عواملی که می‌توانند مصرف ما از کالاها و خدمات روزمره را تحت تاثیر قرار داده و کاهش دهند. اما در این میان برخی کالاها با کاهشی بیشتر و بعضی کمتر همراه هستند. اگر به طور کلی کالاها و خدمات پیرامون خود را به دو دسته ضروری و کمتر ضروری تقسیم کنیم، می‌توانیم با تسلط بیشتری موضوع را پی بگیریم. برخی از مصارف ما از قبیل مصرف خوراک، پوشاک و مسکن به حدی مهم و حایز اهمیت هستند که می‌توانند ادامه حیات انسان را با مشکل مواجه کنند، از همین رو آنها را در دسته اقلام ضروری قرار می‌دهیم، از دیگر سو کاهش مصرف برخی از کالاها از قبیل محصولات فرهنگی و هنری نمی‌توانند حیات آدمی را متوقف کنند، از همین رو این اقلام را نیز در دسته کمتر ضروری قرار می‌دهیم.
حال شرایط یک دهه گذشته اقتصاد ایران را در نظر بگیرید که تورم به گونه‌ای افسار گسیخته افزایش می‌یافت. موضوعی که سبب کاهش قدرت خرید ایرانیان و به اصطلاح خودمانی‌تر کوچک شدن سفره‌های آنان شد. طبیعی است که در واکنش به چنین وضعیتی، ایرانیان مصرف خود از برخی اقلام را کاهش دهند، از همین رو سعی شد، اندک درآمد باقیمانده نیز صرف خرید اقلام ضروری(گشنگی) شود، در نتیجه اقلام غیرضروری(عاشقی) با کاهش بیشتری مواجه شد، به عبارت دیگر چندان عجیب به نظر نمی‌رسد که با کوچک شدن سفره مردم، عشق و علاقه شان به سینما، تئاتر، ادبیات و به طور کلی محصولات فرهنگی هنری نیز رنگ ببازد.
اما از منظری دیگر، گرچه کاهش مصرف کالاهای هنری و فرهنگی نمی‌توانند به مانعی بر سر راه حیات آدمی بدل شوند، اما بی‌اهمیت نیز نیستند. به طور کلی انسانها در اوقات فراغت خود به سراغ کالاها و خدمات فرهنگی و هنری می‌روند، اوقات فراغتی که از چگونگی گذران آن به عنوان «آینه فرهنگ جوامع» یاد می‌شود؛ زیرا انسانها در زمان فراغت خود به دنبال پیگیری علایقشان می‌روند و خود را از خویشتن لبریز می‌کنند، از همین روست که چگونگی گذران اوقات فراغت یک جامعه به میزان زیادی بیانگر خصوصیات فرهنگی آن جامعه است. اما برخی مشکلات اقتصادی که در بالا ذکر آنها رفت، می‌توانند بر چگونگی گذران اوقات فراغت تأثیرگذار باشند.
طبق گزارش اخیر، بودجه خانوار بانک مرکزی طی یک دهه گذشته سهم کالاهای ضروری (مسکن پوشاک، خوراک و درمان) افزایش و سهم کالاهای کمتر ضروری‌تر(رستوران، تفریح، آموزش، فرهنگ و هنر و ...) کاهش داشته است، اما در سال 93 شاهد کاهش سهم کالاهای ضروری و افزایش سهم کالاهای کمتر ضروری در بودجه خانوارها بوده‌ایم که خود نشان از بهبود وضعیت اقتصادی مردم و توجه هرچه بیشتر آنان به چگونگی گذران اوقات فراغت دارد.
حال سینما را به عنوان یک کالای فرهنگی و هنری و یکی از گزینه‌های موجود و در دسترس ایرانیان برای گذران اوقات فراغت در نظر بگیرید، این مهم در آمارهای مرتبط با سینماهای مشهد نیز مشهود است. به گفته نبی‌زاده، معاون هنری اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مشهد، پردیس سینمای هویزه مشهد در سال93 با افزایشی 70 درصدی نسبت به سال 92 همراه بوده است و روندی که با فروش چشمگیر سینمای ایران در سال 93 نیز همسو بود، چنانکه فروش سینمای ایران در نیمه نخست سال 93 برابر با فروش کل سال 92 برآورد شده بود.
البته افزون بر وضعیت اقتصادی، عوامل متعدد دیگری نیز در افزایش فروش سینماهای کشور تاثیرگذار بوده است برای مثال ایجاد گروه هنر و تجربه در برخی از سینماهای کشور، نمایش فیلمهای خارجی و سه بعدی، ثبات نسبی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حضور بانکها در امر سرمایه‌گذاری، ساخت فیلمهای مشترک با دیگر کشورها و بسیاری دیگر از عواملی بودند که به همراهی وضعیت اقتصادی موجبات آشتی مردم و سینما را در پی داشتند، برای نمونه در میان فیلمهای پرفروش سال های اخیر سینمای ایران می توان به سرمایه گذاری بانک پاسارگاد در «جدایی نادر از سیمین»، بانک گردشگری در «شهرموشهای 2»، همکاری مجید مجیدی با ویتوریو استورارو، فیلمبردار ایتالیایی و برنده سه جایزه اسکار در فیلم محمد رسول‌ا... اشاره داشت.
این روند صعودی در افزایش سهم اقلام کمتر ضروری‌تر در بودجه خانوار و افزایش فروش سینماها نوید‌بخش حرکت در مسیر بهبود آینده فرهنگ جامعه است، اما بدون تردید این مسیر با برنامه‌ریزی و نگاهی اصولی‌تر، نه تنها هموارتر بلکه می‌تواند از منظر اقتصادی به صنایعی درآمدزا نیز بدل شوند.
نظر شما