محمد مصباح، متولد شهریور ماه سال 1365 و دارای مدرک کاردانی رایانه و دانشجوی کارشناسی همین رشته در دانشگاه علوم پزشکی گناباد است.

او کار هنری را از مقطع دوم راهنمایی (14 سالگی) و با معرق شروع کرد و از سال 84 و در سن 19 سالگی وارد هنر سوخت نگاری روی چوب شد.گفت و گو با او را می‌خوانیم.

*کمی از خودتان و هنر سوخت نگاری برایمان بگویید.

در سال 84 و در سن 19 سالگی که مشغول کار معرق شدم و برای بعضی از قسمتهایی که با ابزار معرق نمی‌توان آن را انجام داد، با سوزاندن چوب به وسیله حرارت چاقو این کار را انجام می‌دادم و چون حرارت چاقو مشکلاتی داشت، از حرارت هویه برای طراحی روی چوب استفاده کردم و ترسیم مناظر و عبارات را روی چوب به وسیله هویه ادامه دادم.

سوخت نگاری روی چوب در سطح کشور تنها دارای پنج استاد است و من نیز این هنر را به صورت خودآموز فرا گرفتم و به موفقیتهای کنونی دست یافتم.

*چه مدت زمانی طول کشید که شما این هنر را فرا گرفتید؟

من هنوز هم در حال فراگیری این هنر هستم، چرا که درخصوص این هنر به دلیل نبود علم کافی و وسایل مورد نیاز این هنر، خیلی عقب هستیم و علاوه بر آن استادانی که مشغول به کارکردن در این حرفه هستند، با قیمتهای خیلی زیاد، به آموزش علاقه‌مندان می‌پردازند و هر شخصی را برای آموزش نیز نمی‌پذیرند.

من هشت سال است  که برای ارتقای هنر خودم و ایجاد ترکیب رنگهای متعدد، این هنر را بر روی چوبهای گوناگون و با استفاده از نوکهای هویه از جنسهای مختلف در حال فراگیری هستم و کار سوخت را به صورت جدی از ابتدای تابستان امسال شروع کردم درصدد برگزاری نمایشگاه آثارم با همت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان هستم.

*آیا برای ترسیم مناظر طبیعی و تصاویر اشخاص بر روی چوب، هنر نقاشی را نیز فرا گرفته‌اید؟

خیر، چون من مدت زیادی مشغول به هنر سوخت نگاری هستم و با هنر نقاشی و رنگ بندی‌های آن به صورت خودآموز و بر اثر کار زیاد آشنا شده‌ام. تاکنون حدود 100 تابلو با موضوعات مذهبی، مینیاتور سنتی ایران، چهره افراد و سوخت نگاری روی ساز، ویولون و نی انجام داده‌ام.

*آیا این هنر برای شما به عنوان یک منبع درآمدی هم محسوب می‌شود؟

بله، تنها منبع درآمد من ازاین هنر، سوخت نگاری چهره است و برای هر اثر حدود 100 تا 150 هزار تومان دستمزد دریافت می‌کنم، البته با توجه به اینکه برای هر اثر چهره حدود 10 روز مشغول به کار هستم، اما به هر حال مردم برای کارهای هنری بیشتر از این هزینه نمی‌کنند.

*آیا شما مدرک هنری درخصوص سوخت نگاری دارید؟

بله، من کارت صنعتگری سوخت نگاری را در سال 88 دریافت کردم.

*برای آموزش این هنر به سایر علاقه‌مندان هم برنامه‌ای داشتید؟

من در سال 89 دو کلاس در اداره میراث فرهنگی گناباد برگزار کردم ولی متأسفانه مسؤولان هیچ حمایتی برای ترویج این هنر که دارای پیشینه گنابادی است، نداشتند و بناچار به آموزش از طریق فضای مجازی از سال 90 روی آورده‌ام.

در حال حاضر در سایت خودم به آدرس sookhtnegari.ir کلاس آموزش مجازی سوخت نگاری روی چوب برگزار می‌شود که 150 نفر از کل کشور در آن حضور دارند و در این سایت آموزشها به صورت مقاله و فایلهای تصویری ارایه می‌شود.

*شما برای آموزش هزینه نیز دریافت می‌کنید؟

هدف من از آموزش این هنر، ترویج سوخت نگاری در کشور است و در این راستا تمامی فایلهای موجود در سایت، رایگان بوده و فقط هزینه ارسال لوح فشرده آموزشی 50 دقیقه‌ای خود را از هنرجویان دریافت می‌کنم.

*آیا از گناباد نیز هنرجو دارید؟

بله، 15 نفر هنرجوی من گنابادی هستند و به این افراد در کارگاهی که بتازگی مهیا کرده‌ام، آموزشهای لازم را ارایه می‌کنم.

