تا با بهرهگیری از این عنصر ارزشمند به شكوفايي و رشد علم، دانايي، فرهنگ و تمدن بشري ياري رسانند.
ايران منشأ دانش و خیزش دانشمندان، پژوهشگران و علمای بزرگ و برجسته جهاني است که با بهرهمندي از علوم فراوان توانستهاند آثار و دستاوردهاي مختلف را منتشر کنند و در اختیار دوستدارانش براي بهرهگیري از اين حيطه نامتناهي قرار دهند.
امروزه كتاب و اسناد، افراد بسياري را به خود مشغول كرده تا با یاری گرفتن از آن به اشاعه و ترويج فرهنگ، آموزهها و تعاليم والا بپردازند كه تمامي اينها نيازمند همت و تلاش مسؤولان نهادهاي وابسته بدين امر است.
گپ و گفت با محمدهادی زاهدی، رئیس سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، زوایای پنهان بسیاری از عملکرد این سازمان را برای ما نمایان کرد که خوانش این گفت وگو را خالی از لطف نمیکند.
از فعاليت كتابخانه شروع كنيم. يكي از بخشهاي دشوار كار سازمان كتابخانهها، موزهها و اسناد آستان قدس رضوي خود كتابخانه مركزي حرم مطهر است؛ بماند كتابخانههاي وابسته ديگر...
تمامی کارکنان این سازمان در تمام ساعات فعالیت خویش دشواری را احساس نکرده، بلکه آنان ازدحام مراجعان و پژوهشگران را زمزمه علم، دانش، زیارت و محبت به ائمه اطهار(ع) دانسته که این عامل، خود افتخاری ارزشمند محسوب میشود و آنچه در سؤال مورد نظر حایز اهمیت است، این مطلب بوده که كتابخانه آستان قدس رضوي با دارا بودن 10 كتابخانه تخصصي توانسته نيازمندي محققان داخل و خارج ازكشور را به اين منابع ارزشمند بخوبي پاسخگويي كند، پژوهشگران و محققان بسياري، فرصتهاي مطالعاتي خويش را در شهر مشهد گذرانده و از اين كتابخانه استفاده ميكنند.
افزون بر این وجود بیش از 10 هزار نفر محقق داخلی و بازدید بیش از یک هزار نفر محقق خارجی در قالب 197 گروه یکی دیگر از نشانههای فعالیت موفق و مفید سازمان كتابخانهها، موزهها و مركز اسناد آستان قدس رضوي در طول سالیان مختلف است.
برخلاف کاهش میزان ساعت مطالعه در ایران، استقبال چشمگیری از این فضا شده، تا جايي كه قرار است فضاي فيزيكي كتابخانه را وسعت دهيد. این مسأله از کجا نشأت میگیرد؟
کتابخانه آستان قدس رضوی به دلیل انتساب به امام هشتم شیعیان مورد توجه و استقبال ویژهای از مراجعان قرار گرفته که بدینترتیب زمینهای فراهم شد تا اینکه حضرت آیتا... واعظ طبسی، نماینده ولى فقیه در استان خراسان و تولیت آستان قدس رضوى با نظرخواهی از مشاوران و مسؤولان توانمند در این حوزه دستوری مبنی بر افزایش فضای 9 هزار مترمربعی، به مجموعه كتابخانه مركزي را دادهاند.
این فضا در درون حرم مطهر رضوی به ساختمان کتابخانه مرکزی افزوده میشود؟
بله، طبق برنامهریزیهای انجامشده این اقدام هماکنون در دستور کار است.
از گنجينه عظيم نفايس كتب خطي موجود در آستان قدس رضوي برایمان بگوييد.
آستان قدس رضوي امروزه دارای بيشترين منابع کتاب خطي در سطح كشور و در ميان تعداد قابل توجهي از كشورهاي اسلامي بوده كه براساس آمار نزدیک به 97 هزار نسخه خطي اعم از قرآن و غیر قرآن تاکنون به ثبت رسیده است.
