به گزارش قدس آنلاین به نقل از تسنیم ، رئیس سازمان دارالقرآن‌الکریم ، با تأکید بر ضعف کار پژوهشی در کشور و در مقابل مبنا شدن فرضیات شخصی در اتخاذ تصمیمات گفت: سال گذشته سازمان دارالقرآن‌الکریم تصمیم گرفت طرحی با عنوان «سنجش دانش قرآنی مردم» را اجرا کند تا آماری تقریبی از سطح دانش قرآنی مردم به دست آید تا پس از آگاهی از وضعیت موجود، تبیینی مناسب در قبال آن داشته باشیم.
مشروح گفت‌وگو به شرح ذیل است.
تسنیم: در ابتدا درباره ایجاد ایده طرح «سنجش دانش قرآنی مردمی» ضرورت و مراحل اجرایی آن توضیح دهید.
امروزه علاوه بر عدم وجود آماری دقیق یا حتی نسبی درباره توانمندی مردم در حوزه تلاوت و فهم قرآن، دستیابی مسئولین آموزشی کشور در بخش دانش‌آموزی و دانشجویی به آماری نسبی نسبت به عدم توانمندی روخوانی یا صحیح‌خوانی تعداد بالایی از این قشر، بیانگر لزوم اجرای این طرح است، بر همین اساس، با معاونت پژوهش سازمان تبلیغات وارد مذاکره شدیم تا طرح «سنجش دانش قرآنی مردم» را در مرحله نخست در سطح استان تهران اجرا کنیم.
برای اجرای این طرح سه محور اصلی وجود دارد که عبارتند از: «توانمندی در صحیح‌خوانی قرآن»، «فهم اجمالی مفاهیم قرآنی»، به این صورت که چند نفر از کسانی که توانایی صحیح‌خوانی قرآن را دارند، توانایی درک معنا و برداشت از آیات قرآن را هم دارند و «سنجش معلومات قرآنی». «سنجش معلومات قرآنی» به عنوان دیگر محور طرح «سنجش دانش قرآنی مردم» است که در دو مرحله انجام خواهیم داد؛ مرحله نخست را جهت کسبِ بازخورد با جمعیت آماری 100 نفره و مرحله دوم را با جمعیتی 1200 نفره آغاز خواهیم کرد که این محور تا پایان آذرماه اجرا می‌شود و شاخصها و فرمهای مربوط به محور سوم هم آماده شده است.
عده‌ای معتقدند که ضعفهایی در آموزشهای عمومی وجود دارد و دیگر نباید بر آن تأکید کرد، اما عده‌ای چنین نظری ندارند و حتی مخالف این جریان هستند، برای اینکه این مسئله به خوبی واکاوی شود، لازم است پژوهشی مطلوب بر اساس چارچوبهای علمی در این زمینه صورت گیرد، ان‌شاءالله با اجرای این طرح فتح بابی صوروت گیرد تا حوزه‌های دیگر قرآنی نیز بیشتر به کارهای میدانی و پژوهشی روی آوردند. هرچند که هزینه‌های پژوهش سنگین است اما در بسیاری از حوزه‌ها نیاز به کار پژوهشی داریم، ان‌شاءالله فاز دوم طرح «سنجش دانش قرآنی مردم» در کل کشور برگزار خواهد شد و امید آن را داریم که پس از دریافت بازخوردهای مثبت آن بتوانیم این طرح را در سطح ملی هم اجرا کنیم.
