سابقه آشنایی شما با مرحوم آیت الله واعظ طبسی به چه زمانی بازمی گردد و این ارتباط و آشنایی چه برکاتی برای شما به همراه داشته است؟
قبل از عهده دار شدن سمت استانداری خراسان رضوی چند باری محضر مرحوم آیت الله واعظ طبسی رسیده بودم، برای مثال یک بار با دوستان رزمنده محضرشان رفتیم و یک بار هم با جمعی از فرماندهان در یکی از اعیاد مذهبی که ایشان به ما غبار و نبات تبرکی دادند؛ اما وقتی قرار شد نخستین بار به عنوان استاندار دولت دهم وارد خراسان شوم 14 شهریور سال 88 یعنی اوج ماجرای فتنه بود. وقتی همراه با رئیس جمهور و هیأت دولت در فرودگاه از هواپیما پیاده شدیم و با استقبال گرم آیت الله علم الهدی، شهید سرلشکر نورالله شوشتری و دیگر مسؤولان مواجه شدیم آنجا بود که دریافتم مرحوم طبسی به دلیل جراحی بستری هستند. من قبل از رفتن به حرم همراه با وزیر کشور و مهندس محمدی زاده، استاندار قبل، به منزل مرحوم طبسی رفتیم و این آغاز فصل جدید آشنایی و ارتباط من با این شخصیت برجسته جهان اسلام بود. در آن جلسه که آقای علوی، قائم مقام وقت آستان قدس هم حضور داشت امور به خوبی پیش رفت و به لطف خدا تا پایان عمر ایشان، این هماهنگی و صمیمیت وجود داشت.
من با نحوه مدیریتی که طی سه سال و دو ماه همکاری نزدیک از ایشان دیدم بیش از گذشته متوجه شدم که ایشان در مباحث فرهنگی، معنوی و نیز علمی و حوزوی نه تنها در خراسان بزرگ بلکه در کل کشور اسوه و نمونه و قطب بزرگ و نفر اول در شرق کشور هستند یعنی در کشور کم نظیر و در شرق بی نظیر.
در ارتباط با مدیریت عمومی آستان قدس رضوی برای خدمت رسانی به زائران هم رویکرد ایشان بی نظیر بود، با توجه به آنکه سالانه 30 میلیون زائر از ایران و جهان به این آستان مشرف میشوند به ویژه در ایامی که اوج حضور زائران است همچون نوروز، ماه مبارک رمضان و شبهای احیا و 28 صفر که خدمات دهی کار ساده ای نیست اما آستان قدس به عنوان عظیمترین قطب فرهنگی در جهان اسلام با مدیریت آیت الله واعظ طبسی در خدمات دهی بی نظیر عمل کرده است و باید گفت هیچ کدام از اماکن متبرکه بدون کمک دولتها به اندازه آستان قدس رضوی موفق عمل نکرده اند و این مرهون مدیریت مرحوم طبسی است.
اشاره داشتید که از همان بدو ورود و دیدار ایشان، فضا به گونه ای رقم خورد که در طول دوران استانداری خراسان رضوی مشکلی بین شما و آستان قدس پیش نیامد، نحوه رفتار آیت الله واعظ طبسی چگونه بود که چنین شرایطی را رقم میزد و فضای کاری را تلطیف میکرد؟
مرحوم طبسی در عین اقتدار مدیریتی نهایت محبت را نسبت به همکاران مبذول میداشت و اگر بگویم در طول دوران خدمت مثل ایشان را ندیده ام، اغراق نیست تا حدی که تواضع ایشان بین دوستان و همگان زبانزد بود یعنی در عین اقتدار مدیریتیِ بی نظیر با همه خوب و مهربان بودند که در میان همه کسانی که من با آنها در این سطح برخورد داشته ام باز هم ایشان را اول میدانم!
در پرتو وجود ایشان هماهنگی بالایی بین آستان قدس رضوی و استانداری در زمان مسؤولیت من وجود داشت و حتی یک مورد را سراغ ندارم که اختلافی و یا سر سوزن کدورتی پیش آید، هرچه بود محبت از ناحیه ایشان بود و همین باعث میشد ما برای حضور در محضر ایشان اشتیاق داشته باشیم.
نائل شدن من به مقام خادمی امام رضا (ع) در همان اوایل کار استانداری نیز با حکم ایشان صورت گرفت و این بهترین حکم من در دوران کاریام است. غیر از همجواری با امام رضا(ع) و توفیق خدمت در خراسان رضوی، یکی از برکات استانداری خراسان برای من توفیق آشنایی و استمرار رفاقت با آیت الله واعظ طبسی میدانم.
