به گزارش قدس آنلاین به نقل از تسنیم«پویا»؛ اسلام انقلابی مفهومی است که در دوره‌ی حساس کنونی جمهوری اسلامی که بعضی از پایان و عبور از انقلاب به جمهوری دم می‌زنند و سعی در تحریف اصول اساسی نظام اسلامی دارند توسط امام خامنه‌ای مطرح شده و در حال تبدیل به گفتمان عمومی است. اسلام انقلابی مفهومی است که سعی در تبیین اسلام ناب علوی دارد و می‌خواهد جامعه‌ ایرانی را به رشد و تعالی عزتمندانه برساند. اسلام انقلابی دارای الگوها و مدلهای نو برای مشکلات کنونی بشری است. در همین راستا با دکتر محمدصادق کوشکی عضوهیئت علمی دانشگاه تهران به گفتگو نشستیم تا قدری پرده از غربت ناشناخته‌ی این مفهوم عمیق برداریم.

اسلام در ذاتش انقلابی است

تسنیم: منظور از اسلام انقلابی چیست و وجه ممیزه آن با اقسام دیگر اسلام از حیث معرفتی و حیث اجتماعی چیست؟
کوشکی: وقتی کلمه اسلام انقلابی را می شنویم باید ببینیم گوینده‌اش کیست، معنای آن بسته به گوینده‌اش فرق می‌کند چونکه یک واژه‌ی اصیل نیست و یک واژه جدید است. یک واژه جدید بسته به اینکه گوینده‌اش چه کسی باشد، معنایش بسیار فرق خواهد کرد. اگر انقلاب را به معنای تحول با هدف و افق مطلوب در نظر بگیریم، آنگاه ذات اسلام، در خودش، انقلابی است و اساسا حتی نیازی به این نخواهیم داشت که بگوییم اسلام انقلابی زیرا مثل این خواهد بود که بگوییم آب خیس، خب آب خیس بی‌معناست زیرا ذات آب، خودش خیس است آب خشک اساسا نداریم. فلذا اگر منظور از انقلاب، ایجاد تحول توسط مردم برای رسیدن به یک افق مطلوب‌تر و بهتر باشد آنگاه ذات اسلام، انقلابی خواهد بود و نیازی به گفتن واژه اسلام انقلابی نخواهد بود زیرا اسلامی که پیامبر آن را آورده و اسلامی که در قرآن هست، ذاتا انقلابی است. اما یکبار گوینده واژه اسلام انقلابی یک گروه ناقص العقل مثل گروه فرقان یا مجاهدین خلق است، در این حالت اسلام انقلابی به معنای صحیح قرآنیش معنی نخواهد داشت و یک انحراف خواهد بود. یکبار هم اسلام انقلابی را یک مقام آمریکایی بیان می دارد که منظورش تخریب و طعنه است و مرادش از اسلام انقلابی القاعده و طالبان و امثال آنهاست. اما هرگاه حضرت امام واژه اسلام انقلابی را بکار می برد منظورش تفکیک میان اسلام ناب و اسلام سعودی، اسلام متحجرین و اسلام لیبرال هاست. پس معنای اسلام انقلابی بسته به اینکه گوینده‌اش چه کسی است معنای متفاوت و بعضا متضادی خواهد داشت.

تسنیم: مؤلفه‌های اسلام انقلابی که حضرت امام و حضرت آقا مطرح کردند را ذکر بفرمایید.
کوشکی: اسلام انقلابی به روایت امام، انقلاب اسلامی و رهبری معظم انقلاب، همگی یک معناست و به معنای برگشتن به ذات اسلام اصیلی که پیامبر و امیرالمؤمنین و معصومین ارائه کردند، است. چون اسلام در نظر این بزرگان، با همان معنی که عرض‌کردم، ذاتا انقلابی است و این کلمه انقلابی به اسلام اضافه می‌شود تا آن را با اسلامهای تحریف‌شده و تقلبی و بدلی که بدنبال تحول‌مردمی برای بهتر شدن اوضاع نیستند، تفکیک کند.