کمتر دیده می‌شود رسانه‌ها درباره موضوع مهمی چون قرآن و ضرورت پرداختن به آن سرمایه‌گذاری ویژه‌‌ای کنند
تسنیم: آیا خانواده‌ها، دستگاه‌ها و مراکز قرآنی کشور در جذب جوانان و تزریق خوراک معرفتی به جامعه عملکرد مناسبی داشته‌اند؟ در غیر این صورت، چه عواملی موجب شکل‌گیری این نقص در جامعه شده است؟
ما آنطور که برای خیلی از حوزه‌های دیگر وقت می‌گذاریم و هزینه می‌کنیم، در مسئله قرآن چنین عمومیتی دیده نمی‌شود که دلایل مختلفی نیز دارد که از جمله آنها به تاریخچه کشورمان باز می‌گردد که تا قبل از جریان انقلاب بسیاری از حوزهایی که امروزه به عنوان یک ارزش محسوب می‌شود، در آن زمان نه تنها ارزشی محسوب نمی‌شد، بلکه از سوی برخی افراد با برخوردها و اعتراضهایی نیز مواجه می‌شد و در واقع در نظام آن زمان چنین مسائلی، مهم جلوه نمی‌کرد، اما بعد از وقوع انقلاب اسلامی فضایی تازه جامعه را در بر گرفت، تا جایی که حتی در دهه نخست انقلاب استقبال بسیار خوب و چشم‌گیری از سوی قشرهای مختلف نسبت به برنامه‌های قرآنی می‌شد، اما کمی جلوتر از این دوران، این موضوع به تدریج کمرنگ شد که علت آن نیز کم‌کاری حوزه‌های تأثیرگذاری از جمله رسانه‌ها در این عرصه بود و این بیانگر نقش ویژه رسانه‌ها در این زمینه است. منظور از رسانه‌ها، تمام کانالهای اطلارع‌رسانی مردمی از جمله صدا و سیما، خبرگزاری‌ها، شبکه‌های مجازی، رادیو و ... است، این در حالی است که امروزه کمتر دیده می‌شود رسانه‌ها درباره موضوع مهمی چون قرآن و ضرورت پرداختن به آن سرمایه‌گذاری ویژه‌‌ای کنند و در یک جمله باید گفت سهم قرآن در رسانه قابل قبول نیست. رسانه‌ها در بحث فرهنگ‌سازی جایگاه نخست را دارند، طوری که اگر فعالیتهای مهمی در سراسر کشور اجرا شود اما به خوبی انعکاس داده نشود، انگار که کاری انجام نشده است در حالی که خوب منعکس کردن اخبار، معارف و ... از سوی مقام معظم رهبری مورد تأکید است.
ارائه خدمات دستگاه‌های قرآنی به روز و متناسب با نیاز مردم نیست/ کمتر خانواده‌ای برای آموزش قرآن به فرزندش سرمایه‌گذاری می‌کند
ارائه خدمات از سوی دستگاه‌های قرآنی به روز نبوده و بیشتر در چارچوبی سنتی عرضه شده است، اکنون نیاز مردم نسبت به 20 سال گذشته بسیار تفاوت کرده است، به عنوان مثال، امروزه از طریق اینترنت بسیاری از مسائل در اختیار همگان قرار دارد و این موجب می‌شود ذائقه و نگاه مردم نسبت به سبک زندگی تغییر کند، این بدین معناست که در به روزرسانی فعالیتها و نگاه‌های قرآنیمان دچار مشکل شده‌ایم و سرمایه‌گذاری لازم در این زمینه صورت نگرفته است، در حالیکه ما در جمهوری اسلامی زندگی می‌کنیم که مبنای آن قرآن کریم است.
امروزه خانواده‌ها حاضرند از بسیاری از رفاهیات خود صرف نظر کنند و هزینه‌هایی را صرف کلاسهای آموزشی فرزندانشان کنند، این در حالی است که گرایش بیشتر این کلاسهای آموزشی، زبان خارجه و توانمندی‌های کامپیوتر و ... است، در این میان کمتر خانواده‌ای پیدا می‌شود که در پی سرمایه‌گذاری برای تعلیم قرآن به فرزندانشان باشند،گرچه نباید وضعیت اقتصادی خانواده‌ها را فراموش کرد، اما با این حال، باید در اولویت‌بندی‌ها، تعلیم قرآن را در رأس قرار داد.
