قدس آنلاین در گفتگوی پیش رو با حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد حسین حسین زاده بحرینی نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد به بررسی عملکرد دولت در شش ماهه گذشته و تحلیل فعالیت های انجام شده در راستای تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی پرداخته است.

بیش از شش ماه از سال اقدام و عمل گذشته است به نظر شما دولت تا چه حد در اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی موفق بوده در صورت عدم تایید با ذکر مثال مشخص فرمایید؟

ما رفتار دولت را در سطوح و ابعاد مختلفی رصد میکنیم. به طور مشخص این بحث در دو بعد، یعنی ابعاد خرد و کلان و در دو سطح، یعنی سطوح ستاد و صف قابل پیگیری است. منظور از سطح خرد، طراحی پروژه هایی است که می تواند در جهت مقاوم سازی اقتصاد کشور مفید واقع شود. منظور از سطح کلان، تدارک راه حل ها و تدابیر اساسی برای معضلات مهم اقتصادی کشور مثل بحران بیکاری، چالش نظام بانکی، چالش هدفمندی یارانه ها و مانند آنهاست. همچنین منظور من از ستاد، ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی است که در رأس آن معاون اول رئیس جمهور قرار دارد و منظورم از صف، وزارتخانه ها و سایر دستگاه های اجرائی هستند. با لحاظ این تقسیم بندی، بنده معتقدم تنها در حوزه ستادی و آن هم در سطح خرد نسبتاً خوب عمل شده است. اما در صف، نه در سطح خرد و نه در سطح کلان، کارنامه قابل قبولی نداریم. به عبارت دیگر، در ستاد عالی دولت یعنی در سطح معاونت اول ریاست جمهوری برنامه ها و پروژه های نسبتاً خوبی طراحی، تصویب و ابلاغ شده، اما متأسفانه بخش قابل توجهی از وزارتخانه ها و دستگاه های اجرائی، وظائف محوله از سوی ستاد را به درستی انجام نداده اند. در سطح کلان، یعنی در مواجهه با چالش های اصلی اقتصاد ایران، مثل بیکاری و رکود مزمن، توزیع ناعادلانه درآمد، بحران بهره وری و مقولات مهمی همچون هدفمندی یارانه ها، سهام عدالت و بحران صندوق های بازنشستگی، به نظر می رسد که حتی ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی چندان موفق و با برنامه عمل نکرده است. بنابراین، اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم، باید بگوییم که بخشی از دولت تاحدودی خوب عمل کرده­است اما بدنه اجرائی دولت، در انجام وظائف برنامه ریزی شده توسط ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی به دلایلی مثل فقدان عزم و اراده کافی در برخی از مدیران، سنگینی و ناتوانی ناشی از بوروکراسی و مانند آن، هنوز کارنامه قابل قبولی ارائه نداده است.

آقای دکتر! با توجه به تاثیر گذاری نهاد های غیر دولتی در تحقق اقتصاد مقاومتی،  به نظر شما آستان قدس تا چه حد می تواند در راستای این امر موثر باشد؟

آستان قدس رضوی گذشته از قدرت شگرفی که در بسط معنویت و تزریق معارف رضوی، که بزرگ ترین منبع فرهنگ سازی در زمینه فعالیت سالم و مفید اقتصادی است، دارد، امروز به عنوان یک نهاد معظم اقتصادی در فضای کسب و کار و سرمایه گذاری کشور مطرح است. مهم ترین ویژگی این بنگاه بزرگ اقتصادی این است که مجبور نیست در چارچوب ضوابط خشک و نظامات بوروکراسی دولتی عمل کند و در صورتی که توسط مدیرانی با نگرش توسعه ای اداره شود، قطعاً می تواند تأثیرات تعیین کننده ای در اقتصاد کشور و بخصوص در بسط عدالت اقتصادی و اجتماعی داشته باشد. به نظر بنده، آستان قدس رضوی به عنوان یک نهاد عمومی وابسته به رهبری باید بیشترین اهتمام را در تحقق منویات ایشان داشته باشد. انتخاب پروژه های سرمایه گذاری توسط آستان قدس رضوی حتماً باید براساس حداکثرسازی منافع اجتماعی حاصل از اجرای طرح –و نه صرفاً حداکثرسازی منافع اقتصادی آستان قدس- صورت بگیرد. دلیل این کار هم این است که اصولاً آستان قدس رضوی یک بنگاه اقتصادی خصوصی نیست که اجازه یا مأموریت داشته باشد که همه تصمیم گیری های اقتصادی اش را فقط در چارچوب تحقق منافع اقتصادی کوتاه مدت یا بلندمدت خود اتخاذ کند.

