قدس انلاین - سعید کوشافر:یکی از بحث برانگیز ترین مسایل مربوط به نویسندگان و مولفان کشور مان که همواره هم مورد جدل با گروههای مختلف فکری حاضر دروزارت ارشاد بوده است بحث ممیزی کتاب است.

ممیزی کتاب و چهار اصلی که صد زیر مجموعه دارد/ با این همه ممیزی برخی کتابها مشکل سازند وای اگر نباشد/ممیزی سخت گیرانه از کیفیت کتاب ونویسنده  می کاهد

 درهر دوره ای طیفی از نویسندگان توانسته اند از این مرحله عبور کرده و کتاب خودرا پشت ویترین کتابفروشیها مشاهده کنندو برخی درگیرو دار بررسی ها گیر کرده ونتوانسته اند روی خوش انرا ببینند درعین حال همواره منتقدان زیادی به ممیزی وجود داشته که عمده انها به قوانین فراوان دراین حوزه ، بررسی سلیقه ای و سخت گیریهای بیجا بوده است و برخی نیز ظریفتر شده و برخی ایرادات را باعث تغییر محتوایی دست نوشته خود میدانند .

این همه دغدغه باعث شد تا رییس جمهور نیز که درمراسم معرفی کتاب سال حاضر شده بود نسبت به ممیزی کتاب در دوره ای که گفته می شود وزارت ارشاد با تسامح وتساهل ممیزی می کند موضع مشخص خود را بیان کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی با بیان اینکه ای کاش در کنار انتخاب کتاب سال جایزه ویژه‌ای نیز به بهترین نقادان کتاب در سال گذشته داده می‌شد، گفت: نمی گویم ممیزی کتاب باشد یا نباشد، اما معتقدم برای ممیزی نباید، صد اصل داشت، بلکه باید اصول مهمی نظیر اخلاق، مقدسات و ارزش‌ها، امنیت ملی و مصالح ملی را مبنا قرار دهیم.

رییس جمهوری ادامه داد: خط قرمز یا مثلث است یا مربع و نمی‌تواند هزار ضلع داشته باشد ما باید نظارت کتاب را قدم به قدم به صاحبان امر واگذار کنیم. ناشران، نویسندگان و اساتید برجسته نظارت داشته باشند و اگر کتاب چاپ شد، نباید برای چاپ دوم نیز مجبور باشد از چندین مانع عبور کند.

دکتر روحانی با اشاره به تغییر شرایط در نظام کنونی، گفت: زمانی در همه عالم فقط یک رسانه بود اما امروز هزاران رسانه وجود دارد و نباید اینقدر مته به خشخاش گذاشت و تحریک کرد.

رییس جمهوری گفت: شما بزرگان و صاحبان اندیشه توضیح بدهید که بر امور فرهنگی چگونه باید نظارت شود تا گفته و نظر شما تبدیل به آیین‌نامه و قانون شود تا مسئولان دولتی آیین‌نامه و قانون ننویسند، قانونی که توسط شما نوشته شود، استحکام بیشتر و دوام چند ده ساله خواهد داشت.

دکتر روحانی در بخشی از سخنانش با بیان اینکه باید همزمان با گرفتن جشن برای بهترین کتاب‌ها، جشن برای جوانان و نوجوانانی گرفت که بیشترین کتاب را خوانده‌اند، گفت: تیراژ کتاب در کشور پایین آمده که شرح آن تراژدی است و باید جستجو کرد که نقص از کجاست؛ از عرضه‌کننده یا متقاضی؟

رییس جمهوری با تأکید بر اینکه باید جوانان و نوجوانان را به مطالعه کتاب تشویق کرد، از تجربه برخی از کشورهای غربی در تشویق دانش‌آموزان، برای کتاب‌خوانی اشاره کرد و گفت: صاحبنظران و نویسندگان باید بگویند که در این خصوص باید چه کرد و دولت و آموزش و پرورش چه اقداماتی باید در جهت ترویج کتابخوانی انجام دهند.

