روز گذشته خبر رسید که واشنگتن و مسکو برای برقراری آتش بس در سوریه و همکاری نظامی علیه گروه‌های تروریستی و به طور مشخص داعش و جبهه النصره به توافق رسیده‌اند. جان کری، وزیر خارجه آمریکا پیامد این توافق اعلام کرد، آتش بس سراسری در سوریه از دوشنبه شب، 12 سپتامبر، همزمان با عید قربان آغاز خواهد شد.
پیشتر و در همین ستون درباره احتمال وقوع چنین توافقی به مواردی اشاره کرده بودم. مهم‌ترین پرسش اکنون آن است که در این توافق، جایگاه دیگر نیروهای حاضر در میدان چه خواهد بود؟
در اخبار منتشر شده تنها از ایجاد یک مرکز عملیات مشترک با روسیه برای رویارویی با دو گروه تروریستی داعش و جبهه النصره سخن به میان آمده است.
جان کری گفته است، انتظار دارد روسیه پایبندی دولت بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه به آتش بس را تضمین کند، اما در این میان تکلیف دیگر گروه‌های تروریستی حاضر در صحنه و نیز طرف‌های سوم درگیر نظیر کردها نامعلوم باقی مانده و معلوم نیست عملکرد آن‌ها را چه کسی تضمین خواهد کرد.
طی روزهای اخیر بیشتر اخبار رسیده از شمال سوریه حاکی از شدت گرفتن حضور ترکیه در این منطقه و افزایش تانک‌های این کشور در خاک سوریه است.
این در حالی است که موضع آنکارا در قبال این توافق روشن نیست و همچنین معلوم نیست چه کسی بناست از سوی اردوغان برای توقف عملیات وسیع دخالت ارتش ترکیه در این کشور بحرانی همسایه‌اش تضمین بدهد.
کسی به این پرسش پاسخ نداده است که چنین توافقی بدون در نظر گرفتن آرا و منافع طرف‌های قدرتمند حاضر در تحولات میدانی سوریه، آیا تضمین اجرایی کافی خواهد داشت و آیا چنانکه جان کری به ظاهر آرزو کرده است، سبب بازگرداندن صلح به سوریه و کاهش رنج مردم آن می‌شود و یا برعکس پیچیده‌تر شدن اوضاع مبهم این کشور جنگ زده را در پی خواهد داشت؟
از جمله مفاد این توافقنامه، توقف تمامی حملات در کل سوریه، از جمله شهر حلب و پیامد آن آغاز دسترسی‌های بشردوستانه است. در مورد حلب این پرسش مهم پیش می‌آید که چرا هر بار این شهر در محاصره کامل قرار می‌گیرد و حملات تروریست‌ها برای شکست محاصره به دربسته می‌خورد، سخن از دسترسی‌های بشردوستانه به میان می‌آید؟
آیا روس‌ها نمایندگی کامل از سوی دولت اسد و نیروهای مقاومت حاضر در سنگرهای جبهه حلب را برای پذیرش چنین تعهد مهمی داشته‌اند و آیا منافع سوری‌ها و جبهه مقاومت در این میان رعایت شده است؟ تمام این پرسش‌های بی‌پاسخ از آن رو مهم است که نیروهای مقاومت پیامد توافق آتش بس مشابهی با فاجعه «خان طومان» رو به رو شده و از تروریست‌ها رودست خورده و متحمل تلفات سنگینی شدند. نباشد که دوباره این آتش بس‌ها برای رهایی تروریست‌های محاصره شده در حلب طراحی شده باشد و دوباره فاجعه‌ای را رقم بزند!