آیا شما راهکار و پیشنهادی برای پیشبرد اهداف اقتصادی آستان قدس رضوی که در راستای عملیاتی کردن سیاست های اقتصاد مقاومتی مورد توجه قرار گرفته دارید؟

 پیشنهاد من به تولیت محترم آستان قدس رضوی این است که در کنار عملیات اقتصادی که در عرصه تولید و تجارت و ساخت و ساز و ... دارند، کارهای بزرگی را آغاز کنند که اساس و جانمایه اقتصاد مقاومتی است. طرحی تهیه شده و به زودی به تولیت ارجمند آستان قدس رضوی تقدیم خواهد شد که براساس آن به آستان قدس پیشنهادمی شود که با مشارکت مجلس، دولت و نهادهای غیردولتی و مردمی، تعداد هشتصد روستا را به «روستای نمونه رضوی» تبدیل کند. این کار از روستاهای مشرف به حاشیه شهر مقدس مشهد آغاز شده و به تدریج روستاهای دورتر و دورتر را هم شامل می شود.

اصلی ترین شاخص روستای نمونه رضوی که در این طرح پیشنهادی شما قرار دارند چیست؟

 منظور از روستای نمونه رضوی روستایی است که علاوه بر تأمین خدمات رفاهی مناسب، مثل مسکن، مدرسه، مسجد، راه، آب بهداشتی و ...، اشتغال دائمی و پایدار و همسو با اقتصاد مقاومتی برای ساکنان آن تأمین شده باشد. امروز، مشکل اصلی روستاهای ما، نداشتن جاده و گاز و ... نیست، اگرچه این ها هم جزء مشکلات روستاهاست و باید تأمین شود، اما مشکل اصلی این است که امکانات تولید و اشتغال پایدار در روستاها وجود ندارد و هیچ نهاد دولتی و غیردولتی هم خود را مسؤول اشتغال در روستا نمی داند. نتیجه این شده که روستاها روز به روز از سکنه خالی تر و حاشیه شهرها، فربه تر و مشکل دارتر شده است. اگر چنین طرحی پذیرفته شود و در دستور کار آستان قدس رضوی قرار گیرد، «روستاهای نمونه رضوی» به الگویی برای توسعه بخش روستایی کشور تبدیل خواهند شد. در این صورت، آستان قدس در نقش یک توسعه گر (Devloper) ظاهر خواهد شد. در کشورهای پیشرفته هم، این توسعه­گرها بوده اند که تحولات اساسی و ماندگار را در کشورهایشان رقم زده اند. تا جایی که من می دانم، امروز در کشور ما آستان قدس رضوی چه به لحاظ اقتدار اقتصادی، چه به لحاظ اعتبار اجتماعی و چه از نظر چابکی و انعطاف مدیریتی، بیشترین قابلیت ممکن برای تبدیل شدن به یک نهاد توسعه­گر (Developer) را دارد. این نقش در گذشته توسط آستان قدس کمتر ایفا شده­است. اما به نظر می رسد امروز که عزم نظام و اراده جدی مقام معظم رهبری، تحقق سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی است، آستان قدس رضوی نه می­تواند از ورود به این عرصه شانه خالی کند و نه شایسته است که خود را صرفاً به پیگیری اهداف اجتماعی و خیرخواهانه کوتاه مدت سرگرم سازد. به نظر می رسد آستان قدس رضوی هنوز جایگاه خود را در نقشه توسعه کشور –به عنوان یک نهاد توسعه گر- و به عبارت دیگر، نقش بایسته خود را در اقدام برای تحقق اقتصاد مقاومتی به درستی شناسایی و تعریف نکرده است ولی من مطمئن هستم که اندیشه مدیریتی تولیت محترم آستان قدس رضوی در همین راستا شکل گرفته است و ان شاالله آثار عملی این اندیشه توسعه محور نیز به زودی آشکار خواهد شد.