***ممیزی دقیق و شفاف می‌شود؟

رییس و سخن‌گوی هیات نظارت بر نشر کتاب می‌گوید: ما در هیات نظارت بر نشر کتاب اصل را بر این گذاشته‌ایم که آیین‌نامه‌ها را براساس قانونی که شورای عالی انقلاب فرهنگی دارد دقیق و شفاف کنیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی راد درباره سازوکار تشکیل جلسات هیات نظارت بر ضوابط نشر کتاب و تعداد کتاب‌هایی که تا به حال در این جلسات بررسی شده‌اند‌، گفت: تعداد کتاب‌هایی که به این هیات آمده‌اند در حافظه‌ام نیست، اما قطعا کتاب به هیات نظارت می‌آید. هیات نظارت یک بخش کلی شامل اعضای فعلی و مشخص‌شده دارد که کتاب‌های مورد بحث به آن‌جا نمی‌آید، چون بحث آن‌ها در این کمیسیون که 15 - 16 نفر عضو دارد به جایی نمی‌رسد.

او در ادامه اظهار کرد: اما این بزرگواران یک کمیته تخصصی هفت‌نفره تعیین کرده‌اند که گاهی در آن‌جا راجع به مباحث مختلف ساعت‌ها بحث می‌شود. در این جلسات هم کتاب مورد بحث قرار می‌گیرد و هم آیین‌نامه‌ها؛ یعنی ما اصل را بر این گذاشته‌ایم که آیین‌نامه‌ها را براساس قانونی که شورای عالی انقلاب فرهنگی دارد دقیق و شفاف کنیم، یعنی خود این دوستان هم معتقد بودند به خاطر این‌که آیین‌نامه‌ها خیلی کش‌دار است بررس‌ها واقعا می‌مانند چه کار کنند.

او افزود: هم کتاب به هیات نظارت می‌آید و هم آیین‌نامه‌ها در آن‌جا بررسی می‌شوند. وقتی در یک مرحله به نتیجه رسیدیم درباره این نتیجه در جلسه بالا هم بحث می‌کنیم به طوری که گاهی روی یک ماده ساعت‌ها به تبادل نظر می‌پردازیم و نهایتا در این‌باره تصمیم‌گیری می‌شود.

رییس و سخن‌گوی هیات نظارت بر نشر کتاب در پاسخ به این سوال که در این جلسات کتاب‌هایی که مجوز نگرفته‌اند چگونه بررسی می‌شوند یا مورد بحث قرار می گیرند، گفت: ما آیین‌نامه داریم. اگر در مرحله‌ای همه بررس‌ها اجماع داشته باشند کتاب نشر پیدا می‌کند، اما اگر بین بررس‌ها اختلاف بیفتد کمیته بعدی آن را بررسی می‌کند. نظر این کمیته به هر طرف بچربد رای به آن سمت صادر می‌شود و اگر نظر آن کمیته بر انتشار کتاب باشد‌، کتاب منتشر می‌شود؛ ولی اگر باز هم نظر این کمیته مورد مناقشه باشد یک بار دیگر بررسی می‌شود و در این‌جا اگر ناشر به رای اعتراض نداشت، که هیچ، اما اگر اعتراض داشت باز هم این اعتراض بررسی می‌شود. همه این کارها کاملا دقیق، شفاف و با آیین‌نامه‌های مشخص جلو می‌رود.

مهدوی راد در ادامه درباره این‌که آیا رمان «کلنل» محمود دولت‌آبادی که این روزها دوباره بحثش مطرح شده به هیات نظارت بر کتاب رفته است‌ یا خیر، گفت: این کتاب از قبل ممنوع بوده و برای بار بعد به مرحله بررسی و داوری نیامده است. این کتاب در گذشته و در همان زمان بررسی، ممنوع یا معلق شده و در دور جدید به هیات نظارت نیامده است.

***نظر حدادعادل درباره ممیزی کتاب

دراین حال  غلامعلی حدادعادل توضیح داد: چهار اصلی که رئیس جمهور شمردند، وقتی باز شود، همان ۱۰۰ اصل خواهد شد. یعنی وقتی مصادیق آن اصول معین شود، تعدادش بیشتر خواهد شد. مثلا وقتی اصل امنیت ملی و اخلاق مورد توجه قرار گیرد، مصادیق آن نیز بیشتر میشود.

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ادامه داد: فکر نمیکنم در این موضوع مغایرتی وجود داشته باشد البته اصول آن را می توان کم کرد، اما ذیل آن اصول همچنان پابرجا خواهد بود.

