و ذخایر معدنی منحصر به فردی را در دل خود جای داده است که می‌توان از سنگهای معدنی همچون باریت، زغال سنگ و سلیس نام برد.

درحالی که وجود این معادن در هر کجا می‌توانست ثروت بسیاری را برای مردمش به ارمغان بیاورد، اما در تربت‌جام خلاف این امر انجام شده، به طوری که بی‌توجهی به ارتقای صنعت، به روز نشدن تجهیزات و امکانات مورد استفاده در این بخش، غفلت از فرآوری معادن و خام فروشی و ده‌ها مشکل دیگر موجب شده که رونق صنعت و معدن با مشکلات زیادی روبه‌رو شود.

آمارهای احتمالی نشان می‌دهد که ذخایر معدنی، تربت‌جام را به عنوان یکی از شاخص‌ترین مناطق خراسان رضوی معرفی می‌کند و از جمله معادن در حال اکتشاف و با اهمیت می‌توان به زغال سنگ، آهن، سرب، روی، باریت، سیلیس و فلزات گرانبها اشاره کرد که در صنایع مختلف کاربرد دارد. البته ذخایر معدنی در تربت‌جام به اندازه‌ای است که تا سالها می‌توان علاوه بر نیاز داخلی، گوشه چشمی نیز به بازارهای خارجی داشت.

* معادن تربت‌جام بیش از میزان شناسایی شده است

رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان تربت‌جام درخصوص معادن زغال سنگ و باریت گفت: ذخایر شناسایی شده در معادن زغال سنگ گل بانو و کیمیا کک توس حدود 225هزار تن در معدن باریت بیش از 300 هزار تن است، اما به طور قطع باید گفت، ذخیره مواد معدنی شهرستان تربت‌جام بیش از میزان شناسایی شده است.

وی ادامه داد: با این ذخایر شناسایی شده به راحتی می‌‌توان نیازهای داخلی را برآورده ساخت و حتی صادرات آن را به خارج از کشور به صورت فرآوری شده و با ارزش افزوده به کشورهای مجاور را تضمین کرد.

مهدی کلالی در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما افزود: یکی از مشکلات معادن تربت‌جام عدم بهره‌برداری از این معادن است، چرا که تاکنون برنامه خاصی برای افزایش بهره‌وری از این معادن نشده و شماری از این معادن در حال خاک خوردن است.

وی ادامه داد: در حالی که امروزه برای بهر‌ه‌برداری از معادن از روشها و ابزارهای نوین استفاده می‌شود، اما کار استخراج در معادن تربت‌جام و منطقه هنوز با روشهای قدیمی و سنتی صورت می‌گیرد که نتیجه آن کاهش کیفیت و بالا رفتن هزینه‌هاست.

* خام فروشی بلای جان معادن تربت‌جام

رئیس صنعت، معدن و تجارت شهرستان تربت‌جام، خام فروشی را بلای جان معادن تربت‌جام برشمرد و افزود: مهمترین مشکلی که اکثر مواد اولیه تولیدی در کشور با آن دست به گریبانند، خام فروشی است و در بخش صنایع معدنی نیز این مشکل وجود دارد. شماری از معادن به واسطه نبود و یا کهنگی فناوری لازم سنگ استخراجی خود را به صورت خام و با حداقل قیمت صادر می‌کنند که همین سنگ پس از تبدیل شدن با قیمت بالاتر وارد کشور می‌شود.

وی در ادامه اظهار داشت: خام فروشی سنگهای معدنی در تربت‌جام موجب انتقال ارزش افزوده این صنعت به دیگر استانها و حتی خارج از کشور شده است و چنانچه فرآوری و جلوگیری از خام فروشی به صورت ویژه مورد توجه قرار گیرد، منجر به افزایش اشتغال و ارزش افزوده می‌شود.

مهدی کلالی خاطرنشان کرد: تربت‌جام یکی از شهرستانهای منحصر به فرد در ذخایر غنی باریت است که سنگ آن توسط پیمانکاران استخراج و حتی به کشورهای چین، کویت، امارات و ... صادر می‌شود.

باریت در صنعت حفاری‌های چاه نفت کاربرد فراوانی دارد و مصرف سالیانه این ماده معدنی در دنیا بیش از 6 میلیون تن است و اکنون هفت پروانه بهره‌برداری و هشت محدوده اکتشافی با 300 هزار تن ذخیره احتمالی وجود دارد که ضرورت ایجاد صنایع باریت در تربت‌جام را می‌طلبد.

وی وجود ذخایر قابل توجه مواد اولیه سنگ معدنی باریت، محدود بودن میزان آب مصرفی، حجم بالای فعالیت نفت گاز در ایران و حوزه خلیج‌فارس و دریای خزر، تعداد محدود کارخانه فرآوری باریت در کشور، ایجاد اشتغال و ارزش افزوده قابل توجه را ضرورت ایجاد صنایع باریت در تربت‌جام برشمرد و گفت: ایجاد کارخانه 50 هزار تنی در سال با حجم سرمایه‌گذاری حدود 6 میلیارد تومان و اشتغالزایی مستقیم و برآورد فروش هر تن 220 هزار تومان در صورت فراوری به 500 هزار تومان در هر تن از مزیتهای نسبی این معادن در تربت‌جام است که در صورت سرمایه‌گذاری عامل مهمی در توسعه اقتصادی این صنعت محسوب می‌شود و نیازمند معرفی معادن این شهرستان برای سرمایه‌گذاری است.

* مشکلات قابل مشاهده در حوزه معدنی تربت‌جام

وی کمبود نقدینگی برای انجام مطالعات اکتشافی لازم، نداشتن صلاحیت فنی صاحبان پروانه و گاهی نبود حمایت ارگانهای مرتبط را به عنوان مهمترین مشکلات قابل مشاهده در حوزه معدن این شهرستان ذکر کرد و ادامه داد: عمده مواد در حال اکتشاف که اهمیت دارند، آهن، زغال سنگ، سرب، روی و باریت هستند و تاکنون 42 پروانه اکتشاف برای محدوده‌های معدنی تربت‌جام صادر شده که از این تعداد 29 پروانه اکتشاف فعال بوده و 10 گواهینامه کشف نیز صادره شده است.

مهدی کلالی با اشاره به طرح ساماندهی معادن تربت‌جام افزود: بزودی پروانه‌های غیرفعال معدنی تربت‌جام تعیین تکلیف می‌شود و امید داریم با اجرای این طرح وضعیت بهره‌برداری برخی از معادن تربت‌جام مشخص شود.

وی در پاسخ به پرسش خبرنگار ما مبنی بر این که شهرستان تربت جام در حوزه معادن چه ظرفیت هایی دارد می‌گوید: اولویت صنعت و معدن تربت‌جام تمرکز بر ایجاد صنایع معدنی است و با مزیت نسبی معادن، تربت‌جام می‌تواند ایجاد صنعت و ارزش افزوده داشته باشد.

رئیس صنعت و معدن و تجارت شهرستان تربت‌جام در ادامه گفت: حوزه معدن تربت‌جام نیازمند حمایت همه جانبه است، چرا که باور این موضوع بسیار سخت است که بهترین سنگهای معدنی کشور با نام خارجی خریداری و در داخل کشور مصرف شود.