تئاتر مقاومت با شاخصه‌های محتوایی و ساختار ویژه مضمون آن اگر چه تفاوت‌های اندکی با تئاتر جنگ در دنیا دارد، اما بخشی از این ژانر است. از سوی دیگر باید اعتراف کرد که در میان شکل‌ها، مضامین و شیوه‌های متفاوت نمایشی، تئاتر مقاومت به واسطه نزدیک‌بودن به ارزش‌های اعتقادی و مذهبی و همچنین به خاطر عمق فاجعه جنگ و تأثیرات مهم تاریخی و اجتماعی آن و دلایل بسیار دیگر از اهمیت و ارزش بسیار زیادی برخوردار است. شاید بتوان آن را به همان اندازه که تاریخ و اتفاقات حماسه دفاع مقدس برایمان اهمیت دارد، در بدنه تئاتر کشور نیز مهم و تأثیرگذار ارزیابی کرد.
مقاومت در ایران، الگوی جهان اسلام
جشنواره‌های تئاتر دفاع مقدس، مقاومت، پایداری و جشنواره‌های دیگر در میان همه برنامه‌ها و فستیوال‌های مختلف تئاتری میزان اهمیت و ارزش این حوزه از تئاتر را برای مسؤولان و مردم کشور ما به راحتی متذکر می‌شوند. در عین حال که همه این جشنواره‌ها به اهداف و خروجی‌های مشخص و معینی فکر می‌کنند و بخشی از این اهداف را هم میسر و ممکن می‌سازند، نکته مهم دیگر آن است که سطح وسیعی از هنرمندان تئاتر کشور را در بر می‌گیرند، درگیر می‌سازند و به تولید آثار متعددی منجر می‌شوند.
اما نکته مهم در مورد همه این آثار شباهت موضوعی آنها به برخی از اشکال هنریِ کاملاً نزدیک به آنهاست؛ شباهتی که با محوریت موضوع می‌تواند حتی از مرزهای تئاتر ما فراتر رفته و موضوعات و مضامین نزدیک را از کشورهای دیگری که مسایل و دغدغه‌های نزدیک به ما دارند نیز در بر بگیرد. به عنوان مثال حالا سال‌هاست که موضوع تئاتر مقاومت ایران در زمینه‌های شعر، نقاشی، هنرهای تجسمی و عکس و... مرزها را کنار زده و کشورهای بسیار دیگری را در برگرفته و تاریخ و وقایع مقاومت مردم ما را در محدوده‌ای وسیع‌تر گسترش داده است.
رشد قابل توجه تئاتر مقاومت
تئاتر ایران در کنار تئاتر کشورهای دیگر و حتی با گسترش موضوع مقاومت در محدوده‌هایی خارج از آنچه اکنون معمول است، می‌تواند اولین گام‌ها را به سمت خروج از محدوده‌های کنونی و پیوستن به گستره‌ای وسیع‌تر بردارد. اضافه‌شدن محدوده‌های داستانی دیگر و تمرکز بر مفهوم مقاومت و از خودگذشتگی انسانی، نخستین قدم در جهت بین‌المللی‌شدن تئاتر مقاومت است که طی سال‌های اخیر همواره در محافل و مجالس و برنامه‌های مختلف بارها و بارها مورد اشاره و تأکید بوده و مدتی است که ضرورت برگزاری آن مورد توجه قرار گرفته است.
در واقع شاید کمترین دستاورد چنین حرکتی دخالت‌دادن موضوعات متفاوت دیگر با محوریت یک رویکرد و همچنین مشارکت اشکال مختلف دیگر تئاتر در کنار شیوه‌های ایرانی آن باشد؛ رویکردی که به‌صورت کاملاً مشخص و معلوم گسترش جنبه‌های مختلف تکنیکی و موضوعی تئاتر دفاع مقدس را به دنبال خواهد داشت و به‌طور خوشبینانه می‌توان توقع داشت که تئاتر مقاومت ما را نیز با رشدی قابل توجه در تمامی‌حوزه‌ها مواجه ساخته و از همه مهم‌تر اینکه می‌تواند نگاه و پیام مقاومت ایرانی را در اشکال هنری آن نیز به خارج از محدوده مرزها بکشاند.
تئاتر مقاومت به عنوان یک شکل پویا و زنده هنری طی 3 دهه حیات خود همواره موضوعات جنگ تحمیلی و حماسه مقاومت و تئاتر مقاومتی رزمندگان را مطرح کرده و در بازخورد و انتقال با مخاطب ایرانی قرار داده است. اما این تئاتر تا کنون متأسفانه فرصت طرح مضامین و موضوعاتش را برای گستره وسیع‌تر مخاطبان، با سلایق و تجربیات متفاوت‌تر پیدا نکرده است. ضمن اینکه تئاتر مقاومت زیرمجموعه‌ای از یک گونه بزرگ و مهم دیگر به نام تئاتر جنگ است که نمونه‌های بزرگی از نمایش‌های مربوط به این حوزه را در تاریخ تئاتر جهان می‌توان مورد جست‌وجو و ارزیابی قرار داد.
نمونه های جهانی
علاوه بر این، نمونه‌های خوب تکنیکی و چندین حوزه مهم تئاتر جنگ را می‌توان در کشورهای صاحب تئاتری چون ژاپن، آمریکا، آلمان و حتی فرانسه، چین و ... نیز سراغ گرفت که می‌توانند در حوزه تئاتر مقاومت مطرح شده و در کنار این مضمون، ظرفیت‌ها و توانایی‌های جشنواره‌های ما را نیز افزایش دهند.
تئاتر مقاومت با قرارگرفتن در کنار این آثار که ژانر جنگ را شامل می‌شوند، می‌تواند ضمن حفظ موضوعیت و ارزش‌های این حوزه در آثار خود، در کنار دیگر نمایش‌های تئاتر جنگ قرار بگیرد و ظرفیت‌ها و توانایی‌های تکنیکی و برخی ویژگی‌های روایت مضمونی‌اش را نیز در کنار این نمایش‌ها تقویت کند و حتی به عنوان نمونه‌ای از نمایش خاص ایرانی که ویژگی‌های حکمی و شرقی محتوا را در خود دارد، در میان آثار ژانر جنگ به شیوه و حوزه‌ای تأثیرگذار نیز تبدیل شود.
به هر حال آنچه بیش از هر چیز دیگر درباره تئاتر مقاومت و ویژگی‌ها و قابلیت‌های آن مشخص است، این است که تئاتر مقاومت می‌تواند با بین‌المللی‌شدن در قالب برگزاری جشنواره‌های تئاتری در مقایسه و رقابت با نمایش‌های دیگر- غیر ایرانی- قرار بگیرد و ضمن رفع کمبودها و کاستی‌هایش با دیگر اشکال نمایشی جهان آشنا شده و از همه مهم‌تر آنکه می‌تواند به شیوه‌ای تأثیرگذار از نمایش ایرانی در حوزه جنگ تبدیل شود.
نظر شما