اگر قصد داریم براساس سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، ظرفیت‌های صادراتی خود را بشناسیم و برای حضور گسترده‌تر و برنامه‌ریزی شده در بازارهای جهانی آماده شویم، باید نگاهی همه جانبه به ظرفیت‌های داخلی بیندازیم و هیچ حوزه‌ای را از نظر دور نداریم.
بازار هنر را جدی بگیریم
یکی از حوزه‌هایی که در سال‌های اخیر شاهد رشد آن در بازارهای جهانی بخصوص بازارهای منطقه‌ای بوده‌ایم، هنرهای تجسمی است. واقعیت این است که با وجود همه مشکلات داخلی و خارجی در چندسال اخیر هنرمندان ایرانی در رشته‌هایی چون خوشنویسی، نقاشی‌خط، گرافیک، عکس، نگارگری و... بازارهای منطقه‌ای را مجذوب هنرمندی خود کرده‌اند و با حضور فعال و موفق هنرمندان ایرانی در اکسپوهای منطقه‌ای، هنر ایران به بهترین برند هنری در منطقه غرب آسیا و حوزه خلیج فارس بدل شده است.
اما باید برای حضور برنامه‌ریزی شده، آگاهانه و حرفه‌ای در اکسپوهایی که در سراسر جهان از جمله اروپا برگزار می‌شود، چاره‌اندیشی کنیم و با وضع قوانین بروز و ساده سازی امر صادرات، در کنار همکاری با آژانس‌های حرفه‌ای، برگزاری و مبادله اطلاعات حراج‌ها و اکسپوها در سراسر جهان، به رشد اقتصاد هنر در کشور کمک کنیم. امری که تحرک و همفکری بیشتر هنرمندان و مسؤولان را می‌طلبد.
درس گرفتن از اشتباهات
اسرافیل شیرچی، هنرمند خوشنویس، برگـــزاری فستیوال‌های هنـــری و اکسپوهای جهانــی را آزمـونی برای عرضـه هنر در سطح جهانی می‌داند و می‌گوید: در طول تاریخ ارتباط فرهنگی بین ملل رواج داشته و از روزگاران کهن این ارتباطات فرهنگی توسط هنرمندان که سفیران هر سرزمینی هستند شکل گرفته است.
شرکت در اکسپوهای جهانی همچون آزمونی است که برای جلوه هنر یک کشور در فضای ملل شکل می‌گیرد. موفقیت در صورتی حاصل می‌شود که هنرمند بدون اما و اگر و دغدغه‌های سیاسی و تنش‌های اجتماعی بتواند این هنر را به نمایش بگذارد.
وی با بیان اینکه طی سال‌هایی که اکسپو برگزار شد و چکش‌هایی در حراجی‌ها خورد، برخی از آنها به نفع هنر مملکت بود و بخشی هم باعث ویرانی و نازایی شد، تأکید می‌کند: متأسفانه گاهی خوب عمل نشده است و هنرهای اصیل سنتی مانند خوشنویسی، نگارگری و مینیاتور مهجور واقع شده‌اند، زیرا مدیران فرهنگی که مسؤول پشتیانی از آثار در این اکسپوها هستند، متأسفانه توان لازم را ندارند و خوش‌بینانه جلو می‌روند و به فضاهای مادی قوی خفته‌ای که در این وادی وجود دارد دل می‌بندند. البته
گالریدارها و مجموعه دارها هم در این میان خوب عمل نکرده‌اند و شتاب آنها بیشتر از داشته‌هایشان است.
نقش رایزنیهای فرهنگی
وی با اشاره به نقش رایزن‌های فرهنگی ایران در خارج از کشورتصریح می‌کند: به نظرم 99درصد رایزن‌های فرهنگی فعالیت‌های سیاسی دارند و در پی دغدغه‌های فرهنگی نیستند. بر همگان آشکار است که هنر و فرهنگ بازدهی اقتصادی دارد و کسی که اقتصاد را تعالی می‌دهد، می‌داند که با هنر بهتر به نتیجه می‌رسد.
حال ما چرا نمی‌خواهیم به سهل‌انگاری و کم کاری‌هایی که کرده‌ایم واقف شویم و اشکالاتمان را بشناسیم. اکسپوها نقش خوبی در تعالی فرهنگ و هنر دارد و اگر به درستی از آنها استفاده نکنیم، فرصت‌ها را از دست داده‌ایم.
مدیری که نمی‌داند میلان کجاست!
شیرچی با اشاره به تجربه ناموفق حضور در اکسپوی چین و میلان2015 می‌گوید: حضور در این رویدادهای هنری تجربه خوشایندی نبود، از بحث دکورها گرفته تا نوع برخوردی که در فضاهای مختلف شد. در نهایت هم همیشه خود را این گونه توجیه می‌کنیم که سال دیگر جبران می‌کنیم. اما سال بعد مدیری انتخاب می‌کنیم که حتی نمی‌داند میلان چیست و کجاست؟!
به نظرم مشکل اصلی ما در ارائه هنر ایرانی به خارج از مرزها به ضعف مدیریتی و جدی نبودن مدیریت فرهنگی در ایران برمی‌گردد.