تسنیم: هدف و غایت اسلام انقلابی چیست؟
کوشکی: غایتش این است که برنامه‌ای برای سعادت به انسانها بدهد و آنها را تشویق کند و دعوت‌کند تا این برنامه را بشناسند و عمل‌کنند تا به سعادت برسند.
 

ضرورت طرح اسلام انقلابی

تسنیم: ضرورت مطرح شدن اسلام انقلابی از جانب رهبری در این شرایط چیست؟
کوشکی: ضرورت تکرار این مفهوم توسط رهبری این است که یک عده‌ای چه در خارج و چه در داخل کشور در حال تلاشند تا ثابت کنند که اسلام در ذات خودش نگاه انقلابی ندارد و در ذاتش نگاه غیر انقلابی دارد، درصدد القای این هستند که اسلام به دنبال ایجاد تحول مثبت مردمی نیست و حفظ وضع موجود را می‌خواهد و محافظه‌کار است، برای اینکه اشتباه نشود و اسلام با محافظه‌کاری یکی دانسته نشود در شرایط فعلی از جانب رهبری این مفهوم مطرح شده‌است کما اینکه امام در مقطعی تشخیص دادند از کلماتی مثل اسلام ناب، اسلام انقلابی و... استفاده کنند تا جلوی خطای مفهومی درون جامعه را بگیرند و کسی نتواند اسلام محافظه‌کاری، اسلام منفعت‌پرستی و سود طلبی را به اسم اسلام حقیقی جا بزند.

تسنیم: همین جریان داخلی که شما فرمودید که درصدد بسط محافظه کاری اند، برای خودشان وضع مطلوب چیده اند و می گویند که کشور به توسعه و پیشرفت باید برسد.
کوشکی: بله آنها برای خودشان وضع مطلوب چیده اند اما کسی که متدین به دین است، وضع مطلوبی را که دین برایش چیده می پذیرد. مشکل این دوستان دقیقا همین است که نمی خواهند از دین، وضع مطلوب خود را اتخاذ کنند بلکه می گویند که خود ما می خواهیم وضع مطلوب را بچینیم.

تسنیم: اما آنها هم آیه و حدیث می آورند و به آنها استناد می کنند.
کوشکی: آیه و حدیث می‌آورند برای اینکه حرف خودشان را ثابت کنند. آنها یک ایده‌ای دارند و آیه و حدیث می‌آورند برای اثبات آن ایده. سؤال من از آنها این است که این ایده‌ها و طرح‌هایی که می‌دهند را کجا دین و پیغمبر گفته؟ اگر پیامبر و دین آنها را در قالب یک نظام و سیستم گفته‌اند، بیایند و نشان دهند.

تسنیم: اتفاقا می گویند که ما دنبال پیشرفت و توسعه‌ایم و مگر اسلام، پیشرفت و توسعه را نمی خواهد؟

کوشکی: باید سند بیاورند. کسی که مدعی است باید سند بیاورد. این دوستان می گویند که حرف ما عین دین اسلام است، ما در پاسخ می گوییم که اگر ادعایتان درست است پس سند بیاورید، باید نشان دهید که مدینة النبی عین چیزی است که شما خواستید و مطرح می کنید ، باید ثابت کنید که چهار سال حکومت حضرت امیر همانی است که شما می گویید. جالبه که این دوستان همین را هم ادعا نمی کنند و اساسا نمی توانند  این را ادعا کنند، یعنی این دوستان نمی گویند که الگوی ما مدینة النبی یا 4سال حکومت حضرت امیر است چون اگر همچین ادعایی را کنند آن وقت تناقض میان ایده مطلوبشان با حکومت علوی و نبوی به سرعت معلوم می‌شود.

