عکس سلفی در آلبوم عشق به «خود»
روان‌شناسان اجتماعی معتقدند، عکسهای سلفی (خویش انداز) زیادی که امروزه توسط جوانان، نوجوانان و برخی بزرگسالان گرفته می‌شود، جنبه ثبت لحظه و یادگاری ندارد، بلکه بیشتر نشان دهنده خود بزرگ بینی و خودشیفتگی افراد است تا ثبت واقعه و لحظه حضور در یک رویداد.
استاد دانشگاه علوم تربیتی تهران در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: خودشیفتگی یا «نارسیسیسم» بیانگر عشق افراطی به «خود» و تکیه بر خودانگاشت‌های درونی است که متأسفانه در افراد خود بزرگ بین نمود می‌یابد و برای آنان دستمایه بروز تفاخر شخصیتی می‌شود.
دکتر نازنین سرداریار، می‌افزاید: نارسیسیسم افراطی براساس خصیصه‌های روانی و شخصیتی در عشق بیش از اندازه به خود و خودشیفتگی بی‌حد و حصر شناسایی می‌شود و آن را باید نوعی اختلال روانی دانست که امروزه بسیاری از «سلفی بگیر‌ها» دچار آن هستند.
این عضو هیأت علمی و جامعه‌شناس تأکید می‌کند: منطق این افراد این است که این کارشان به کسی ضرری نمی‌رساند و امری شخصی است، اما بر مبنای نتایج پژوهشی تازه، سلفی می‌تواند چیزهای زیادی را در مورد شخصیت آنها آشکار کند که متأسفانه این چیز‌ها زیاد هم مثبت نیستند.
رابطۀ سلفی گرفتن با خودشیفتگی
یک پژوهشگر فرهنگی نیز در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: یک تحقیق که در دانشگاه ایالتی اوهایو انجام شده، نشان می‌دهد مردهایی که از خودشان عکسهای بیشتری در فضای مجازی منتشر می‌کردند، شاخص نارسیسیسم (خودشیفتگی) و اختلالات روانی در آنها بالاتر از دیگر کاربران بود.
دکتر علی روزبهان، با اشاره به جدول آماری این تحقیق می‌گوید: پژوهشگران این تحقیق از 800 مرد 18 تا 40 ساله خواسته بودند یک پرسشنامۀ آنلاین را در رابطه با عادات قرار دادن عکس در صفحات شبکه‌های اجتماعی شان پر کنند. در این بررسی همچنین از ایشان پرسیده شده بود چند وقت به چند وقت از خودشان عکس می‌گذارند؟
همچنین از شرکت‌کنندگان در تحقیق خواسته شده بود پرسشنامه استانداردی از میزان رفتارهای ضداجتماعی (گرایش به توجه بیش از حد به ظاهر خود) را ارزیابی و پر کنند. پژوهشگران دریافتند دفعات عکس سلفی گرفتن و قرار دادن عکس‌ها با نارسیسیسم و اختلالات روانی نسبت مستقیم دارد، چون نارسیسیسم به اغراق در تصویر فرد مربوط می‌شود که اغلب با احساس تزلزل نهفته در فرد، مرتبط است.
نگرانی برای «ظاهر» در شبکه‌های اجتماعی
دکتر روزبهان می‌افزاید: در مقطع کنونی با افزایش استفاده از شبکه‌های اجتماعی، افراد بیش از گذشته نگران ظاهر خود هستند. بر همین اساس نیز آنها به گرفتن عکس سلفی روی آورده‌اند که این واکنش جوانان بی‌برنامه امروز، می‌تواند به مشکلی شایع و بزرگ برای مردان و زنان نگران آینده تبدیل شود.
وی تأکید می‌کند: عکس سلفی، ترویج نوعی حس غیررسمی و صمیمی شدن در روابط اجتماعی –فضای مجازی- است که طی آن تعاملات اجتماعی از حالت رسمی به حالت خودمانی شیفت می‌شود و می‌خواهد اعتماد کاذب از سوی کاربران دیگر کسب کند، اما به این هدف نمی‌رسد.
