخت چندین نیروگاه هسته ای در ایران خبر داده است.

ظهور و افول پترودلار

آلیستر کروک ادامه می دهد: اساس ظهور پترودلار(دلار در برابر نفت)  توسط آمریکا در سال 1973، توافقی بود که واشنگتن آن را با عربستان سعودی به انجام رساند. طبق این توافق، ایالات‌متحده متعهد به حفاظت نظامی میدانهای نفتی عربستان سعودی می‌شد و همچنین تضمین می‌کرد که ضمن فروش اسلحه و تجهیزات، از عربستان‌سعودی در برابر اسراییل نیز حمایت کند و در مقابل سعودی‌ها موظف بودند همه فروش نفت خود را تنها بر پایه دلار قیمت‌گذاری کنند. در نتیجه این توافق، دلار تنها ارز واسطه ای بود که تبادلات انرژی می توانست از طریق آن صورت بگیرد.نویسنده در ادامه با اشاره به روند تضعیف این سیستم از سال 2002 به بعد نوشت: درحالی که این توافق به مدت تقریباً 30 سال به اجرا درآمد، اما پایه و اساس آن به دلیل افزایش قیمت نفت و ناتوانی واشنگتن در ثابت نگه داشتن قیمت  از یک سو و اجرای سیاست نرخ سود صفر توسط ایالات متحده از سوی دیگر، از حدود سالهای 2002 تا 2004 سست شده و در آستانه شکست قرار گرفت. در نهایت در سال جاری بازگشت پترودلار به سیستم مالی ایالات متحده پایان یافت.

چیزی که پشت پترودلار را شکست

کارمند سابق دستگاه اطلاعاتی انگلیس در ادامه می افزاید: براین اساس است که می توان به پشت پرده اظهارات اخیر پوتین رئیس جمهور روسیه در مخالفت با  تک قطبی بودن دلار و طرحی که در پاسخ به تصمیم عربستان سعودی برای کاهش 30 درصدی قیمت نفت در نظر دارد، پی برد.

به نظر می رسد شرایط کنونی، وضعیت مناسبی را فراهم می آورد تا اقدامها به رهبری عربستان سعودی در اتحادیه کشورهای صادر کننده نفت اوپک و سیستم مبادله انرژی بر اساس پترودلار توسط روسیه و ایران به چالش کشیده شود، اما چرا تولید کنندگان نفت روبل و یوان را انتخاب می کنند؟ روسیه و چین بتازگی از خریداران عمده طلا بوده اند. افزون بر این، روسیه با وجود تحریمهای اعمال شده علیه این کشور،  یک شبکه بزرگ صادر کننده کالا و انرژی به شمار می آید، بنا براین می توان به طور ضمنی گفت، ذخایر طلای روسیه احتمالاً به جای آنکه کاهش پیدا کنند، همچنان به رشد خود ادامه خواهندداد.

بر این اساس  استفاده از روبل و یوان در بلند مدت به تولید کنندگان اجازه خواهدداد از نتایج و تأثیرات مخرب تورمی سیستم پترودلار که درحال حاضر برای ثبات خود به نرخ سود پایین و توسعه پولی وابسته است، رهایی یابند. تغییراتی که باید در آینده منتظر آنها بود، تغییرات بالقوه چشمگیری هستند.

پترودلار توانست حدود 41 سال به عنوان نیروی محرکه ای برای قدرت اقتصادی، سیاسی و نظامی آمریکا به حیات خود ادامه دهد. طنز آمیز خواهدبود اگر تنشهای کنونی میان ایالات متحده و روسیه درنهایت باعث شود که آمریکا پترودلار را به عنوان برگ برنده سالهای گذشته خود از دست بدهد.