حدود یک سال از توافق هستهای و 6 ماه از اجرایی شدن برجام میگذرد. توافقی که گرچه سیاسی بود، اما نتایج آن را باید در حوزه اقتصادی جستوجو کرد، زیرا فلسفه توافق بنا به فرمایش مقام معظم رهبری لغو تمامی تحریمها بود. تحریمهایی که نه تنها اقتصاد ایران، بلکه زندگی خانوارهای ایرانی را هدف قرار داده بود. «دیوید کوهن» که از او به عنوان معمار تحریمهای اقتصادی علیه ایران یاد میشود، در چند سال، تمام تلاش خود را کرد تا شدیدترین تحریمها را علیه ملت ایران طراحی کند. پس از توافق هستهای در عمل او به هیچ وجه راضی به لغو تحریمها نبود و پس از اجرای برجام (در روزهای پایانی دیماه سال گذشته) از وزارت خزانه داری آمریکا به سیا(سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا) منتقل شد. این انتقال، پایان مأموریت کوهن درباره تحریمهای ایران را مخابره میکرد، اما به نظر میرسد وزارت خزانه داری آمریکا بدون کوهن نیز مسیرش را بدون کم و کاست ادامه داده است. حال پس از 6 ماه از اجرای برجام، برخی انتظارات برآورده و تحقق بسیاری از انتظارات دیگر با ابهامهای فراوانی روبهروست.
از ابتدای انقلاب تحریمهای گستردهای از طرف آمریکا و متحدانش علیه جمهوری اسلامی ایران وضع گردید، اما دو تحریم بانکی و نفتی ظالمانهترین تحریمهای ممکن علیه ایران بوده است. در مورد تحریمهای نفتی تا حدودی نتایج با انتظارات برجام همخوانی داشت و تحریمهای نفتی به سرعت لغو و صادرات نفت ایران بدون هیچ مشکلی از سر گرفته شد. در واقع لغو تحریم نفتی ایران روشنترین دستاورد برجام شمرده میشود.
اما در نقطه مقابل، لغو تحریمهای بانکی مطابق با برجام پیش نرفت. هنوز پس از گذشت 6 ماه نقل و انتقالات بانکی با محدودیتهای فراوانی روبهروست و مصوبه اخیر کنگره در عدم دسترسی ایران به نظام بانکی آمریکا اگر از طرف اوباما وتو نشود، به یقین تحریمهای بانکی ایران لغو نخواهد شد. با توجه به گستردگی مبادلات دلاری در دنیا، ایران یا هر کشور دیگر برای تجارت به انتقالات دلاری نیاز دارد. طبق نظام بانکداری موجود در دنیا، نقل و انتقالات دلاری تنها از طریق بانکهای آمریکایی (به طور مستقیم یا غیرمستقیم) صورت میپذیرد. بنابراین اگر مصوبه جدید کنگره (مصوبه روز پنجشنبه) اجرا شود، دیگر امکانی برای اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی برای نقل و انتقالات دلاری نخواهد بود. این درحالی است تا پیش از شروع تحریمهای هستهای، ایرانیان به نظام بانکی آمریکا به صورت غیرمستقیم دسترسی داشتند و نقل و انتقالات دلاری با واسطه بانکهای اروپایی یا آسیایی صورت میپذیرفت. در صورت برطرف نشدن این مشکل، برجام به شکلی آشکار از طرف آمریکا نقض میشود. هر چند اوباما گفته است تمام مصوبات کنگره علیه برجام را لغو میکند، اما آیا رئیس جمهور آینده آمریکا که چند ماه دیگر وارد کاخ سفید خواهد شد، مانند اوباما این مصوبات را وتو میکند؟ با توجه به سخنان نامزدهای انتخابات آمریکا بخوبی مشخص است که هیچ یک تعهدی نسبت به برجام نخواهند داشت. بنابراین عدم دسترسی به نظام بانکی آمریکا تمام تجارت بینالمللی کشورمان را تحت تأثیر قرار میدهد و حتی اگر بقیه تحریمهای بانکی با دیگر کشورهای دنیا به طور کامل لغو شود، نمیتواند اثر مثبت چندانی برای کشور داشته باشد.
نظر شما