به باور آنها و در رأس شان مهندس چیت چیان وزیر نیرو ملاک تصمیم گیری در تولید محصولات کشاورزی در کشور باید میزان مصرف آب باشد، از این رو کشت محصولات آب بری مثل خربزه، هندوانه، برنج و ... در مناطق و دشتهایی که با بحران آب روبه رو هستند، طبق اصل هزینه و فایده هیچ توجیهی ندارد و پذیرفتنی نیست.
با این همه راهکار یاد شده چندان به مذاق وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی بخش کشاورزی خوش نیامد. در واقع اگرچه مدیران این وزارتخانه از ضرورت صرفه جویی در مصرف آب و بالا رفتن میزان بهره وری آب سخن میگویند و معتقدند نباید آب گرانبها را صرف تولید محصولاتی مثل هندوانه کرد، اما در همان حال بر تولید محصولات اساسی آب بر به میزان خود اتکایی یا در حدی که پاسخگوی نیازها باشد، تأکید میکنند.
شاید بر همین اساس است که مهندس حجتی وزیر جهاد کشاورزی پس ازآنکه در یکم مهرماه سال 93 و در جریان مراسم دومین گردهمایی مدیران این وزارتخانه بحران ایجاد شده در سفرههای آب زیر زمینی را متوجه مدیریت این منابع و به عبارت بهتر وزارت نیرو میکند، نه بخش کشاورزی، این بار و در چهارمین دوره گردهمایی یاد شده که سه شنبه گذشته برگزار شد بسختی نسبت به منتقدان کشت محصولات آب بر واکنش نشان میدهد و میگوید: برخی نگرشها مدام کمآبی را در کشور برای کشت محصولات کشاورزی علم کرده و آن را عنوان میکنند، در حالی که هیچ وقت نباید خودمان را قانع کنیم که مملکت خشک و بیآبی هستیم و متأسفانه برخی برداشتها نهادینه میشود که این حرفها برای تنبلی و بیاطلاعی است.
براساس گزارش فارس، وی با اشاره به اینکه مشکل کمآبی ایران موضوع جدیدی نیست و نیاکان ما هم با آن روبه رو بوده اند، از کسانی که مدام حرف از کشت نشدن برخی محصولات آببر میزنند انتقاد میکند و میافزاید: سال 93-92 مرتب به گوش ما این جمله میرسید که تولید چغندرقند برای تولید شکر مقرون به صرفه نیست، چون آب نداریم، اما با یک تغییر نگاه، معادله تغییر کرد و امروز چغندر را در کشت پاییزه کاشتهایم و نتیجه گرفته ایم. بنابراین مشکل ما کمبود کارخانه قند است.
حجتی با اشاره به نسبتهای ناروایی که درمورد مصرف بیش اندازه آب در بخش کشاورزی انجام میشود، تصریح میکند: 610 دشت داریم و با وزارت نیرو مکاتبه کردهایم که شما به ما بگویید، چقدر آب برای هر یک باید در نظر گرفت.
با این همه سؤال این است که آیا کشت محصولات کشاورزی که برای رشد نیاز به آب زیادی دارند، آن هم در کشوری که بشدت با بحران کم آبی روبه رو است، کاری درست و منطقی است یا برعکس غیر علمی و غیر معقول؟ و یا اساساً ملاک کشت محصولات کشاورزی چه چیزی باید باشد ؟
تولید محصولات آب بر در دشتهای تشنه عاقلانه نیست
محمد صادق حسنی جوریانی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس در پاسخ به قدس میگوید: معتقدم در مناطقی که با بحران کم آبی مواجه هستند، نیازی نیست محصولات آبی کشت شوند. در برنامه توسعه ششم هم قطعاً باید برای این گونه محصولات کشاورزی فکری بکنیم . البته در لایحه برنامه ششم چیزی در این زمینه نیامده است، اما کمیسیون در هنگام بررسی لایحه به این موضوع خواهد پرداخت که چه محصولاتی در چه نقاطی کشت نشود یا با چه شرایطی کشت شوند .
وی با اشاره به اینکه تولید محصولات کشاورزی آب بر به روش گلخانه ای وبا تغییر زمان کشت از بهاره به پاییزه در راستای نگاه کمیسیون کشاورزی است و نمایندگان مجلس ازاین رویکرد وزیر جهاد کشاورزی حمایت میکنند، میافزاید: با وجود این کشت محصولاتی مثل هندوانه و خربزه در دشتهای تشنه کشور اصلاً عاقلانه نیست، بویژه اگر میزان این گونه محصولات بیش از نیاز داخل باشد و بخواهیم آنها رابه کشورهای دیگر صادر کنیم. بنابراین لازم است در این زمینه وزارت جهاد برنامه ریزی کند تا این مشکل حل شود.
نیاز به کار کارشناسی
نظر افضلی عضو دیگر کمیسیون کشاورزی مجلس نیز معتقد است: نمیتوان یک نسخه را برای همه مناطق ایران پیچید که مثلاً محصولات آب بر در کشور کشت بشود یا نشود، چرا که شرایط اقلیمی کشور متفاوت است، به طوری که در بعضی نقاط سطح آبهای زیر زمینی به 25 متر و در بعضی مناطق به 250 متر میرسد.