تسنیم: اتفاقا این آقایان می گویند که برای مثال حضرت امیر فلان انسانی که ضعف در تدین داشت را به استانداری فلان شهر گماشت و ما هم باید از آن الگو بگیریم.
کوشکی: نه، نکته این جاست که آنها سیستمی مطرح نمی کنند. ما از یک سخن و رفتار و عمل که سخن نمی‌گوییم مثلا یک فردی می‌گوید که شلغم برای سرماخوردگی خوب است به این دلیل که فلان امام معصوم شلغم خورده و سرما خوردگی‌اش خوب شده است. اما یک وقت است که ما از یک نظریه طبی صحبت می کنیم که به معنای این است که بتواند برای بیماریها راه علاج داشته باشد. اگر قدری بخواهم منظورم را شفاف‌تر بیان‌کنم بهتر است یک مثال دقیق‌تر بزنم. برای مثال یک زمانی امام کاظم علیه السلام به یکی از شیعیان نامه ای می‌نویسند که باید مثل اهل سنت وضو بگیری  و بر تو حرام است که مثل تشیع وضو بگیری. خب آیا از این نامه می‌توان با اینکه فرمان امام معصوم است، دستور بگیریم که همه شیعیان باید مثل اهل سنت وضو بگیرند؟ طبیعتا پاسخ منفی است. پس برای اینکه ببینیم چطور باید وضو بگیریم باید بیاییم و سیستم وضوی ائمه را مطالعه و مشاهده کنیم. حالا صحبت سر این است که کسانی که می‌گویند اسلام، انقلابی نیست باید نشان دهند که حکومت پیامبر و حکومت علوی انقلابی نبوده و لیبرال است.

اسلام انقلابی در مواجهه با اسلام رحمانی مطرح شد

تسنیم: آیا طرح مفهوم اسلام انقلابی در دوره کنونی، در مواجهه با طرح مفاهیمی مثل اسلام رحمانی نبوده است؟
کوشکی: اسلام رحمانی همان اسلام لیبرالیستی محافظه‌کار است و این اسلام انقلابی هم در مواجهه با همان مطرح شده است.

وحدت، هماهنگی افراد دارای اهداف مشترک است

تسنیم: آیا تقسیم جامعه به انقلابی و غیرانقلابی با شعاری که تحت عنوان وحدت سر داده می شود تعارض ندارد؟ آیا اساسا خود این طرح بحث، وحدت شکنی نیست؟
کوشکی: وحدت، یعنی همه‌ی آنها‌یی که هدف مشترک دارند هماهنگ عمل کنند اما اگر در جامعه افرادی باشند که هدف مشترکی نداشته باشند، هماهنگی با آنها چه معنایی دارد؟ برای مثال یک عده می‌خواهند بخوابند و یک عده می‌خواهند حرکت کنند، آیا وحدت، بین اهالی خواب و اهالی حرکت امکان‌پذیر است؟ وحدت یعنی دعوت انسانهایی که اهداف مشترک دارند به هماهنگی در عمل.

تسنیم: پس با این نظر شما قبول دارید که یک گروهی در کشور هستند که هدف مشترکی با تفکر انقلابی ندارند ولو در راس قوا باشند؟
دکتر کوشکی: بله مشخص است، آنها انقلابی نیستند و خودشان را هم انقلابی نمی دانند و این را هم اعلام کرده‌اند.

ریشه اصلی اسلام انقلابی خود خداست

تسنیم: ریشه‌های تاریخی اسلام انقلابی چیست؟
کوشکی: ریشه اصلی اسلام انقلابی خود خداست چون اسلام در ذاتش انقلابی است یعنی آمده برای متحول کردن زندگی انسانها آن‌هم توسط خودشان. ریشه اصلی این اسلام انقلابی، وحی، نبوت و سیره معصومین است. ریشه‌اش عملکرد پیامبر اکرم و حضرت امیر به عنوان دو حاکم و سیره ائمه معصومین به عنوان فعالین اجتماعی است، البته بخشی از آن اسلام انقلابی به ما رسیده و بخش زیادی از آن به ما نرسیده و اسناد و مدارک کافی برای شناخت اسلام انقلابی به معنای دقیقش در دست نیست دلیلش هم شرایط حکومت جور آن زمان  بود که اجازه‌ی نقل و توصیف آن را نداده و افراد هم جرات کتابت نداشته‌اند.

