غارنوردی برای شما ورزش، حرفه یا علاقه است؟
- غارنوردی برای من، عشق و علاقه است. فضای غارها، ظریف، شکننده و غیرقابل تکرار است. برای همین هم غارها باید مورد حفاظت قرار گیرد. پس آنجا را جایی مناسب برای ورزش نمی‌دانم.

 به خاطر گران بودن وسایل و تجهیزات غارنوردی؛ آن را ورزش پولدارها می‌شناسند. برای شما هم چنین بوده است؟
 با این جمله موافق نیستم. غارنوردی ورزش پولدارها نیست. اغلب غارنوردانی که می‌شناسم از طبقه متوسط جامعه هستند که برای فعالیت مورد علاقه شان حاضرند از برخی خوشی‌ها بگذرند. منکر این حقیقت هم نیستم که ابزار و وسایل غارنوردی گران است و بر این باورم که هزینه‌های زیادی را بر روی زندگی ما وارد می‌کند.

 زنده‌یاد «لیلا اسفندیاری» در جایی گفته بود: وقتی شروع به کوهنوردی کردم کوله‌پشتی نداشتم. کفش و کیف کوهنوردی را قرض می‌گرفتم و لباس کوهنوردی را از فروشگاه‌های دست دوم می‌خریدم. اوضاع هنگام شروع به کار کوهنوردی و غارنوردی شما چطور بود؟
زنده یاد لیلا اسفندیاری هم از طبقه متوسط جامعه بود که برای فعالیت مورد علاقه‌اش که ورزش‌های کوهستانی بود، حتی از خانه‌اش گذشت و آن را فروخت و صرف هزینه یکی از صعودهایش کرد. هرچند من حاضر به انجام کار مشابه نیستم. در اوان دوران جوانی به کوهنوردی روی آورده و از آنجا که پدرم را در سنین نوجوانی از دست دادم مایل به افزودن بار مالی به خانواده نبودم، بنابراین برای شروع، با مشکلات مالی روبه‌رو بودم. به‌خاطر دارم اولین کوله‌پشتی‌ام کوله‌ای نظامی با فریم فلزی بود. مدت‌ها بود می‌خواستم کوله بهتری داشته باشم، اما توان خریدش را نداشتم. از آن طرف، از کودکی همیشه معماری قصرهای زیبای رُم ایتالیا را دوست داشتم، سال‌ها پیش از آن، با پس‌اندازی که داشتم یک کتاب نفیس و مصور قصرهای رم را از نمایشگاه بین‌المللی کتاب در مشهد خریدم. این کتاب را همچون گنجینه‌ای گرانبها دوست داشتم و از دیدن آن لذت می‌بردم. اما سرانجام برای خرید کوله مجبور به فروش کتاب شدم، خاطره‌ای که درس بزرگی به من داد. گاه باید برای دستیابی به برخی خواسته‌ها از برخی خواسته‌های دیگر گذشت و اولویت‌بندی کرد.

 با توجه به گرانی وسایل این ورزش و بالا بودن هزینه‌های معیشتی؛ هزینه‌های پرداختن به این ورزش را چگونه تأمین می‌کنید؟
اکنون در سازمان آتش نشانی به عنوان نجاتگر مشغول کارم و تجربیات و آموزش‌هایی که در امر امداد کوهستان و غار داشته‌ام، سبب شده بتوانم در انجام وظیفه بزرگی که به گردنم به عنوان یک ناجی جان انسان‌ها گذاشته شده موفق باشم. با این وصف یکی از اقشار متوسط جامعه به شمار می‌آیم. در پاسخ به پرسش قبل اشاره کردم که گاه برای رسیدن به برخی خواسته‌ها باید از برخی دیگر گذشت. مثلاً در زندگی ما از تجملات خبری نیست. خوشبختانه همسرم یکی از دلایل اصلی مدیریت مالی و پس‌انداز به شمار می‌آید و فارغ از هر گونه چشم و همچشمی رایج در برخی خانواده‌ها باعث کم شدن هزینه‌های حاشیه‌ای می‌شود.  

 محدودیت‌های شغل و حرفه، مانع حضورتان در غارپیمایی‌ها نمی‌شود؟
متأسفانه به‌دلیل کم بودن شمار روزهای مرخصی و حساسیت شغلم، بارها از برخی برنامه‌های ویژه غارنوردی باز مانده‌ام، اما از آنجا که حرفه‌ام را در راستای هدفی مقدس- نجاتِ جان انسان‌ها- می‌دانم با وجود تمایل قلبی به حضور در برنامه‌ها، شکایتی ندارم. هرچند همیشه دوست داشته‌ام در هر کاری تا حد امکان پیشرفت کرده و به اعتلای آن بیفزایم. علاوه بر عضویت در هیأت مؤسس انجمن غار و غارشناسی ایرانیان و هیأت مؤسس اولین باشگاه غارنوردی در سطح کشور به نام باشگاه غارنوردی و غارشناسی کاوشگران، اکنون مسؤول بخش غارنوردی هیأت کوهنوردی خراسان رضوی و نماینده ایران در اتحادیه جهانی غارشناسی (UIS) هستم. البته به خاطر هیچ کدام از این سمت‌ها پولی دریافت نمی‌کنم، پس برای من حرفه به شمار نمی‌آید.

