منظور از استاندارد آموزشی چیست؟ استاندارد به معنای میزان جدیت در ارزیابی است.به عبارت دیگر در صورتیکه ارزیابی در یک نظام آموزشی جدی نباشد ارزیابی دقیق نیست و استاندارد، غیر مطلوب و در نتیجه آموزش کیفی نخواهد بود. به عنوان مثال برخی معلمان،بسیار سخت گیر و جدی هستند و اعتقاد دارند که نمره بیست به هیچ بشری تعلق نمی گیرد و صرفاً متعلق به موجودی ماوراء الطبیعی است.این عده در ارزیابی هایشان خیلی جدی هستند و حتی خطاهای کوچک هم از نظرشان بایستی محسوب شوند.
برخی دیگر بر عکس،نمره کمتر از هجده در فهرست نمراتشان یافت نمی شود.به قول دانشپذیران نمره دوازده از معلم گروه اول،معادل نمره هفده از معلم گروه دوم است.
این روزها اعتقاد عموم والدین این است که مدارس غیر دولتی از استانداردهای بالاتر و در نتیجه از کیفیت آموزشی بالاتری نسبت به مدارس دولتی برخوردارند. آیا این بدین مفهوم است که جدیت بیشتری در ارزیابی نظام آموزشی این نوع مدارس اعمال می شود؟ اصولاً استاندارد آموزشی را چه مقامی یا جایگاهی مشخص می کند؟چه عواملی در تبیین استانداردهای آموزشی نقش دارد؟ چه معیارهایی بر اعمال جدیت در یک نظام آموزشی دخالت دارند؟
چگونه می توان تاثیر استانداردهای آموزشی را بر کیفیت موردانتظار سنجید؟
اساساً میان استاندارد آموزشی و کیفیت چه ارتباطی وجود دارد؟ چه تعاملات و تراکنش هایی بین این دو وجود دارد؟
معمولاً درحیطه آموزش علوم مختلف دانشپذیران را به سطوح مقدماتی، متوسطه و پیشرفته طبقه بندی می کنند.آیا تعریف دقیقی برای نشان دادن قابلیت های گوناگون در این سطوح وجود دارد؟برای انتقال از یک سطح به سطح بالاتر چه توانمندی هایی باید به دانشپذیر اضافه شود؟ آیا سطح آموزش مقدماتی در یک موسسه باید در مرکز آموزشی دیگر با سطح پایین تر یا بالاتری مطابقت کند؟ اینجا این پرسش قابل طرح است که کدام استاندارد دقیق تر است یا کدامیک واقعی تر است؟ ارتقا از یک سطح به سطح دیگر به چه مدت زمان و با چه تراکمی قابل اجراست؟ در صورتیکه پاسخ هر یک از این پرسش ها بطور دقیق مشخص نباشد نمی توان ادعا کرد که کیفیت آموزشی در رده مطلوب قرار دارد.با این اوصاف کیفیت یک نظام آموزشی نه تنها نیاز به تبیین استانداردها دارد،بلکه نظارت دقیق بر اجرای این استانداردها شاید مقوله مهمتری نیز باشد. به عبارت دیگر حتی در صورتیکه در یک نظام آموزشی تمام استانداردها به خوبی در آیین نامه ها و مقررات ذکر شده باشند نمی توان کیفیت آموزش را صد در صد تضمین کرد.نظارت مستمر بر اجرای دقیق استانداردها از اهمیت ویژه و بالاتری برخوردار است.
در خصوص آموزش عالی و تحصیلات آکادمیک می توان امرورزه یکی از دلایل افت کیفی را اختلاف آرا در تبیین استانداردها و همچنین نبود نظارت بر اجرای آن ها ذکر کرد.متاسفانه با تاسیس و برپایی دانشگاه های متعدد دولتی،غیر دولتی،نیمه دولتی،آنهم از نوع شبانه، روزانه، پیام نور، علمی کاربردی و ایجاد پردیس های مختلف در داخل و خارج از کشور نمی توان نظارت واحد و دقیقی را انتظار داشت.با وجود اُفت کیفی و فقدان رقابت سالم نیز ، تلاش برای جذب دانشپذیر بیشتر بویژه اگر رنگ و بوی سیاسی هم به خود گرفته باشد موضوعی طبیعی و در محدوده انتظار است.
در یک نتیجه گیری منطقی باید گفت که تبیین و تعریف استانداردها در یک نظام آموزشی به منظور جلوگیری از اعمال سلایق مختلف و تمرکز بر معیارهای واحد از اساسی ترین ضروریات است. اما نظارت دقیق بر اجرای این ضوابط موضوعی حیاتی تراست. به امید روزی که دانشگاه ها و مراکز آموزشی میهن عزیزمان در رتبه های بالاترین در میان کشورهای دیگر در دنیا قرار بگیرند. البته با مدیریت بر امور چشم انداز دوری نخواهد بود. ان شاالله.
*استاد دانشگاه آزاد اسلامی
نظر شما