خانواده‌ها در کنار دستگاه‌های قرآنی کشور باید در صرف زمان و هزینه برای فرزندانشان همت بیشتری کنند، در هیچ روایتی نیامده است که روز قیامت از والدین درباره اینکه چرا به فرزندتان زبان انگلیسی و ... یاد ندادید، بازخواست می‌شوید، اما در روایات بسیاری تأکید شده است که از والدین درباره آشنایی فرزندان با قرآن بازخواست می‌شود و این نشان‌دهنده مسئولیت ویژه والدین در این امر مهم است، پس بیاییم طبق این رهنمود الهی بیشترین همت را در این موضوع داشته باشیم. این کلام حضرات معصومین (ع) قطعاً بیانگر این نیست که تنها دستگاه‌های قرآنی کشور متولی این امر نیستند، گرچه وظیفه‌ای سنگین بر اساس عنوان و نوع فعالیتشان دارند، اما نباید از نقش اساسی خانواده‌ها چشم‌پوشی کنیم.
مردم در فضای کشور باید مقوله قرآن را به عنوان مهم‌ترین و اساسی‌ترین اصل از برنامه‌هایشان در تمام ابعاد زندگی به کار گیرند، اما این انتظار و توقع به ندرت در جامعه دیده می‌شود، امروزه اینطور به نظر می‌آید که مقوله قرآن به عنوان امری حاشیه‌ای مطرح است، حال این معضل باید ما را به حرکت وا دارد تا علاوه بر اصلاح آن، جهت انس و معرفت پیدا کردن خود، خانواده، نزدیکان و حتی هموطنان و همنوعانمان، نسبت به این کتاب هدایت، با جدیت بیشتری وارد میدان شویم و موانع را با نصرت الهی کنار بزنیم، زیرا بهره هرچه بیشتر از این نور، ضمن تضمین سلامت جامعه و اعضای آن، انس با قرآن و عترت (ع) را در پی خواهد داشت.
اختلافات موجود در حوزه قرآن به شکل صحیحی مدیریت نمی‌شود
تسنیم: بسیاری از افراد در گوشه و کنار دنیا هستند که در حوزه‌ای خاص در حال فعالیت‌اند و به اهل آن حوزه شناخته می‌شوند، به عنوان مثال، اهالی قرآن، ورزش، هنر و ...، از آنجایی که اهالی هر حوزه‌ای در رونق دادن به آن حوزه نقشی اساسی دارند، به نظر شما بعد از انقلاب که به فرموده خودتان فضایی تازه شکل گرفت، آیا اهل قرآن رسالت خود را به طور صحیح انجام دادند یا نه؟
در ابتدا نیاز است تعریفی دقیق از مقوله «اهل قرآن» داشته باشم که واقعاً چه کسانی اهل قرآن هستند و از آنجایی که دایره گسترده‌ای را در بر می‌گیرد، از یک مربی روخوانی و روان‌خوانی قرآن تا مفسرین بزرگی چون آیت‌الله جوادی آملی را می‌تواند در بر بگیرد. اینکه بگوییم چرا اهالی قرآن تأثیرگذاری اهالی ورزش و سینما را ندارند، شامل دلایل متعدد می‌شود که صرفاً به اهالی قرآن باز نمی‌گردد، با وجود اینکه اهالی هر حوزه‌ای، نقشی اساسی و ویژه در حیطه فعالیت خود دارند، یکی از دلایل اصلی عدم اثرگذاری شایسته و بایسته اهالی قرآن در حیطه خود در جامعه، این است که به صورت جدی در مسائل قرآنی کشور ورود نکرده‌اند و همین امر موجب شده است تا ارتباط مناسبی میان حوزه‌ها و تشکلهای قرآنی با بدنه مدیریتی کشور وجود نداشته باشد که یکی از راه‌کارهای مناسب برای اصلاح این امر، حرکت تجمعی و تشکلی در حوزه قرآن است که به راستی اثرگذاری بیشتری در پی خواهد داشت.