وی با اشاره به اینکه جای کار کارشناسی در بسیاری از مسایل کشور از جمله در بخش کشاورزی خالی است، میافزاید: در موضوع یاد شده هم نیاز به کار کارشناسی داریم، چرا که هنوز دو طرف جریان، دلایلی که علمی باشد برای رد و یا تأیید کشت محصولات آب بر در ایران ارایه نکرده اند . وی با تأکید بر اینکه میزان مصرف آب باید ملاک تصمیم گیری در تولید محصولات کشاورزی در کشور باشد، میگوید: ما چاره ای نداریم جز اینکه در مناطق و دشتهایی که بحران آب در آنها جدی است، میزان مصرف آب را کاهش بدهیم. به نظرم هیچ اشکالی ندارد در جایی به جای خربزه محصول دیگری کشت شود و خربزه را وارد کنیم، چرا که این موضوع در راستای اصل هزینه فایده است. یعنی این گونه هم نیاز مردم را پاسخ میدهیم و هم دشتها و منابع آبی خود را حفظ میکنیم .
تولید محصولات آب بر باید به حداقل برسد
علی وقف چی سخنگوی کمیسیون کشاورزی هم چنین نگاهی دارد و به قدس میگوید: قطعاً کشت محصولات کم آب بر نیاز همه جای کشور ماست. تمام همّ و غم مسؤولان ما باید این باشد که تولید محصولاتی که نیاز به آب زیادی دارند را به حداقل برسانند .
وی با اشاره به اینکه فراهم بودن زمینه صادرات، پایین بودن هزینه تمام شده، با کیفیت بودن و کوتاه بودن دوره تولید چهار آیتم برای کشت محصولات کشاورزی در کشور است که باید از سوی وزارت جهاد کشاورزی مورد توجه قرار گیرد، تصریح میکند: در نتیجه اینکه بیاییم همه محصولاتی را که امکان کشت و رشد در کشور را دارند، تولید کنیم، اصلاً کار معقولی نیست و در هیچ جای دنیا هم انجام چنین کاری مرسوم نیست.
ما باید همه جوانب را در نظر بگیریم و براساس مزیتهای نسبی اقدام کنیم. از این رو دولت درخصوص موضوع یاد شده طرح جامعی بدهد و کشاورزانی که به ضوابط آن عمل میکنند حمایت کند .
چاره ای جز تولید محصولات آب بر نداریم
اما علیرضا بزرگی رئیس سازمان نظام مهندسی کشاورزی استان تهران نگاه دیگری دارد. وی با تأیید اظهارات وزیر جهاد کشاورزی میگوید: ما آب داریم، اما مدیریت خوبی نداریم و اگر همین میزان آبی را که در اختیار داریم، بدرستی مدیریت کنیم و بهره وری آن را بالا ببریم میتوانیم تا حد ممکن محصولات آب بر هم تولید کنیم .
وی با اشاره به اینکه شکی نیست، بخش کشاورزی دچار یک تنبلی شده است که علت اصلی آن به سیستم بانکی کشور بر میگردد، میافزاید: در واقع بانکها با دادن سودهای نامعقول سرمایه گذاران را تنبل کرده اند. سرمایه گذار ما با خود فکر میکند، وقتی میتواند بدون هیچ زحمت و ریسکی با سپرده گذاری در بانکها به سود مناسبی برسد، چرا خود را به زحمت بیندازند و با ریسک بالا در بخش کشاورزی سرمایه گذاری و تولید کند . بنابراین لازم است، سرمایههای کشور به سمت تولید هدایت شود.
وی درباره تولید محصولات آببر هم میگوید: کشور به تولید چنین محصولاتی هم نیاز دارد، یعنی حتی اگر محصولات اساسی نیاز به آب زیادی داشته باشند، باز ما باید تا حد خود اتکایی آنها را تولید کنیم، چون وابستگی به خارج در چنین محصولاتی بسیار خطرناک است، از این رو گاهی باید نگاه اقتصادی را کنار بگذاریم و از جنبه امنیتی به موضوع بنگریم. در این صورت تولید محصول راهبردی مثل گندم کاملاً قابل دفاع است. همه ما میدانیم که گاهی حتی اگر پول هم داشته باشیم به ما برخی از محصولات اساسی را نمیدهند. پس اینکه آقای وزیر میگویند باید کالاهای اساسی آب بر را هم تولید کنیم، بر میگردد به میل به خود کفایی یا خود اتکایی وزارت جهاد کشاورزی در تولید محصولات اساسی.
اما «بزرگی» مشکل اساسی بخش کشاورزی را الگوی کشت میداند و میگوید: الگوی کشت، تابعی از نظامهای بهره برداری است. نظامهای بهره برداری ما نیز در حال حاضر هم در زمین و هم آب مشکل دارد. از سوی دیگر نظام بازار ما مشکل دارد در نتیجه نمیتوانیم الگوی کشت مناسبی داشته باشیم، فارغ از اینکه محصولی که کشت میکنیم آب بر است یا نیست. بنابراین باید وزارت جهاد کشاورزی این الگو را اصلاح کند.
وی کشت نکردن محصولات آب بر را پاک کردن صورت مسأله میداند و میگوید: برای حفظ منابع آبی کشور علاوه بر تغییر زمان کشت برخی از محصولات کشاورزی و تولید به شیوه گلخانه ای باید از روشهای نوین آبیاری برای بالا بردن میزان بهره وری آب استفاده کنیم .
نظر شما