او با بیان اینکه کار ممیزی را نمی توان به صورت مکانیکی انجام داد، گفت: ممیزی یک امر اجتهادی است و این سخن رئیس جمهور که گفتند اهل فکر و فرهنگ به ضوابط کمک کنند، درست است. منتها در آخر همه موارد باید به دست مسئولان اجرا شود.

*** لزوم بازنگری در تعریف شاخص‌های ممیزی کتاب

دراین خصوص همچنین یک عضو فراکسیون فرهنگی مجلس ضمن تاکید بر توجه بیشتر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به ممیزی کتاب، عنوان کرد که باید تعریف شاخص‌های ممیزی به نسبت زمان تغییر کند.

سید رمضان شجاعی کیاسری با بیان اینکه هر از گاهی در زمینه نشر کتاب مشکلاتی ایجاد می‌شود توضیح داد: اینکه هر از گاهی کتابی منتشر می‌شود که جامعه و مراجع از آن گله‌مند هستند حاکی از آن است که ممیزی کتاب به خوبی انجام نمی‌شود و باید سامانی به این موضوع داد.

نماینده مردم ساری در مجلس نهم شورای اسلامی تاکید کرد: ممیزی کتاب باید به نحوی صورت گیرد که دغدغه و نگرانی مراجع و کسانی که دل در گرو ارزش‌های انقلاب دارند، کمتر شود.

کیاسری با بیان اینکه باید ممیزی کتاب افزایش پیدا کند، به شرایط اخیر در این زمینه اشاره کرد و اظهار داشت: اگر روند کنونی نشر کتاب و اجازه ورود کتاب‌های خارجی به کتابخانه‌های رسمی کشور داده شود، نگرانی در جامعه افزایش می‌یابد.

این نماینده اعتقاد دارد نسر و چاپ برخی کتاب‌ها مغایر و خلاف مقررارت بوده و همچنین باید مشخص شود که کتاب ‌ها خارجی از چه طریقی وارد بازار و کتابخانه های رسمی وارد شده است.

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی ضمن تایید صحبت‌های اخیر رئیس‌جمهور مبنی بر اینکه میزان شاخص‌های ممیزی باید کم شود، گفت: تعداد و شاخص‌ها ممیزی باید کم شود و در عین حال تعریف آنها باید بر اساس شرایط روز تغییر کند تا پاسخگوی نیاز جامعه باشد.

*** اعمال نظر اهل قلم در نحوه ممیزی

دراین راستا یک عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه با نظر اهل قلم ممیزی بر کتاب‌ها اعمال شود، گفت: ممیزی کتاب به معنی نفی آزادی بیان نیست.

مفید کیائی‌نژاد با تاکید بر اینکه باید برای نشر کتاب مقید به پارامتر‌هایی است، اظهار داشت: گاهی بی توجهی به برخی ریزه کاری‌ها باعث انتشار کتاب‌هایی شده که ضررشان بیش از مفاید آن بود.

نماینده مردم ساوجبلاغ، طالقان،نظرآباددر مجلس شورای اسلامی ادامه داد: کنترل بر محصولات فرهنگی به نفع جامعه و مردم است. البته این کار به محدود کردن و نفی آزادی بیان نیست.

وی اعتقاد دارد که آزادی بیان باید در چارچوبی منطقی صورت گیرد و کسی خارج از این چارچوب‌ها اقدامی نداشته باشد.

این نماینده مجلس توضیح داد: برای تغییر شاخص‌های ممیزی باید نظر اهل قلم، ناشران و افرادی که در تعیین ممیزی تجربه‌دارند گرفته شود. این درست نیست که هر فردی بر اساس نظر و دیدگاه خود درباره ممیزی اعمال نظر کند.

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس تایکد کرد که باید مراقب باشیم که بی‌توجهی به برخی ریزه‌کاری‌ها باعث چاپ کتابی و پخش آن در بازار نشود چرا که جمع کردن آثار مشکل دار از بازار کار سختی است.

*** ممیزی کتاب نباید عرصه حضور نویسندگان را محدود کند

اما دراین خصوص دیگرعضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی تاکید کرد که فضای نشر کتاب برای فعالیت و حضور بیشتر اهل قلم گسترده‌تر شود.