یکی از ضعفهای اساسی که در حوزه‌های مختلف کشور از جمله حوزه مهم و اثرگذار قرآن وجود دارد، «عدم مدیریت صحیح» آنان در مواجه با اختلاف نظرهاست. امروزه نمی‌توان چشم روی اختلاف نظرهای حوزه‌های مختلف کشور از جمله حوزه‌های قرآنی بست و این می‌طلبد تا خود آنان برای رفع این معضل راهکاری مناسب را به کار گیرند که از جمله این راه‌کارها بحث «مدیریت صحیح» است. از ضعفهای دیگری که وجود دارد و لازم است برای اصلاح آن برنامه‌ریزی‌هایی دقیق صورت گیرد، تعدد تشکلهای قرآنی و عدم هماهنگی آنها با یکدیگر است که موجب عدم وجود مرکزی مورد وثوق برای همه جامعه قرآنی کشور می‌شود.
حدوداً 40 سال از جریان نورانی انقلاب اسلامی می‌گذرد و تاکنون نتوانستیم نه خودمان و نه دیگران بهره کافی که مورد نظر خداست را از این کتاب هدایت ببریم که یکی از دلایل آن عدم انسجام جامعه قرآنی کشور است و این به قدری اهمیت دارد که باید از اصلی‌ترین برنامه‌های مسئولان کشوری باشد تا به یک نهاد و تشکل تأثیرگذار در جامعه تبدیل شود و از آنجایی که قرآن اثرگذار است، اگر اهالی قرآن به معنای حقیقی اهل قرآن باشند، در همه حوزه‌های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی اثرگذار خواهند بود، این در حالی است که امروزه جای خالی جامعه قرآنی را در بسیاری از نقاط احساس می‌کنیم و این عدم حضور و مطالبه‌گری جدی آنان موجب شده است حق قرآن نسبت به حوزه‌های دیگر رعایت نشود.
تسنیم: در میان تمام مراکز و دستگاه‌های قرآنی کشور، جایگاه و نقش دانشگاهها و حوزه‌های علمیه در پرداختن به فعالیتهای پژوهشی قرآن را چطور ارزیابی می‌کنید؟
وظیفه داریم در موضوع قرآن مطالعاتی و تحقیقاتی کار کنیم
مقوله قرآن نسبت به دیگر موضوعات فراگیر در جامعه، مورد توجه نیست و بیشتر جنبه تشریفاتی پیدا کرده است، همچنانکه که در دانشگاهها و حتی در رشته‌های قرآنی و حدیثی نیز چیزی از قرآن عایدمان نمی‌شود و همین امر و بسیاری از معضلات دیگر آدمی را به فکر وا می‌دارد که شاید خوب باشد هر چند سال یکبار محتواهای کتب درسی را تغییر دهیم، چراکه شرایط زمانه تغییر کرده و لازم است معلومات صحیح را فهم کرده و در قالبی مناسب در اختیار جوانان قرار دهیم، لذا وظیفه داریم در موضوع قرآن مطالعاتی و تحقیقاتی کار کنیم، چراکه این تعبیر مولایمان امیرالمومنین (ع) در نهج‌البلاغه است که می‌فرمایند «قرآن را به نطق درآورید» راه آن هم این است که متخصصان و محققان قرآنی در این حوزه تمام همتشان را به کار گیرند و این امری است که تاکنون به آن پرداخته نشده است.
