فالگوش ایستادن

گوش ایستادن، استراق سمع کردن» اصطلاح آباده‌ای صغادی«، ایستادن بر معبری و به نخستین عبارتی که از دهان متکلمی بر آید گوش تیز کردن و آن را پاسخ حاجت خود قرار دادن. این امر را زنان تعهد می‌کنند. وقت مخصوصش، بسته به اعتقاد اشخاص فرق می‌کند، گاه شب چهار‌شنبه آخر سال( چهارشنبه سوری) است، گاه شب عید قربان گروهی نیز شب سیزدهم فروردین را برای این کار مساعد می‌دانند. لیکن در همه حال هنگام انجام آن از یک تا دو ساعت بعد از غروب آفتاب است. زن فالگیر پس از نماز چهارراهی انتخاب می‌کند، زیر دیوار رو به قبله می‌ایستد یا می‌نشیند بسم‌اله می‌گوید و کلیدی زیر پای چپ می‌گذارد یا سکه‌ای را که بعد باید به گدایی بدهد زیر زبان خود قرار می‌دهد و با این مقدمات برای شنیدن پاسخ حاجت خود آماده می‌شود. اعتقاد به فالگوش موضوعی است که دست‌کم سابقه‌ای پنج و شش هزار ساله دارد.

صابونش به رخت ما خورده است

صدمه و آزارش به ما رسیده است. ما هم گرفتار آسیب او شده‌ایم. مأخذ: رخت‌شویی لباس هر کس را برای شستن و صابون زدن می‌گرفت دیگر پس نمی‌داد و می‌گفت: گم شده یا دزد برده است. و از این جهت هیچکس دو مرتبه به او لباس نمی‌داد و همیشه می‌بایستی در جستجوی مشتری تازه و بی‌سابقه‌ای باشد. روزی نزد مسافری که مرتبه دیگر لباس او را برای شستن برده و خورده بود لکن فراموش کرده و او را نمی‌شناخت رفته گفت: آقا لباستان را بدهید صابون بزنم. مسافر که او را شناخت گفت: صابون شما یک مرتبه به رخت من خورده است و کافی است.

ما غارت کردیم و رفتیم ولی شما یک قلعه روی تپه بسازید

نظیر: فضول را بردند جهنم گفت هیزمش تر است. وقتی کسی نتواند از فضولی کردن خودداری کند و حتی از فرط فضولی به ضرر خود حرف بزند این مثل را آورند. مأخذ: در زمان جنگ جهانی دوم که با ورود نیروهای بیگانه به ایران، عملا" استقلال ایران دچار وقفه شده بود. و در اثر بی‌ثباتی حکومت در همه جا هرج و مرج و ناامنی دیده می‌شد مردم بویراحمد نیز متأثر از همین حادثه دست به چپاول و غارت شهرهای همجوار زدند. از جمله سیوند فارس که در راه شیراز و آباده قرار دارد مورد هجوم و غارت مردم بویر احمد قرار گرفته شد. این روستا در کنار تپه‌ای بلند قرار دارد. یکی از مهاجمین ریش سفید ضمن حمل اشیا و اجناس غارت شده رو به اهالی کرده می‌گوید: ما که غارت کردیم و رفتیم ولی شما یک قلعه روی این تپه بسازید! از آن زمان این مورد به صورت ضرب‌المثل در آمده و در جای خود به کار می‌برند.

منبع:فرهنگ‌ناممه‌ی امثال و حکم ایرانی

گردآوری:مانی فرامرزی