دیدگاه‌های متفاوت در تولید محصولات تراریخته درحالی است که براساس اظهارات داود حیات‌غیب، معاون دفتر پژوهش سازمان محیط زیست طی 10 سال گذشته سالانه 5 میلیارد دلار از این محصولات وارد کشورشده است!
تولید محصولات دستکاری شده ژنتیکی که از انتقال یک یا چند ژن بین دو نوع موجود زنده مختلف به وجود می‌آیند به دو دهه نمی‌رسد، اما از جمله موضوعات چالشی و مورد بحث بسیاری از کشورها بوده است. در واقع تولید تجاری محصولات تراریخته از همان ابتدا تاکنون موافقان و مخالفان سرسختی در دنیا داشته است.
در ایران نیز اختلاف بر سر محصولات یاد شده به اواخر دولت اصلاحات بر می‌گردد.در واقع وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست در آن مقطع بر سر تولید برنج تراریخته دچار اختلاف شدند.این برنج که توسط مرکز تحقیقات برنج در شهرستان رشت تولید شده بود نیازی به سمپاشی نداشت، در مقابل آفات و بیماری‌ها مقاوم بود و مهم‌تر از همه محصول بیشتری می‌داد، اما سازمان محیط زیست به دلیل مشخص نبودن تأثیرات سوء احتمالی این محصول بر ساختار ژنتیکی انسان وسایر موجودات و گیاهان نسبت به مصرف این برنج هشدار داده و خواستار توقف تولید آن شد. همین طور هم شد و وزارت جهاد کشاورزی اگرچه معتقد بود برای تولید محصولات تراریخته نیازی به مجوز سازمان محیط زیست ندارد و تعیین سلامتی غذا با وزارت بهداشت است، اما از آن سال تا کنون و با وجود تولید حداقل 8 محصول تراریخته نه تنها در عمل هیچ مجوزی برای تولید انبوه یا تجاری سازی این محصولات از سوی شورای ملی ایمنی زیستی داده نشده، بلکه مخالفان موفق به جلب نظر برخی از مراجع عظام تقلید در تحریم تولید و عرضه این محصولات هم شده‌اند.
اما پرسش اساسی این است که سرنوشت محصولات تراریخته در ایران چه خواهد بود؟ آیا تولید آن‌ها یک ضرورت است یا با توجه به آثار سویی که شاید به همراه داشته باشند بهتر است فعلا به تحقیقات آن‌ها بسنده کنیم؟
به صورت کنترل شده تولید کنیم
عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس در پاسخ به قدس می‌گوید: هیچ کشوری نمی‌تواند جلوی توسعه علم را بگیرد و بی تردید فعالیت های بیوتکنولوژی و محصولات تراریخته برای ایران هم چنین حالتی دارد. حبیب الله نیکزادی پناه با اشاره به اینکه نمی‌توان تولید محصولات تراریخته را به صورت کامل رد یا تأیید کرد، می‌افزاید: نباید خود را مخالف توسعه علمی معرفی کنیم، بنابراین اگر ما از تولید چنین محصولاتی در کشور جلوگیری کنیم کار درستی نکرده‌ایم، از این رو باید با بررسی و پژوهش‌های علمی محصولات تراریخته‌ای که مضر نیستند را تولید کنیم و آن‌هایی را که مضر هستند را نه تولید کنیم و نه اجازه ورود و توزیع در بازارهای کشور بدهیم.
وی نقش نظارت و کنترل روند تولید محصولات دستکاری ژنتیکی شده را مهم ارزیابی می‌کند و می‌گوید: در همه جای دنیا محصولات تراریخته تولید و مصرف می‌شود، بنابراین ما هم باید پس از انجام تحقیقات علمی و ارزیابی خطرات احتمالی محصولات تراریخته‌ای که خطری برای مردم و محیط زیست ندارند را به صورت کنترل شده تولید کنیم.
محصولات تراریخته مشکل خاصی ندارند
وزیر اسبق جهاد کشاورزی در پاسخ به قدس می‌گوید: در دنیا حدود 200 میلیون هکتار یعنی نزدیک به 20 برابر اراضی کشاورزی ایران زیر کشت گیاهان ترانس ژنتیک قرار دارد و این رقم سال به سال هم افزایش می‌یابد.
دکتر عیسی کلانتری با اشاره به اینکه تولید محصول تراریخته‌ای مانند پنبه، سویا، ذرت و غیره قبل از اینکه برای حفظ امنیت غذایی باشد برای حفظ محیط زیست است، تصریح می‌کند: محصول تراریخته در مقابل شوری، خشکی و آفات و بیماری‌ها مقاومت دارد و نیاز چندانی به سمپاشی ندارد.
به گفته وی اصل تولید محصولات تراریخته برای مقاومت گیاهان در مقابل آفات و بیماری‌ها بوده است.
