این کتاب به سرپرستی استاد واعظ زاده خراسانی و جمعی از فضلای حوزه علمیه خراسان و تنی چند از استادان زبان عرب، در حال گردآوری و تألیف است و در تهیه آن، همه منابع معتبر قرآنی از جمله شیعی و سنی، به کار گرفته شده است. هدف از تألیف کتاب، ایجاد دائره المعارفی درباره قرآن بوده که محتویاتی شامل غریب القرآن، مفردات القرآن، متشابه القرآن، معانی القرآن، و جنبههای دیگر مربوط به فصاحت و بلاغت و اعجاز قرآن داشته باشد. پیشبینی شده این کتاب به 50 جلد برسد. آذرماه 94، جلد بیست و نهم این کتاب به چاپ رسید.
سه رویکرد در چهار بخش
کتاب «المعجم فی فقه الغه القرآن و سربلاغته» با چهار بخش در حوزه الفاظ و مفردات قرآن و بلاغت و اعجاز بلاغی گردآوری شده که در آن هر یک از کلمات قرآن به ترتیب حروف تهجّی(الفبایی) با سه رویکرد لغوی، بلاغی و تفسیری مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
بخش نخست با عنوان «نصوص لغویّه» شامل تمام متون و لغات میشود که از قرن اول هجری تاکنون در مورد کلمات قرآنی انتخاب و جمعآوری و تنظیم شده است.
در بخش دوم از این کتاب، همه متون تفسیری از قرن اول هجری تا زمان معاصر تحت عنوان «نصوص تفسیریّه» با شیوه ای خاص که بیشتر با حذف و ارجاع مکررات همراه بوده، جمع آوری و تنظیم شده است. در این قسمت دریایی از معارف جمع شده به شکلی که اگر هر جوینده معارف قرآنی بخواهد در موضوعی از معارف وارد شود، با مراجعه به این کتاب با مباحث تفسیری کلامی، فلسفی، عرفانی، اجتماعی، اخلاقی و دیدگاههای متفاوت روبه رو میشود.
در بخش سوم از این کتاب، سیر تحول معنایی و لغوی هرکلمه با عنوان «الأصول اللّغویّه» مورد بررسی قرار گرفته است و به کاربردهای حقیقی و مجازی هر کلمه اشاره شده و ارتباط معنای حقیقی و مجازی بیان شده است. بخش آخر که میتوان آن را بخش اساسی و مهم کار نامید، به کاربردهای متعدد الفاظ قرآنی و میزان ارتباط آن ها با یکدیگر اختصاص دارد که به قلم استاد محمد واعظ زاده خراسانی با عنوان «الاستعمال القرآنی» تحریر شده است. وی در این بخش، با سبکی متاثر از شیوه تفسیری قرآن به قرآن، جایگاه هر کلمه قرآنی را بنا بر یافته های علم لغت و بلاغت و تفسیر مشخص کرده است.
این اسم از کجا آمده است؟
نام کتاب، از اثر ارزشمند «أبی منصور ثعالبی» دانشمند قرن چهارم هجری با نام «فقه اللّغه و سرّ العربیه» اقتباس شده است. در واقع، اصطلاح «فقه اللّغه» برای سرّ بیان قرآن و رمز کلام الهی، رساتر از تعبیرات دیگر بوده و جنبه اعجاز و بلاغت قرآن را که یکی از مهمترین وجوه اعجاز قرآن است، بهتر میفهماند.
با توجه به وجود نصهای لغوی و تفسیری، اختلاف قرائتها و تحقیقات بدیع و ابتکاری در این کتاب، میتوان گفت، این اثر، دائرهالمعارفی جامع و کامل درباره قرآن است که با ارایه مطالب با سبکی جدید و نو نسبت به همه آثار قبل از خود، برتری یافته است.
طبق گفته صاحبنظران، این کتاب میتواند منبعی ارزشمند و کامل برای همه قرآن پژوهان باشد.
نظر شما