پروفسور اسکات لوکاس، خوبی توافق هسته‌ای را در این می‌داند که یک طرف «برنده» یا یک طرف «بازنده» ندارد. در گفت و گو با این استاد برجسته دانشگاه بیرمنگام انگلستان، کوشیدیم توافق هسته‌ای را از نگاه او ببینیم.
با گذشت بیش از یک ماه از مذاکرات وین، ارزیابی شما از توافق هسته‌ای چیست؟
- توافق حاصل شده در وین، توافق خیلی خوبی بود. گذشت زمان و فروکش کردن هیجانهای اولیه، این ادعا را بیشتر ثابت کرده است. خوبی این توافق این است که یک طرف «برنده» یا یک طرف «بازنده» ندارد. بر اساس این توافق، برای اولین بار حق غنی سازی ایران برای مصارف صلح آمیز از سوی جامعه بین المللی به رسمیت شناخته شد و این فرصت را برای ایران ایجاد می‌کند که بتواند روابط تجاری و اقتصادی خود را که پس از تحریم محدود شده بود، دوباره شکوفا سازد. آمریکا و جامعه بین الملل نیز محدودیتهای مشخص و تعریف شده ای بر غنی سازی اورانیوم ایران وضع کردند که بر اساس آن، تأسیسات هسته‌ای ایران از جمله کارخانه غنی سازی اورانیوم و رآکتور تولید آب سنگین تحت نظارتها و بازرسی های مشخصی قرار می‌گیرد.
اما در داخل ایران این نگرانی وجود دارد که بازرسی‌ها فراتر از چارچوب تعیین شده باشد.
- این نگرانی، بجاست، اما از آن طرف می‌شود به نگرانی هایی در جامعه آمریکا هم اشاره کرد، نگرانی از اینکه با وجود بازرسی ها، ایران همچنان امکان مخفی سازی فعالیتهای خود را داشته باشد، اما به نظرم وجود نهادهای بین المللی که کار نظارت بر توافق را به عهده دارند، می‌توانند از این نگرانی‌ها کم کنند. مخالفان ایرانی توافق و مخالفان آمریکایی آن، ناچارند به نظارت نهادهای بین المللی امید و اعتماد داشته باشند.
بیشتر مردم آمریکا در خصوص توافق هسته‌ای با ایران چه رویکردی دارند؟
- بیشتر آمریکایی‌ها از جنگ و تنش حمایت نمی کنند. اقدام نظامی علیه ایران و افزایش تنش با این کشور مورد خواست بیشتر مردم آمریکا نیست. در بخشهای نظامی و داخل پارلمان، همچنان که اخبار آن منتشر شده است، مخالفتهایی با این توافق از قبل وجود داشته دارد. افراطیان البته تنها در کنگره نیستند، در اتاقهای فکر و در رسانه های آمریکایی از جمله «فاکس نیوز» نیز افراطیان وجود دارند و به مخالفتهای خود ادامه می‌دهند. آنها معتقدند که ایران دارایی های آزاد شده خود از طریق توافق را می‌تواند خرج ماجراجویی های خود در منطقه کند؟
شما چه فکر می‌کنید؟
- آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرده است که راستی آزمایی را تا دسامبر انجام می‌دهد. این به معنای این است که آخرین مرحله برداشته شدن تحریمها آن زمان آغاز می‌شود. بر این اساس، صادرات نفت ایران که از سال 2012 میلادی نصف شده است، تا بهار سال 2016 افزایش چندانی نخواهد یافت. پس ایران ناچار است دارایی های آزاد شده را در اقتصاد جامعه، هزینه کند. به باور من، اقتصاد داخلی، اولویت ایران برای هزینه کردن این دارایی‌هاست.
آیا توافق به حل و فصل مسایل منطقه منجر خواهد شد؟
- ممکن است. ایران در عراق دارای نفوذ است و گروه‌های شیعی که با داعش می‌جنگند مورد حمایت ایران هستند. آمریکا هم در همین راستا فعالیتهایی کم دارد، ولی به دلیل تردیدی که دو طرف نسبت به هم دارند، حداقل در کوتاه مدت امکان همکاری میان ایران و آمریکا در خصوص عراق وجود نخواهد داشت. در یمن هم ایران از انصارا... حمایت سیاسی و اقتصادی می‌کند. البته قبول دارم که ایران کمک نظامی به این گروه ندارد، اما به هر حال توقع این است که حل مسأله هسته‌ای زمینه را برای حل سایر مسایل منطقه نیز ایجاد کند.
نظر شما