 به نظر شما لازمه غارنورد خوب بودن، غارشناس بودن است؟
یکی از دلایل اصلی گرایش من به غارنوردی از میان دیگر فعالیت‌های کوهستانی وجه علمی آن است. غارنوردانی که به غار می‌روند و در پی آن به‌دنبال کشف راز و رمز غارها و برداشت‌های علمی هستند را غارشناس می‌نامند. غارنوردانی که با غارشناسی آشنایند نه تنها با ورود به غارها حداقل آسیب را به این فضای حساس و شکننده می‌رسانند، بلکه عامه مردم را نسبت به اهمیت این فضای تاریک و رمزآلود در چرخه زیستی آگاهی می‌بخشند.

 از دنیای کمتر دیده شده و ناشناخته درون غارها برایمان بگویید.
در نگاه عامه، غار حفره‌ای تاریک و ترسناک در دل دامنه کوهستان است که موجودات مخوف و ناشناخته در آن زندگی می‌کنند، اما واقعیت چیز دیگری است. همان گونه که در زندگی برای جست‌وجوی حقیقت بدون نور راهنما در ظلمات جهل غرق می‌شویم، درون غارها هم در صورت نبود نور کافی و پیش‌آگاهی نمی‌توانیم زیبایی‌های این فضای رمزآلود و اهمیتش در محیط زیست را دریابیم. غارها فضاهایی شکننده و ظریفند که تزیینات محیرالعقول و بی‌بدیل آن‌ها گاه بی‌جایگزین هستند. شکل‌گیری یک استالاکتیت کوچک گاه هزاران سال طول می‌کشد و روغن پوست انسان در صورت تماس با این زیباروی دنیای غار می‌تواند در چرخه شکل‌گیری آن اختلال ایجاد کند. در نمونه‌برداری از استالاگمیت‌های غارهای خراسان حتی طول عمر 300 هزار سال هم گزارش شده است. حرف بسیار است، اما از قدیم گفته‌اند، شنیدن کِی بود مانند دیدن. توصیه می‌کنم، دوستداران و علاقه‌مندان غارها با بازدید از غارهای توریستی و معروف ایران همانند غار علیصدر و کتله خور به این اشتیاق درونی خود پاسخ گویند.

 دنیای درون همه غارها مشترک است؟
از نگاه من غارها همانند اثر انگشت انسان، هرکدام ویژگی‌های منحصر به خویش را دارند که شامل غارسنگ‌ها، موجودات و میکروارگانیسم‌ها می‌باشد.

 دنیای ناشناخته غار با وجود خفاش‌ها ترسناک‌تر می‌شود. به نظر شما آن‌ها چه موجوداتی هستند؟
متأسفانه تأثیر منفی فیلم‌های ترسناک هالیوودی و معرفی نابجای خفاش‌ها به عنوان موجوداتی منفور و خون آشام، حیات این موجود بسیار مفید و نازنین را به خطر انداخته و در معرض انقراض قرار داده است. خفاش‌ها هر سال فقط یک بار زایمان می‌کنند و در صورت سهل‌انگاری بازدیدکنندگان از غارها براحتی زندگی آن‌ها به خطر می‌افتد. مثلاً اگر در طی خواب زمستانی بیدار شوند، به‌دلیل کمبود مواد غذایی ذخیره شده به همراه جنین از دست خواهند رفت.

 آن‌ها چه نفعی برای غار و زیست بوم داخل غار دارند؟
بتازگی در مقاله‌ای خواندم که از خفاش‌ها به عنوان شاخصه زیستی استفاده می‌شود. این بدان معناست که دانشمندان با بررسی میزان سلامت خفاش‌ها، به میزان سلامتی چرخه زیستی منطقه پی می‌برند. وجود بیماری در خفاش‌های منطقه می‌تواند به معنای نبود سلامت و وجود آلایندگی محیط اطراف باشد. به‌طور خلاصه در مورد اهمیت خفاش‌ها می‌توان گفت، آن‌ها همانند آفت‌کش طبیعی عمل می‌کنند و با تغذیه حشرات، از محصولات کشاورزی که اثر مستقیم بر زندگی انسان‌ها دارند، حفاظت می‌کنند.
حال اگر با بی‌درایتی زندگی خفاش‌ها به خطر بیفتد، تأثیر مستقیم آن به مرور خود را در معیشت انسان‌ها نشان می‌دهد.