گاهی اوقات برخی مسئولین دانشگاهی و حوزوی از سوال کردن جوانان در موضوعات قرآنی ناراحت می‌شوند، چرا باید اینگونه باشد؟ مگر رسالت شما غیر از پاسخگویی و رفع شبهات جوانان است؟ اگر دانشگاهها، حوزه‌ها و مراکز مسئول پاسخگوی سوالات و مسائل دینی جوانان نباشند، پس آنان سراغ چه کسانی بروند و کجا پاسخ سوالاتشان را بیابند؟ پس باید زمینه‌ای را فراهم کنیم تا جوانان بدون هیچ دغدغه‌ای سوالاتشان را مطرح کنند و از سوی دیگر، مراکزی وجود داشته باشد که جوانان اطمینان پیدا کنند با رجوع به آن مراکز، پاسخ سوالاتشان را دریافت می‌کنند و این از مسائل مهمی است که تاکنون سرمایه‌گذاری لازم برای آن صورت نگرفته است.
ورود قرآن به بدنه زندگی مردم وظیفه حوزه‌های علمیه و علماست
هر مرکزی باید نقش خود را به خوبی ایفا کند، بدین معنا که حوزه، دانشگاه و دیگر مراکز وظیفه خودشان را به خوبی بشناسند و در راستای آن گام بردارند؛ نه اینکه به عنوان مثال، سازمان دارالقرآن‌الکریم کاری که بر عهده حوزه‌ها و دانشگاه‌هاست را انجام دهد. این انتظار از حوزه‌های علمیه وجود دارد که با قوت هر چه بیشتر در بحثهای مفهومی ورود کنند و از آنجاییکه مردم کشورمان رویکردهای مختلفی دارند، لازم است تفسیری از سوی متخصصان این امر نوشته شود که برای همه کاربردی باشد و اینجاست که اهمیت، جایگاه و نقش ویژه مختصصان و محققان آشکار می‌شود. اینکه بتوانیم قرآن را وارد بدنه زندگی مردم کنیم، وظیفه حوزه‌های علمیه، علما و تحصیل‌کردگان این مباحث است.
تسنیم: پیگیری و تحقق منویات مقام معظم رهبری در حوزه‌های مختلفی از جمله «سبک زندگی اسلامی» که برخاسته از قرآن است را چطور ارزیابی می‌کنید؟
مقام معظم رهبری نسبت به مباحث سبک زندگی اسلامی تأکید بسیاری داشته و دارند و در جامعه نیز کارهایی ـ گرچه سطحی ـ در این زمینه صورت گرفته، اما واقعاً حق مطلب ادا نشده است، مقام معظم رهبری سالها پیش بحث سبک زندگی اسلامی را مطرح کردند و شایسته بود از سوی دستگاه‌ها و مراکز مربوط کارهایی فاخر و شایسته در این حوزه صورت می‌گرفت، این در حالی است که گاهی اوقات عملکردهایی را از سوی برخی مسئولین می‌بینیم که بر خلاف منویات ایشان است. سبک زندگی اسلامی کاری دشوار و دور از دسترس نیست، بلکه اگر کمی دقیق شویم، در می‌یابیم که کاری بسیار ساده است، همه ما با پرداختن به مقولاتی چون صادق بودن، اخلاق‌مند بودن، وفای به عهد، عدم اسراف، قناعت می‌توانیم گامهایی ارزشمند در راستای سبک زندگی اسلامی برداریم.
اینکه وقتی در خیابانها صدای قرآن به گوشمان می‌رسد و این حس در ما ایجاد می‌شود که فردی به رحمت خدا رفته است، بسیار دردناک و بر خلاف واقع است، چرا باید صدای قرآن برایمان تداعی‌گر مردن باشد؟ امروزه این ضعف در برخی از فیلمهای تلویزیونی نیز وجود دارد و به محض اینکه صدای قرآن به گوش می‌رسد، همه در انتظار صحنه‌هایی در رابطه با مردن هستند، در مقابل، چقدر زیبا است که در تمام برنامه‌ها و فیلمها از بهترین موقعیتها، زمانها و مکانها برای بهره از قرآن و نماز استفاده کنیم تا برای مخاطبین نیز تداعی موضوعات زیبا باشد.
نظر شما