در جلساتی که داشتید معمولاً چه مسایلی به ویژه مرتبط با موضوع ارتقای کیفیت و کمیت زائران و زیارت برای آیت الله واعظ طبسی اولویت داشت و بر گره گشایی از چه مشکلاتی و چه فضاسازیهایی تأکید میکردند؟
تسهیل حمل و نقل در خطوط هوایی، ریلی و جاده ای برای زائران و نیز کاهش خطراتی که متوجه زائران بود از دغدغههای ایشان محسوب میشد؛ ایشان در جلسات سه شنبهها موضوع ترافیک اطراف حرم به ویژه در اوقات نماز را دنبال میکردند که با پیگیری استانداری و مهندس پژمان، شهردار وقت خراسان، اتوبوسهای تندروی اطراف حرم فعال شد و متروی مشهد نیز با کمک دولت وقت، وزارتخانههای راه و شهرسازی و اقتصاد وقت و نیز مجلس جدی پیگیری شد و در نتیجه سفر به چین و انعقاد قرارداد طرح مترو نهایی و در آذرماه سال 89 طرح ابتدایی آن راه اندازی شد.
علاوه بر این، با شرکت هواپیمایی ماهان نیز توافقاتی صورت گرفت و پنج ایرباس از سوی این شرکت در مشهد مستقر شد و به عنوان نخستین استان مقرر شد تا هواپیماهای توپولوف یا به طور کلی یا در پایین ترین سطح در خطوط هوایی مشهد پرواز داشته باشند. همچنین، گسترش مساحت سالن فرودگاه مشهد و برنامه ریزی برای تنظیم حمل و نقل و کاهش ترافیک اطراف حرم به عنوان دغدغه ایشان مدنظر قرار گرفت و اگرچه بزرگراه حرم تا حرم کلید خورد اما به دلیل مشکلات بودجه متوقف شد. به عبارت بهتر دغدغههای مردم به ویژه زائران دغدغه ایشان بود و ما هم متناسب با شرایط سعی در هماهنگی و همکاری با ایشان داشتیم.
با توجه به اینکه آیت الله واعظ طبسی باسابقه ترین مدیر در عمر با برکت انقلاب اسلامی هستند و به تبع ارتباط و همکاری با دولتهای مختلف را تجربه کرده اند نوع ارتباطشان برگرفته از چه مبانی ای بود و برابر دولتها چگونه عمل میکردند؟
نگاه مدیریتی آن مرحوم برگرفته از فرامین و تدابیر مقام معظم رهبری بود، با وجود آنکه ایشان با رهبری همرزم و در مبارزه و مباحثه دو رفیق قدیمی و صمیمی بودند اما در برابر ولایت همواره مطیع محض بودند و همان گونه که همه دولتهای مستقر مورد حمایت مقام معظم رهبری بوده و هستند حتی اگر برخی افعال یک دولت مورد تایید ایشان نبوده باشد، آیت الله واعظ طبسی نیز همین روال را داشتند و نسبت به همه دولتها نگاه حمایتی داشتند؛ برای مثال وقتی هیأت دولت برای سفرهای استانی به مشهد مقدس میآمدند همواره مورد لطف و عنایت ایشان قرار میگرفتند چرا که نگاه ایشان فراجناحی، فرابخشی، پدرانه و حمایتی نسبت به مسؤولان بود. در واقع جمیع جهات مدیریتی ایشان کم نظیر بود و بیشترین بهجت و سرور را هنگام سفرهای رسمی مقام معظم رهبری به مشهد و مدت استقرار ایشان در آنجا از ایشان میدیدیم.
البته ابعاد مدیریتی و شخصیتی مرحوم طبسی فراتر از این گفتوگو است و ابعاد وسیع و عمیقی دارد همچون نگاه معمارانه ایشان به توسعه آستان و مرمتها به گونه ای که بهترین آینه کاریها هم اکنون در رواق امام خمینی(ره) آستان قدس وجود دارد و اینها همه نیست مگر با دقت نظری که تولیت فقید آستان قدس رضوی برای انجام بهترین کارها در این آستان اعمال میکردند.
علاوه بر این، دولت گاهی زحمت مضاعف برای ایشان داشت همچون زمان سفر شخصیتهای بین المللی و نیز هیأت دولت به مشهد مقدس که در این مواقع هم آن مرحوم دستور میدادند تا نهایت همکاری با دولت شود. نتیجه آنکه همکاری ایشان با دولت بی نظیر بود و من شخصاً از ایشان درس مدیریت فرا میگرفتم.