نصرالله پژمان‌فر با تاکید بر اینکه ممیزی کتاب در تمام دنیا وجود دارد و این موضوع خاص ایران نیست، گفت: تمام کشورهای دنیا برای نشر آثار فرهنگی از کتاب تا فیلم ممیزی‌ها و چاچوب‌هایی را در نظر می‌گیرند تا با نظارت و توجه به نکاتی این آثار مدر اختیار مخاطب قرار بگیرد.

نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: برای توسعه فرهنگی و توقیت آن نیاز به کالاهای فرهنگی از جمله کتاب داریم. کتاب کالایی است که تاثیر مستقیمی بر زندگی و فرهنگ جامعه‌ ها دارد. بنابراین باید در چارچوب‌های منطقی کتاب‌ها در اختیار مردم و مخاطبان آن قرار گیرد. با این حساب ممیزی دور از انتظار نیست.

وی با بیان اینکه ممیزی باید در چارچوب منطقی انجام شود، ادامه داد: نباید ممیزی به نحوی باشد که دایره حضور نویسندگان در آن کاهش یابد چرا که با کاهش آن مخاطبان که سلیقه‌های مختلفی دارند نیازشان برآورده نمی‌شود و به سمت آثار خارجی که با چارچوب‌های ما یکسان نیست می‌روند.

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت:‌با این حساب باید ممیزی کتاب به صورتی انجام شود که دایره حضور نویسندگان و نشر کتاب گسترده باشد و در عین حال چارچوب‌های مهم رعایت شود.

***ممیزی سخت گیرانه به نفع کشور نیست

همچنین یک عضو فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت مجلس گفت: گاهی مراحل چاپ کتاب آنقدر طولانی می شود که نویسنده از نگارش منصرف شده یا مطالب را چنان در سطح پایین نگاه می دارد که در مرحله ممیزی کتاب به مشکل برنخورد.

مؤید حسینی صدر ، با بیان اینکه با توسعه فضای مجازی نمی توان بیش از حد جلوی مردم را در دسترسی آزاد به مطالب گرفت، گفت: معتقدم یک مرجع مسئول جهت کنترل محتوا و ممیزی کتاب کافی است.

نماینده مردم خوی و چایپاره در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اینکه یک کتاب بخواهد از مرز ده ها منبع و مرجع بگذرد تا تأیید شود صحیح نیست و نتیجه ای نخواهد داشت.

وی افزود: در حال حاضر ارتباطات کشورها آن قدر افزایش یافته است که مطلبی که امروز در یک گوشه دنیا منتشر می شود شاید تنها با گذشت یک روز در ایران همه می توانند به آن مطلب دسترسی داشته باشند.

حسینی صدر در ادامه با بیان اینکه اگر کتابی از کانال مطمئن نظام جمهوری اسلامی گذشته و به دست مردم برسد فاقد خطر و آسیب های بعدی خواهد بود، گفت: به همین مقدار اگر در برابر انتشار مطلبی مقاومت کنیم از طریق کانال های بیگانه به دست مردم می رسد و عطش آنها را بیشتر می کند و آسیب های خودش را نیز خواهد داشت.

وی همچنین با اشاره به این مطلب که پیچیده و طولانی کردن مراحل چاپ کتاب به نفع نظام نیست، یادآور شد: اینکه یک یا دو مرجع نسبت به ممیزی کتاب نظر بدهند کافی است ضمن اینکه هر کسی می تواند شاخص ها و اصول اولیه را رعایت کند.

عضو فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت مجلس شورای اسلامی در پایان با بیان اینکه چاپ و نشر کتاب باید در خدمت افزایش مکارم اخلاق در جامعه باشد، خاطرنشان کرد: گاهی مراحل چاپ کتاب آنقدر طولانی می شود که نویسنده از نگارش منصرف شده یا مطالب را چنان در سطح پایین نگاه می دارد که در مرحله ممیزی کتاب به مشکل برنخورد که این به نوبه خود آسیب جدی به حوزه فرهنگ کتاب وارد می کند.

***ممیزی‌های کتاب سلیقه ای است

درعین حال یک عضو شورای مرکزی فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت با بیان اینکه ممیزی‌ها در حوزه کتاب با نظر شخصی اعمال می‌شود تاکید کرد که نباید ممیزی‌های کتاب و فیلم جناحی و سیاسی شود.

غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی با بیان اینکه تمام دنیا ممیزی‌ کتاب و فیلم دارد، توضیح داد: همه دنبا برای انتشار فیلم و کتاب ممیزی‌ها و چارچوب‌هایی در نظر می‌گیرند. حتی در این چارچوب عنوان می‌کند کالای فرهنگی مختص به چه گروه سنی است.

نماینده مردم رشت در مجلس نهم شورای اسلامی ادامه داد: اما نباید میزان ممیزی‌های به گونه‌ای باشد که عامل ممانعت از انتشار آثار فرهنگی از جمله کتاب و فیلم شود. با این حال باید شاخص‌هایی در این باره درنظر بگیریم تا بر اساس حساسیت‌های جامعه این کالاها در اختیار مردم قرار گیرد.

وی با انتقاد از میزان موارد برای ممیزی در کتاب گفت: ممیزی باید معقول باشد نه اینکه با نگاهی سیاسی و جناحی صورت گیرد، منظور رئیس جمهور از کاهش میزان ممیزی در کتاب نیز همین بود.

به اعتقاد این نماینده  اصولگرای مجلس شورای اسلامی در ممیزی کتاب باید 5 تا 6 مورد که برای جامعه اهمیت دارد در نظر گرفته شود نه اینکه بر اساس نظرهای سیاسی کتاب‌ها حذف یا منتشر شود.

جعفرزاده ایمن آبادی با بیان اینکه باید از اهل قلم و نویسندگان کتاب برای تعیین ممیزی‌ها نظرخواهی کرد، اظهار داشت:این قشر بهتر از افراد دیگر می‌توانند بگویند چه شاخص‌هایی باید برای انتشار کتاب در نظر گرفته شود.

عضو شورای مرکزی فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت تاکیدکرد: در حال حاضر هر فردی که تجربه‌ای در زمینه نشر کتاب ندارد، ممیزی‌های سلیقگی اعمال می‌کند. در حالی که باید در این زمینه از افراد شناخته شده در این عرصه استفاده کرد.

***ممیزی‌های خشک ، باعث ابطال ایده نخبگان

عضو فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت در مجلس شورای اسلامی از شرایط ممیزی کتاب در کشور انتقاد کرد و گفت: ممیزی‌های خسک و غیر کارشناسی باعث می‌شود در بلند مدت بستر از بین رفتن پتانسیل نخبگان در کشور ضایع شود.

جواد هروی در گفت‌وگو با خانه ملت با بیان اینکه اخباری که درباره کتاب و مولفان کتاب منتشر می‌شود با استانداردهای جهانی و زحمات نویسندگان مطابقت ندارد، گفت:  بروکراسی که در بحث کتاب و معرفی کتاب برتر وجود دارد بیش از حد است. لازم است برای معرفی کتاب برتر، چارچوب‌هایی مشخص شود که مولف به زحمت نیافتد. همچنین نباید شاخص‌های  ظاهری و لوکس را مدنظر بگیریم.

هروی با تاکید بر اینکه ممیزی در قالب قانونی قرار ندارد، اظهار داشت: بیشتر ممیزی‌های شخصی است. 

این نماینده مجلس عنوان کرد که  کتاب‌ها بر اساس دستورهای خشک و در واقع بی روح اجازه انتشار می‌گیرند در حالی که کتاب روح دارد و نویسنده‌ها دغدغه‌های فراوانی دارند که هیچ‌گاه نگرانی‌ آنها لحاظ نمی‌شود

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس افزود: در حال حاضر ممیزی‌ها خیلی سنتی است و با ممیزی علمی فرسنگ‌ها فاصله دارد. متاسفانه ممیزی‌ها از واقعیات جامعه به دور است و منطبق با زمان نیست.

هروی با بیان این شعر«که قد رزر زرگر بداند / قدر گوهر گوهری» گفت: اگر قرار بر این است که کسی در زمینه کتاب و ممیزی کتاب اظهار نظر کند، تنها اهل قلم می‌توانند به خوبی در این موضوع اظهار نظر کنند.

عضو فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت  تاکید کرد: در حال حاضر اتخاذ ممیزی‌های خشک و بی‌مطالعه که از سوی غیر کارشناسان صورت می‌گیرد تنها عامل ابطال ایده‌های نخبگان کشور می‌شود. ممیزی ها باعث می‌شود که در بلند مدت بستر از بین رفتن پتانسیل های کشور فراهم شود.

 

 

برچسب‌ها

پخش زنده

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.