تسنیم: اگر ما بخش اعظم آن اسلام انقلابی مدنظر پیامبر و معصومین را نمی‌شناسیم پس چگونه می‌توانیم مدعی شویم که اسلامی که می‌گوییم، اسلام ناب است؟
کوشکی: آن چیزی که از اول انقلاب و نهضت مطرح شده این است که می‌خواهیم به اسلام ناب برسیم به همین دلیل با سازوکار اجتهاد که شامل منابع چهارگانه کتاب،سنت،اجماع و عقل است می‌خواهیم تا‌حد ممکن، آن موارد مبهم را مشخص و تبیین کنیم. آن جایی که از کتاب و سنت،مطلب داریم پس به ما اصل آن اسلام در آن حیطه رسیده و آن جایی که کتاب و سنت چیزی نگفته،مجبوریم با اجماع و عقل به اجتهاد و نتیجه برسیم. البته این اجماع و عقل هم، اجماع و عقل بشر عادی نیست بلکه اجماع و عقل مجتهدین است.

تسنیم: خب همین آقایانی که مدعیان اسلام رحمانی هستند و شما آن را اسلام مشکل دار و التقاطی می‌دانید، مجتهدند،آیا اجتهاد آنها غلط است؟
کوشکی: اجتهاد باید با قرآن وسنت سازگار باشد و نباید با آن متضاد باشد. اسلامی که می‌خواهد با آمریکا سازش کند،کاری با فلسطین و سوریه نداشته باشد و اولویتش حل مشکلات داخلی باشد و به دنبال اقتدار نباشد اساسا با مبانی دینی سازگار نیست.

تسنیم: چرا ما نباید از تجربه بشری در عرصه منابع معرفتی حسی و عقلی بهره نبریم؟
کوشکی: باید ببینیم جایگاه تجربه بشری در عرصه درون دینی چیست. ما برای اینکه ببینیم که درست و غلط وحلال و حرام چیست و چه کاری باید کنیم و چه کاری نباید کنیم، باید از سازوکار اجتهاد تبعیت کنیم. اجتهاد هم تجربه هرکسی نیست بلکه افرادی با یک سری ویژگیهای خاصی با یک متد و روش و سازوکاری، این حلال و حرام و درست و غلط را استخراج می‌کنند اما در عرصه کلان و نه عرصه تاکتیکی، یعنی آن جایی که مشخص شد چه چیزی حلال است، بعد از مشخص شدنش  مشخص می‌کنیم چه حلالی باید بکار گرفته شود. عرصه تاکتیکی عرصه کارشناسی است. برای مثال، مجتهدی که حاکم شرع است به این نتیجه می‌رسد که ارتباط با فرانسه جایز است. سپس ما می‌آییم و می‌بینیم که منافع ملی ما را برقراری ارتباط با فرانسه مشخص می‌کند یا ارتباط خصمانه زیرا که آن مجتهد حکم به حلال‌بودن داده و حکم به وجوب نداده. در‌واقع با این نگاه، اجتهاد نیامده که دیدگاه کارشناسی را ببند یا تعطیل کند بلکه آمده آن را تنظیم کند یعنی برای مثال وقتی اجتهاد می‌گوید فلان غذا حلال است، شما خودت تشخیص می‌دهی که براساس نیازت و... آن غذا را می‌خواهی در فلان زمان بخوری یا نه.

تسنیم: در این کشور در‌ یک برهه‌ای یک گروهی از مردم همین اسلام رحمانی محافظه کار را بر سر کار می‌آورند، خب شمایی که مدعی مردم سالاری دینی هستید چرا نظرتان را تحمیل می‌کنید؟
کوشکی: ما نظرمان را معرفی می‌کنیم و تحمیل نکرده و نمی‌کنیم. اگر ما تحمیل می‌کردیم، با اجبار بر‌دهن رای دهندگان می‌زدیم.

اسلام انقلابی 36 سال است که معرفی نشده

تسنیم: آیا این اسلام انقلابی هنوز 36 سال است که معرفی نشده؟
کوشکی: بله 36 سال است که معرفی نشده و شاید تا 30 سال دیگر هم معرفی نشود. بخش اعظم حاکمیت درطول این 36سال همین طرفداران اسلام رحمانی بوده‌اند که از اساس اسلام انقلابی را قبول نداشتند. 36سال، کشور و نقاط حاکمیت در‌دست مدعیان اسلام رحمانی بوده‌است، وزراء،رؤسای جمهور و... همین آقایان بوده‌اند. وقتی در بحبوحه‌ی جنگ امام می‌فرمایند"وقاتلواهم حتی لا تکونوا فتنة" و شعار جنگ جنگ تا رفه فتنه از جهان را مطرح می‌کنند، یک دوستی می‌آید و مجمع عقلاء تشکیل می‌دهد تا جنگ را تمام کند و اتفاقا هم موفق می‌شود.خب حالا چه کسی حاکم بود،امام راحل یا آنها؟ امام خودش را مکلف به رای مردم می‌دانسته اما این دوستان هیچ تقیدی به رای مردم نداشته و ندارند مثلا سال88 چه کسی اعتراض کرد؟ سال84 چه کسی گفت پوپولیسم و به رای مردم اهانت کرد؟