اشاره داشتید که فعالیت خود به عنوان استاندار خراسان را در بحبوحه فتنه سال 88 آغاز کردید، مدیریت ایشان بر اوضاع و آرام سازی فضا را چطور دیدید و نتایج این مدیریت برای استان چه بود؟
کسی میتواند این را درک کند که رفتار ایشان به ویژه در حوزه مدیریت را دیده باشد؛ مرحوم طبسی لحنی بسیار آرام، سخنی بسیار دلنشین و چهره ای بسیار نورانی داشتند. در مواجهه با هر سؤالی که به ایشان مطرح میشد تُن صدایشان آرام بود در عین اینکه در خطابهها محکم و غرا سخن میگفتند. نقش ایشان در آرام سازی استان به ویژه در ایام فتنه 88 فراموش نشدنی و بی بدیل است به گونه ای که مورد رضایت مقام معظم رهبری هم قرار گرفت و هیچ گونه خسارت جدی به استان و آستان وارد نشد و این نبود مگر با همکاری و هماهنگی بی شائبه ایشان با بخشهای مختلف دولت. همه بخشهای دولت و آستان قدس در مدت سه سال و دو ماهی که من استاندار بودم هماهنگ بودند.
به یاد دارم یک بار بین آستان قدس و شهرداری مشهد بر سر نقاشی روی یک دیوار اصطکاکی پیش آمد و جالب آن بود که روزنامههای هر دو طرف به یکدیگر خرده میگرفتند وقتی من این مسأله را به مرحوم طبسی اطلاع دادم ایشان حکمیت را به استاندار سپردند و به لطف خدا و با همکاری شهردار و قائم مقام وقت آستان قدس این مشکل برطرف شود.
رویکرد ایشان در اقتصاد و هزینه کردها و اولویتهای اقتصادی چگونه بود؟
من هم شنیده بودم و هم به چشم دیدم که مرحوم طبسی هیچ مقداری از حق التولیه آستان قدس را که شرعاً و قانوناً حق ایشان بود، استفاده نمی کردند و حتی منزل ایشان همان خانه ای بود که قبل از انقلاب پدر همسرشان برایشان تهیه کرده بود و جالب آنکه این منزل و وسایلش همچنان قدیمی بود، اما ایشان در مقابل توسعه و مرمت حرم نگاهی باز و کلان داشتند و هم از درآمد موقوفات و هم سازمان اقتصادی برای این مهم استفاده میکردند. همانطور که میدانید زائران جز نذورات عایدی اقتصادی دیگری برای حرم ندارند اما ایشان با اموال آستان خدمات مختلفی را انجام دادند از آن جمله در بخش درمانی که همیشه برایشان اولویت داشت بیمارستان فوق تخصصی رضوی را که در برخی تجهیزات در کشور حرف اول را میزند، تأسیس کردند و نیز راه اندازی مدارس همسو با سیاستهای آستان و تأسیس دو دانشگاه جامع رضوی و امام رضا(ع) و رسیدگی به اماکن بین راهی ویژه زائران نیز به همت ایشان صورت گرفت. علاوه بر این ایشان همواره به دریافت حقوق آستان از دولت تأکید داشتند چرا که بسیاری از زمینهای موقوفی آستان در اختیار دولت بود که باید اجاره اش پرداخت میشد و ایشان مصرانه پیگیر بودند که این حقوق پرداخت شود مثل زمین استانداری که موقوفه بود که من با اجازه ایشان مسجدالرضا(ع) را در آنجا تأسیس کردم. لذا مباحث اقتصادی آستان برای ایشان بسیار اهمیت داشت و خود آن را مدیریت میکردند.
مرحوم طبسی با استفاده از حق التولیه خودشان برای طلاب بی بضاعت کارهایی انجام میدادند. کاش زمان حیاتشان بیشتر شناخته میشدند. ایشان در همه مناسبتهای مذهبی در حسینیه ای که از حق التولیه ساخته بودند، با وجود مشکلات جدی جسمی حضور مییافتند و شبهای احیا در صحن جامع رضوی و نیز راهپیماییها حاضر میشدند.
خودتان به شخصه از معاشرت با مرحوم آیت الله واعظ طبسی چه حس و حال و تجربه ای کسب کردید و آیا خاطره خاصی از ایشان در ذهنتان مانده است؟
من خود تاثیر جدی از فضای مدیریت ایشان پذیرفتم چرا که کوهی از تجربه و اخلاص بودند و آخرین خاطره من از ایشان که به شدت تلخ است به آخرین دوشنبه قبل از ارتحال این عالم ربانی که من بر بالین ایشان حاضر شدم باز میگردد. وقتی ایشان را دیدم به شدت مکدر گشتم اما به هر حال این مشیت الهی است و آن آخرین دیدار ما بود.
امید است همه مسؤولان وقتی به خراسان میروند متوجه خدمت خود باشند و بدانند که این توفیق پایدار نیست، مدت خدمت میگذرد پس باید از فرصتی که دارند برای خدمت به زائران استفاده کرده و خدای ناکرده کوتاهی نکنند چنان که آیت الله طبسی بودند و قطعاً مورد عنایت امام رضا(ع) قرار میگیرند.
نظر شما