در این میان 20 هزار نسخه قرآن خطي نمونهاي از آمار نامبرده را دربرمیگیرد كه موزهها و مركز اسناد آستان قدس رضوي را به عنوان يكي از گنجينههاي کمنظیر جهان اسلام مطرح كرده است.
برای جلوگیری از ایجاد آسیب به هر کدام از این منابع، روش دیجیتالسازی را مورد استفاده قرار دادهاید، این روش چگونه میتواند شما را به اهداف مورد نظر رساند؟
دیجیتالسازی، به همان معنای تصویربرداری از كتابهاي خطي، چاپ سنگي، اسناد قديمي، مطبوعات قدیمی و كتابهاي نفيس سربی است که با توجه به ارزشمندی و جایگاه این کتب، این روش مورد بهرهبرداری قرار گرفته است.
اين امر مورد استقبال بسياري از كتابخانهها بوده و نيز به توليد صنعتي هم رسيده، روند ديجيتالسازي با سرعت بسيار خوبي تاكنون همراه شده است.
آنچه فرآیند دیجیتالسازی آستان قدس رضوی را از دیگر مجموعهها متمایز میکند، چیست؟
یکی از ویژگیهایی که این نهاد مذهبی تلاش کرده در راستای دیجیتالسازی بسیاری از نسخههای اسلامی بهکارگیرد، دیجیتالیکردن در محل استقرار آثار بوده، كاركنان اين حوزه با مراجعه به حوزههاي علميه، كتابخانههاي كشور و بيوت علما از كتابهاي خطي تصويربرداري كرده كه اين روند هماكنون نیز ادامه دارد و مجموعه اين نسخ خطي، ظرفیت بسیار عظیم پژوهشی برای افراد قرار داده است.
نحوه دسترسي محققان و پژوهشگران به کتابهای خطي و نفايس چگونه است؟ برای بسیاری از افراد این روش هنوز ناشناخته است.
محققان میتوانند با حضور در محل کتابخانه، تصویر کتاب را مشاهده کرده یا به صورت غیرحضوری تقاضای تصویر کنند تا از اداره مربوط برایشان ارسال شود، افزون بر این به کمک کتابخانه دیجیتال این تصاویر در اختیارشان قرار میگیرد.
نشریات متعددی در سازمان کتابخانهها منتشر میشود که هر کدام کارکردهای خاص خود را دارد. از این نشریات و بار محتوایی آنها بگویید.
نشريههای اين سازمان به دليل گستردگي و كاهش هزينه به صورت الكترونيكي منتشر ميشود، نشريه«شمسه» در حوزه كتابداري، «برهان» در حوزه علوم قرآني، «سروش دانش» در حوزه كتاب و كتابخواني از زمره اين گروه است كه بسياري از افراد با مراجعه به سايت الكترونيكي ميتوانند از اين نشريات بهرهمند و از اطلاعات بسياري برخوردار شوند.
افزون بر اين چند نشريه به صورت مكتوب و كاغذي با عنوان«دانشورز» و«فصلنامه كتابداري و اطلاعرساني» با درجه علمي-پژوهشي و نشريه پژوهشنامه نمونهاي ديگر از اين آثار محسوب ميشود.
از برنامههاي دهه كرامت سال جاري برایمان بگویید.
برگزاري جشنهاي ميلاد امام رضا(ع) در كتابخانههاي وابسته، برپایي هشتمين دوره از جشنواره كتاب سال رضوي، ایجاد نمايشگاههاي مختلف در حوزه سيره و معارف رضوي كتابخانه مركزي و کتابخانههای وابسته که دربردارنده نمونهای از کتابها، اسناد و عکسهای ارزشمند است، از جمله برنامههاي اصلی دهه كرامت در سال جاری به شمار ميآيد.
در پایان بفرمایید، بازدید از این نمایشگاهها برای چه کسانی امکانپذیر است؟
تمامی مراجعان این مراکز میتوانند از نمایشگاههای نامبرده بازدید کنند و از آثار و مستندات موجود بهرهمند شوند.
نظر شما