همچنین وقتی کاربری که عکس سلفی از خلوت و حریم شخصی خودش گرفته و منتشر می‌کند در عین تاکید بر فرهنگ فردگرایی و خودباوری مفرط، می‌خواهد این پیام را برساند که من به خودم اتکا دارم، من خودم را خیلی باور کرده و قبول دارم، اما این نوعی اختلال شخصیتی و خود بزرگ‌بینی است که باید درمان شود.
من و گروگانگیر‌ها؛ همین الان یهویی!
به باور این استاد دانشگاه و پژوهشگر فرهنگی «عکس سلفی من عقیده من است» پیام این نوع تصاویر است، اما بیشتر کاربران به آن توجهی ندارند، چون درک کاملی از این نوع محیط‌ها ندارند و برای وقت گذرانی در این محیط‌ها حضور دارند و اغلب سواد کافی در این رابطه ندارند.
وی با بیان مثالی فرامرزی در این باره می‌افزاید: وقتی مردم در واکنش به حادثه تلخ گروگانگیری از یک کافه در سیدنی استرالیا با موبایل از خودشان (به عنوان قربانی و گروگان) عکس سلفی می‌گیرند و منتشر می‌کنند و زیر آن می‌نویسند: «من وگروگانگیر‌ها؛ همین الان یهویی!» بی‌شک باید عکس سلفی را به عنوان یک بیماری روانی جدید به رسمیت شناخت و برای آن برنامه و راهبرد سلامت محور ارایه داد!
بی‌خبری مسؤولان از موج سواری بیگانگان
دکتر حسن عزیزی کرمی، جرم‌شناس و استاد دانشگاه نیز در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: متأسفانه نخبگان و مسؤولان متوجه واقعیت مخرب و شکننده اپلیکیشن‌های موبایل و گعده‌های دسته جمعی رسانه‌ای نشده اند، برای همین در این حوزه هیچ چیزی برای دفاع نداریم چه رسد به عکس سلفی.
وی درباره راه‌های کاهش آسیبها در این حوزه می‌افزاید: باید برنامه‌های آموزشی فرهنگی، اجتماعی داشت و سواد رسانه‌ای جوانان را افزایش داد و خطرات را گوشزد کرد. وقتی مسؤولان مدارس و دانشگاه‌ها از این امر مهم غفلت و مسؤولیتش را به دیگران واگذار می‌کنند نتیجه این می‌شود که بازی‌سازان استکباری و صهیونیستی سوار موج می‌شوند و با دزدیدن عکسهای افراد، آنها را در هر مکان و زمان که بخواهند منتشر می‌کنند و این تجاوز به حریم جامعه است.
وی تأکید می‌کند: باید سواد رسانه‌ای مردم با ترویج آموزشهای عمومی و فرهنگسازی رسانه‌ای توسط مطبوعات، تریبونهای جوان پسند و رسانه ملی کامل شود و کاربران با این پدیده فعالتر و مسؤولانه‌تر برخورد کنند و عفت عمومی و حریم خانه‌هایشان را به حراج نگذارند.
عکسهای خودم است
این جرم‌شناس و استاد دانشگاه درباره پیامدهای انتشار عکسهای افراد در فضای مجازی هشدار داده، می‌گوید: این پدیده به عنوان یک جرم قابل تعقیب است و نمی‌توان به این بهانه که عکسهای خودم است(!) هر چیزی را انتشار داد و هر محیطی را در شبکه‌های اجتماعی، علنی کرد.
به گفته دکتر عزیزی کرمی، دادگاه مقابله با جرایم رایانه‌ای و پلیس فتا در این رابطه کارگروهی را تشکیل داده‌اند که با رصد این فضا و شبکه‌های اجتماعی در صورت شکایت کاربران نسبت به پیگیری قضایی و حقوقی ماجرای عکسهای سلفی‌ای که به نوعی حریم شخصی، محیط کار یا خانه افراد را رسانه‌ای کرده باشند برخورد قانونی خواهند کرد.
نظر شما