*آیا کلاس حضوری برای هنرجویان سایر شهرهای کشور دارید؟

بله، من ماهانه یک بار در خانه ملک مشهد به همت سازمان میراث فرهنگی استان خراسان رضوي، کلاس آموزشی برای علاقه مندان این هنر برگزار می‌کنم.

*درروز چند ساعت از وقتتان را برای این هنر سپری می‌کنید؟

روزانه چهار ساعت به امور مرتبط با این هنر از قبیل آموزش کارآموزان و طراحی‌های خودم می‌پردازم.

*بزرگترین مشکل هنر سوخت نگاری روی چوب را در چه می‌دانید؟

این هنر سخت تر از چیزی است که مشاهده می‌شود و اکثر افرادی که وارد این هنر می‌شوند، با مشاهده سختی‌های آن، از ادامه دادن سوخت نگاری روی چوب خودداری می‌کنند.

*در حال حاضر چند نفر از شاگردان شما به صورت حرفه‌ای مشغول به ادامه دادن سوخت نگاری روی چوب هستند؟

10 نفر از شاگردان من به صورت حرفه‌ای در حال حاضر مشغول به فعالیت هستند که اکثراً در مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای، به آموزش هنرجویان با سرفصلهای من تدریس می‌کنند.

*آیا برای آینده این هنر، آثاری را مدنظر دارید؟

من بیشتر از طراحی تابلو، علاقه‌مند به آموزش این حرفه هستم، چون علاقه دارم این کار در گناباد که مهد هنر سوخت نگاری است، بین مردم نهادینه شود، اما یکی از آثاری که درصدد انجام آن هستم، تابلویی با موضوع حضرت عباس(ع) است که پس از ساخت، آن را به موزه آستان قدس رضوي اهدا می‌کنم و این تابلو بزرگترین تابلوی سوخت نگاری دنیا خواهد بود.

*چه مدت زمانی برای ترسیم این تابلو نیاز است و چه مقدار هزینه دارد؟

ترسیم این تابلو حدود یک سال زمان می‌برد و هزینه ساخت آن نیز حدود 10 میلیون ریال برآورد شده است.

*اثر دیگری نیز مدنظر شماست؟

بزرگترین کار برای سوخت که آرزوی من بوده و انجام می‌دهم، سوخت نگاری کل قرآن روی چوب است. این اثر نیاز به زمان 10 ساله با حداقل هزینه 400 میلیون ریال دارد و با یاری خداوند این اثر را برای زمانی که در این حرفه به مهارت کافی برسم، به عنوان حسن ختام کار سوخت نگاری بر روی چوب انجام خواهم داد.

*آیا برای سوخت نگاری در کشور منبع و کتابی وجود دارد؟

متأسفانه هیچ گونه منبع و پایه و اساسی برای سوخت نگاری در ایران وجود  ندارد و استادان براساس آموزه‌های خود، به آموزش علاقه‌مندان این حرفه اقدام می‌ورزند و در همین راستا من در حال تألیف کتابی برای این هنر هستم، البته مطالب جمع آوری شده مختص خودم نیست و چکیده‌ای از سوخت نگاری جهان را جمع‌آوری کرده‌ام.

*سوخت نگاری چه موفقیتهایی برای خودتان داشته است؟

آرامشی که هنر دارد، هیچ حرفه‌ای ندارد، به طوری که من اکثر اوقات که خسته هستم یا از موضوعی ناراحت می‌شوم، با انجام سوخت نگاری، به آرامش کامل روحی می‌رسم.

*شما به عنوان یک هنرمند فعال و برتر کشوری در حوزه سوخت نگاری، چه انتظاری از مسؤولان دارید؟

هیچ هنرمندی از مسؤولان انتظار حمایت مالی ندارد، اما هنرمندان تقاضای شناخته شدن هنرشان در سطح جامعه دارند و در این راستا مسؤولان می‌توانند در جشنواره‌ها و همایشهایی که برگزار می‌شود، آثار و هنرهای دستی گناباد را در قالب نمایشگاه در معرض شرکت کنندگان قرار دهند.

*آیا با توجه به مراکز فنی و حرفه‌ای که آموزشهای صنایع دستی را انجام می‌دهند، آیا باز هم نیازی به مرکز آموزش صنایع دستی هست؟ و اگر در پایان صحبتی باقی ماند، برایمان بفرمایید.

بله، چون در مراکز فنی و حرفه‌ای آموزش با کیفیت ارایه نمی‌شود و در مرکز آموزش صنایع دستی که تحت نظارت اداره میراث فرهنگی بود، تمامی آموزشها به صورت رایگان برگزار می‌شد و این عامل سبب وضعیت مطلوب هنری در دهه 80 در گناباد بود و من به عنوان یک هنرمند گنابادی از مسؤولان تقاضا دارم که نسبت به راه اندازی مجدد این مرکز اقدام نمایند.