عرضه گسترده میوه قاچاق در بازار درحالی است که دو سال پیش -و در حمایت از تولید داخل و حفظ جایگاه ششم ایران در تولید میوه‌های منحصر به فرد در جهان- واردات میوه خارجی به کشور ممنوع شده بود.
اما از آن زمان تاکنون، قاچاق میوه با تشکیلات منسجم تری، ممنوعیت واردات میوه را به چالش کشیده است. سود میلیاردی که از ناحیه قاچاق نصیب دلالان و شبکه مافیای قاچاق می‌شود، فرایند عرضه میوه قاچاق از مبدأ تا مقصد را- در سایه ضعف دستگاه‌های نظارتی- تسریع بخشیده است.
در این فضا مَثَل «زیره به کرمان بردن» برای میوه قاچاق جواب داده است! میوه بدون طعم خارجی اما با زرق و برق خیره کننده‌ای به بازار ایران رسیده و روزانه ۱۰۰ تن از این سوغات قاچاق روانه ایران می‌شود؛ کشوری که رتبه ششم تولیدات باغی دنیا را با افتخار از آن خود می‌داند.
این پدیده مخرب درحالی به حیات خود ادامه می‌دهد که بهترین محصولات کشاورزی با فراوانی و تنوع زیاد به نازل‌ترین قیمت از تولیدکننده داخلی خریداری و عرضه می‌شود و گاهی به دلیل برخی بی تدبیری‌ها خوراک دام شده است. حال با توزیع گسترده محصولات قاچاق در ماه‌های اخیر، ناخود آگاه قدرت شبکه گسترده قاچاق میوه به رخ کشیده و بر سر زبان‌ها افتاد. اما کسی در مقام پاسخگویی توضیح نداد که این میوه‌ها را چه کسانی و به چه شکلی با گذر از هزاران کیلومتر به «باغ‌های تولید میوه ایران» سرازیر و پس از بارگیری دوباره روانه بازار می‌کنند! میوه‌هایی که سلامتشان مورد تأیید نیست؛ اما به سلامت به بازار می‌رسند! ارز زیادی از کشور را خارج و دولت را هم از درآمد گمرکی محروم می‌کند.
مسیر نامرئی
گمانه زنی‌ها نشان می‌دهد واردات حجم گسترده میوه قاچاق از طریق کوله بری یا ته‌لنجی غیرممکن است و انگشت اتهام به سمت تریلی‌های قاچاق و کانتینرهای حاوی کالاهای خارجی نشانه رفته است.
فعالان بازار نیز تأکید دارند میوه‌های قاچاق با تریلی به حاشیه تهران حمل و به سردخانه‌های واقع در باغ‌ها برده و از آنجا با وانت‌هایی که روی بار، میوه‌های مجاز گذاشته شده و زیر آن‌ها میوه‌های قاچاق است، به میادین می‌رود.
موضوعی که حسین مهاجران- رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌بار- آن را تایید کرده و می‌گوید: میوه‌های لیمو ترش پاکستان، انگور شیلی، گلابی و سیر چینی، پرتقال مصری، پاملو، شلیل، شاه بلوط، آلو و کدو حلوایی ترکیه به صورت قاچاق و آناناس، نارگیل، انبه، موز و زنجبیل نیز به صورت قانونی به کشور وارد می‌شود.
اما ترکش‌های این قاچاق میوه گویا آثار تخریبی فراوانی بر باغ‌ها گذاشته است به طوری که محمدرضا طهماسبی، معاون وزیر جهاد کشاورزی با گلایه از قاچاق میوه و با اشاره به اینکه در گذشته ورود میوه قاچاق ۲۰ هزار هکتار از باغات لیموترش ما را از بین برد، می‌گوید: این موضوع افزون بر اینکه سبب از دست رفتن این باغ‌ها شد، الگوی کشت سایر محصولات را نیز برهم زد.
اما شاید کسی که در این باره بیشتر توضیح می‌دهد و از برخی واقعیت‌ها پرده برمی‌دارد، گلستانی‌زاده- معاون ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز- باشد که از رشد ۳۰۰ درصدی کشف میوه قاچاق خبر می‌دهد و علت افزایش قاچاق میوه را در کشور ورود این محصول کنار دیگر کالا‌ها از طریق سه هزار کانتینری که وارد گمرک می‌شوند، می‌داند.