تمام افکار وارداتی با اسلام انقلابی متعارض اند

تسنیم: مدلهای اندیشه‌ای که به صورت جریان در کشور رایج است و با مدل اسلام انقلابی درتعارض است کدامند و چه سازوکاری دارند؟
کوشکی: تمام افکار وارداتی یعنی تمام افکاری که ریشه دینی ندارند و خواستگاهشان اسلامی نیست با اسلام انقلابی در تعارض اند و ابعادشان هم همین متعارض بودن است. تمام این افکاری که ریشه دینی ندارند چونکه ریشه درطبیعت انسان دارند نه فطرت او،به همین دلیل ریشه‌ای و ماهوی با اسلام انقلابی درتعارض‌اندو هیچ نقطه اشتراکی ندارند.

تسنیم: نسبت اسلام انقلابی با غرب عموما و استکبار خصوصا چیست؟
کوشکی: اسلام انقلابی می‌گوید که برخی تمدن غرب را ایجاد کردند و برخی درحال سوءاستفاده از آن تمدن اند و عده زیادی هم اسیر آن تمدن هستند. اسلام انقلابی برای اسرای تمدن غرب، آزادی آگاهانه و برای بانیان و مجریان تمدن غرب که همان سران استکبار و دستیارانشان چونکه قابل هدایت نیستند مقابله را تجویز می‌کند.

تسنیم: چرا در اسلام انقلابی همواره مباحثی مثل شرایط حساس کنونی، مبارزه و امثال این مفاهیمی که آرامش انسان را برهم می‌زنند مطرح است؟
کوشکی: این مباحث آرامش انسان را برهم نمی‌زنند بلکه آرامش انسان محافظه کار را برهم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زنند. انسان اهل فطرت الهی اهل محافظه‌کاری نیست به همین دلیل است که تمام بچه‌ها و نوجوانان اهل محافظه‌کاری نیستند وقتی پیر می‌َشوند به محافظه‌کاری روی می‌آورند.

اسلام انقلابی مفهومی به نام توسعه را ندارد

تسنیم: نسبت اسلام انقلابی با توسعه و پیشرفت چیست؟ بعضی افراد آکادمیک می‌گویند که اسلام به معنای نهضتی و مبارزه‌ای و انقلابی فقط با ایجاد روحیه حماسی باعث عقده گشایی مقطعی از انسان می‌شود و کشور را به پیشرفت نمی‌تواند برساند؟
کوشکی‌: توسعه به معنای development و progress هرچه که هست هیچ ربطی به اسلام و اسلام انقلابی ندارد، اسلام خودش الگوی تکامل و رشد دارد و نیازی به این دست الگوها ندارد. آنهایی هم که این ادعا را مطرح کرده‌اند باید آن را اثبات کنند. 36سال هم انقلاب اسلامی حاکم نبوده مگر اینکه این آقایان بگویند تمام این رؤسای جمهور 36سال گذشته انقلابی بوده‌اند و انقلابی عمل کرده‌اند. درصورتی که هیچ کدام ازآنها مدعی این نبوده‌اند. درمورد توسعه غربی هم بله آنها خواسته‌اند به توسعه برسند و رسیده‌اند اما اسلام انقلابی چون الگوی خودش را داشته و دارد اساسا آن مدل توسعه را قبول ندارد که بخواهد به آن برسد. اسلام انقلابی الگوی تکامل و رشد دارد و توسعه غربی را به هیچ عنوان قبول ندارد و نمی‌خواهد به آن برسد به درد ما هم نمی‌خورد که بخواهیم حتی بخشی از آن را بگیریم.