به گفته این هنرمند پیشکسوت این فضاها باید شورایی باشد و مدیری باید در رأس قرار بگیرد که تجربه نمایشگاهی داشته باشد، روابط بین‌المللی فرهنگی خوبی داشته باشند و تیم وزارت امورخارجه نیز در این مورد باید کارآمدتر بوده و حضور جدی‌تری داشته باشند.
هنر ایران در همه دنیا طرفدار دارد
وی با اشاره به بازنمایی هنر ایرانی در خارج از کشور و با تأکید بر اینکه هنر ایرانی متعالی است و هرجا عرضه شود همه مردم دنیا خواهان آن هستند، گفت: هنر ایرانی هنری است که به فضیلت و اخلاق می‌پردازد، من در حاشیه یک فستیوال جهانی در کویت آخرین نمایشگاهم را به همراه دو «ورک شاپ» برگزار کردم که استقبال بسیار خوبی از آن به عمل آمد. به نظرم باید در این زمینه سیستم سیاسی و دیپلماسی خارجی بهتر عمل کرده و فرهنگ و هنر را از مسایل سیاسی جدا کند. متأسفانه من طی سال‌های اخیر بازتاب روشنی در این زمینه ندیدم و امیدوارم این فضا برای کار کردن هنرمندان بهتر شود.
مشتریان نقاشی‌خط در خارج از ایران
جلیل رسولی، هنرمند خطاط دراین‌بـاره معتقد است: بحث فـروش آثار در خارج از کشـور و شـرکت در حراجــی‌ها و اکسپوهای مختلف یک مقوله متفاوت با داخل است و اتفاقاً از بسیـــاری جهات کمک بسیاری بــه رشد هنر می‌کند.
او در توضیح این صحبت خود
می‌گوید: حضور در این رویدادها برای رشد هنر ایران مؤثر است به این دلیل که هم اثر را جهانی می‌کند و هنرمند فراتر از مرزها متوجه سلایق غیربومی و جهانی می‌شود که این خود به تنهایی سبب بالندگی هنر و بال و پر گرفتن آن می‌شود. رسولی می‌گوید: از سویی دیگر قیمت گذاری آثار نقش مهمی در ارزش‌گذاری و تعیین سطح یک اثر به لحاظ کیفی و با استانداردها و مؤلفههای مربوطه دارد.
وی در ادامه با اشاره به اهمیت هنر ایرانی و ظرفیت‌هایی که در راستای جهانی شدن دارد، می‌افزاید: هنر ایرانی صددرصد ظرفیت‌های بالقوه و فراوانی در خارج از ایران دارد که اگر درست و از کانال‌های خوبی معرفی شود قطعاً نتایج آن هم چشمگیر خواهد بود. با توجه به آنچه من در سال‌های متمادی با آن برخورد کردم نقاشی‌خط در خارج از ایران برد وسیعی دارد و علاقه‌مندان به آن هم کم نیستند.
نقاشی برای خارجی هاجذاب نیست
این در حالی است که کشورهای غربی نقاشان سرشناس و مشهوری دارند و اساساً نقاشی برایشان هنر شناخته شده‌ای است اما اقبال آنها به نقاشی‌خط بسیار است، آن هم بدلیل جذابیت‌هایی است که در بطن این هنر نهفته است و با توجه به کالیگرافی و تاکیدی که بر بومی‌بودن آن وجود دارد، جذابیتش برای غیربومی و خارجی‌ها بسیار است.
این را هم باید اضافه کنم که در نمایشگاه‌های خارجی عموماً آثار نقاشی‌خط از گران‌ترین کارهای به فروش رفته هستند. این اقبالی که به نقاشی‌خط وجود دارد بدلیل اعجازی است که در خط مستتر است و این زیباشناسی و مؤلفههای کاربردی با معانی بسیار بیننده را به خود جلب می‌کند.
باید بازارهدف را شناخت
رسولی در ارزیابی خود از شرایط لازم برای حضور در حراج‌های جهانی می‌گوید: برپایی اکسپوها و حراجی‌ها کار ساده‌ای نیست و هنرمند باید برای رسیدن به آن شرایطی داشته باشد. در این بین کسانی که متولی معرفی این آثار هستند و به نوعی نماینده هنرایرانی‌اند نبض بازار را به دست آوردند و می‌دانند بازار خواهان چیست و چه اثری اگر برود به فروش می‌رسد و طرفدار دارد. این موضوع در بازارهای اروپا پیچیده‌تر است، اما در بازارهای منطقه و کشورهای عربی وضع به گونه دیگری است. بسیاری از کشورهای عربی هنر ایرانی را بخوبی می‌شناسند و با هنرمندان آشنایی دارند. بارها که من به کشورهای عربی برای فروش و نمایش آثارم دعوت شدم، آنها بخوبی با آثار من آشنا بودند و این مسأله برای من بسیار جالب بود.
اکثر آنها به هنر ایرانی علاقه دارند و وضع بازار آن و اقبال به هنر ایرانی با کشورهای اروپایی متفاوت است.
اخیراً هم در دو دوره حراج تهران شرکت داشتم که به نظرم این حراجی هم بطور شایسته کارش را انجام می‌دهد و نتایج و بازخورد خوبی هم داشته است. وی ادامه می‌دهد: جز جراحی تهران چند نهاد دیگر هم هستند که در این زمینه فعالیت می‌کنند و سرمایه‌گذاری در این زمینه طی این سال‌ها بیشتر شده و بازدهی خوبی هم داشته است.
نظر شما