دبیرکل خانه کشاورز با تأکید بر اینکه تولید محصولات تراریخته مشکل خاصی ندارند، می‌افزاید: مثلاً ژن خلق شده در برنج تراریخته که قرار بود در شمال کشور کشت شود از کپک پنیر گرفته شده که ما هر روز از آن مصرف می‌کنیم.
اگر تولید نکنیم مجبوریم وارد کنیم
رئیس انجمن بیوتکنولوژی کشاورزی ایران نیز با اشاره به واردات 39 میلیون تنی محصولات تراریخته توسط کشورهای اروپایی به قدس می‌گوید: ما اگر محصولات تراریخته تولید نکنیم چاره‌ای جز واردات این گونه محصولات نداریم.
سیروس زینعلی مجموعه اقداماتی که طی یک سال گذشته از سوی سازمان محیط زیست در ارتباط با تراریخته انجام شده را یک توطئه می‌خواند و می‌گوید:این سازمان در این قضیه نقش وزارت بهداشت را بسیار بد بازی کرده است.
وی با اشاره به اینکه برخی‌ها اطلاعات غلط به مراجع عظام تقلید داده‌اند تا بتوانند فتوای آن‌ها را داشته باشند، می‌گوید: چرا رئیس سازمان محیط زیست از طریق شورای ایمنی زیستی که وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو، وزارت جهاد کشاورزی و... در آن عضویت دارند پیگیر این موضوع نمی‌شود؟
زینعلی با بیان اینکه تولیدات تراریخته در آمریکا و اروپا مصرف می‌شود، می‌افزاید: البته برخی کشورهای اروپایی تولید این گونه محصولات را محدود کرده‌اند.
وی درباره یکبار مصرف بودن بذر محصولات تراریخته و سموم خاص این محصولات که هم اکنون در انحصار چند شرکت آمریکایی و اروپایی است و به باور برخی کارشناسان این موارد می‌تواند وابستگی کشور را در پی داشته باشد، می‌گوید: اگر ما در داخل کشور این محصولات را تولید کنیم شرکت‌های داخلی ما می‌توانند بذر مورد نیاز کشاورزان را تأمین کنند، در این صورت دیگربحث وابستگی در بذر مطرح نخواهد بود.
آثار احتمالی تراریخته یکساله
مشخص می‌شود
در حالی که همه کارشناسان بر انجام تحقیقات علمی برای روشن شدن آثار زیانبار احتمالی تراریخته تأکید دارند، این سؤال قابل طرح است که آیا دستگاه‌های مربوط در ایران تا کنون تحقیقات جامعی در این زمینه داشته‌اند یا اساساً برای مشخص شدن چنین آثاری چه مدت زمانی نیاز است؟
رئیس بخش تحقیقات انجمن انستیتوی تغذیه و فناوری کشور در پاسخ به قدس می‌گوید: بدون تردید تحقیقات جامعی از سوی وزارت جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت در مجموعه کنترل و غذا و دارو صورت گرفته است و ما هم آمادگی داریم به عنوان یک مؤسسه تحقیقات ملی بتوانیم در این حوزه ارزیابی‌های دقیق تری را بر حسب نوع محصول و نوع تغییری که در آن اتفاق افتاده است انجام بدهیم برای اینکه این اطمینان خاطر حاصل شود آیا تغییر ایجاد شده می‌تواند برای انسان خطرناک باشد یا خیر.
دکتر هدایت حسینی با اشاره به اینکه برای انجام تحقیقات جامع روی هر محصول تراریخته و مشخص کردن خطرات احتمالی آن‌ها حداقل به یک سال زمان نیاز است، می‌افزاید: با توجه به تغییری که در محصول تراریخته ایجاد می‌شود باید به صورت موردی مورد ارزیابی علمی و فنی قرار گیرند تا آثار تک تک آن‌ها مشخص شود.
انجام نشدن تحقیقات پرسش برانگیز است
معاون پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست در این باره نظر دیگری دارد، به طوری که به تسنیم می‌گوید: می‌توان آثار درازمدت محصولات تراریخته را در کشور بررسی کرد که البته انجام نشدن این آزمایش‌ها تاکنون با وجود امکان انجام آن، سؤال‌برانگیز است؛ باید این تحقیقات انجام شود و ببینیم تغذیه این محصولات روی حیوانات آزمایشگاهی و در ادامه روی دام و طیور چه اثری دارد و بعد آن را برای مردم توصیه کنیم.
داوود حیات غیب می‌افزاید: به هرحال و خوشبختانه تحقیقات مستقلی نیز انجام گرفته است و محققان دریافتند وقتی تغذیه حیوانات آزمایشگاهی با این محصولات از سه ماه فراتر می‌رود و به 6 تا 9 ماه می‌رسد، آثاری مانند افزایش سلول‌ها به‌صورت تومور در بافت جانوران اتفاق می‌افتد و این موضوع خود دلیلی برای لزوم تحقیقات بیشتر است.
نظر شما