شبکه منسجم قاچاق
اما رئیس اتحادیه بار فروشان در گفت‌وگو با خبرنگار ما از یک شبکه مخوف قاچاق پرده بر می‌دارد و می‌گوید: قاچاق میوه از زمانی به صورت جدی دنبال شد که اجازه واردات میوه صد درصد دراختیار وزارت جهاد کشاورزی قرارگرفت؛ به طوری که عملکرد غیر کار‌شناسی این وزارتخانه به قاچاق میوه دامن زد.
«حیدر ساکن برجی» با بیان اینکه بازار با کمبود برخی میوه‌ها روبه‌روست تأکید می‌کند: با وجود این، وزارتخانه همچنان مقاومت می‌کند و اجازه واردات قانونی میوه را نمی‌دهد.
این عضو کمیسیون اتاق اصناف تصریح می‌کند: در دنیا مرسوم است کمبود میوه را با سیاست‌های تعرفه‌ای مدیریت می‌کنند، در این باره بار‌ها و از ابتدای سال کمبود لیمو شیرین و سیر را گوشزد کردیم که در‌‌نهایت این خلأ با قاچاق این محصولات پر شد!
وی با بیان اینکه عده‌ای دوست دارند فرایند عرضه میوه قاچاق در کشور ادامه پیدا کند، می‌افزاید: عمده این محصولات از شیراز و از مسیر بندرعباس و چابهار وارد کشور می‌شود و جالب اینکه این محصولات از تهران با کامیون و تریلی جابه‌جا می‌شود!
وی ادامه می‌دهد: بخشی از قاچاق هم به بهانه حمایت از مرزنشین‌ها از طریق تفتان انجام می‌شود، به گونه‌ای که محموله‌ها به صورت وانتی وارد کشور و با تجمیع آن در کامیون‌ها درسطح کشور توزیع می‌شود.
وی با بیان اینکه هم اکنون بازار با کمبود پیاز مواجه است، می‌گوید: دو ماه پیش به صورت مکتوب به جهاد نامه زدیم و تأکید کردیم هم اکنون لازم است برای تأمین نیاز بازار پیاز وارد شود؛ اما هیچ تدبیری اندیشیده نشد و پیازهای پاکستانی به صورت گسترده به کشور قاچاق شد!
ساکن، با بیان اینکه به دلیل واردات رسمی، موز و آناناس قاچاق نمی‌شود، تأکید می‌کند: با دستاویز حمایت از کشاورزان، واردات میوه ممنوع شد. درحالی که به ضرر آنان است، زیرا هم اکنون پیاز با پایه قیمتی سه هزار تومان فروش می‌رود همین موضوع سبب شده کشاورزان به کشت سه ماهه رو بیاورند، اما محصول آن‌ها زمانی وارد بازار می‌شود که بازار اشباع شده و این پیاز روی دست کشاورز خواهد ماند و دوباره ماجرای سیب زمینی تکرار می‌شود و برای دولت هم هزینه یارانه‌ای در برخواهد داشت.
عضو اتاق اصناف ایران تاکید می‌کند: متاسفانه گروه خاصی منافع کلانی را از محل قاچاق میوه به جیب می‌زنند. چندی پیش چند کامیون ترانزیت موز در قزوین توقیف شد، در این کامیون‌ها به جای موز، انگور شیلیایی و گلابی جاسازی شده بود.
مشخص شد که این میوه‌ها در اطراف تهران تخلیه و سپس موز بارگیری و از کشور خارج می‌شد. یعنی یارانه‌ای که برای رفاه مصرف‌کنندگان به موز اختصاص داده شده بود عملاً در خدمت شبکه قاچاق قرار گرفته بود.
وی با بیان اینکه شبکه توزیع میوه قاچاق تنها در تهران ۴۰ میلیارد سود کردند، ادامه می‌دهد: راه حل درست، استفاده از مکانیزم‌های درست تعرفه‌ای و واردات قانونی است. به گفته وی، روزانه ۱۰۰ تن میوه قاچاق وارد بازار می‌شود و تنها۱۲ تن آن در دو ماه کشف شده است!
وی ادامه می‌دهد: بخشی از واردات قاچاق از طریق کانتینر وارد کشور و بخشی از مسیر قشم در کامیون‌های مصالح ساختمانی بارگیری و وارد کشور می‌شود. وی خاطر نشان می‌کند: جالب اینکه میوه قاچاق سالم و بدون صدمه در مشهد و تهران توزیع می‌شود، این بدان معناست که شبکه قاچاق منسجم عمل می‌کنند، در صورتی که انگور در دمای بالا پس از چند ساعت از بین می‌رود.
نظر شما