بر خلاف پیش‌بینی بیشتر کارشناسان مسایل افغانستان، با وجود پایان فصل تابستان و آغاز فصول سرد، حملات طالبان شدت غیرمنتظره‌ای یافت. سال‌ها این رویه به یک قانون نانوشته در این کشور بدل شده بود که با آغاز بهار و آب شدن برف‌ها، دامنه نبردها گسترش یافته و درگیری‌ها بالا می‌گرفت و برعکس، با شروع فصل سرما، کشمکش‌ها فروکش می‌کرد و دو طرف به سنگرهایشان بازمی‌گشتند و در این مدت طالبان بیشتر عملیات‌هایش منحصر به ترورهای هدفمند یا گروهی از حملات برنامه‌ریزی شده، شهری می‌شد و امسال این قانون نانوشته باطل شد.
در حالی که برخی مناطق مرتفع نظیر فرمانداری‌هایی در شمال شرق کشور با سرمای زودرس و حتی بارش برف در ارتفاعات رو به رو شدند، اما بازار نبردها بیشتر از تمام بهار و زمستان در همین چند هفته سخت پاییز داغ شده و مخالفان دولت مرکزی، همزمان توانسته‌اند در پنج استان، بسیار قدرتمندانه و با توان هجومی بالا، یورش‌های بی‌سابقه‌ای را شکل داده و به پیروزی‌های قابل توجهی نیز دست یابند.
در شهریورماه طالبان خود را تا محلات حاشیه‌ای شهر «ترین کوت»، مرکز استان «ارزگان» رساندند و اما ارتش توانست آن‌ها را عقب براند. کمی بعد در اوایل مهرماه آن‌ها بار دیگر به «قندوز» حمله و بخش‌های زیادی از شهر را تصرف کردند. ارتش نیروهایش را به شمال فرستاد، اما جنگ مغلوبه نشد، هر چند طالبان از برخی محلات مجبور به عقب نشینی شد. در همین حال آتش جنگ در استان غربی «فراه» که هم مرز با استان خراسان جنوبی ماست، بالا گرفت و در چند روز گذشته، کار تا آستانه سقوط مرکز این استان هم پیش رفت.
صدها نیرو از استان‌های بادغیس و هرات برای کمک به فراه رفتند و اوضاع را کمی سامان دادند و اما از استان «بغلان» در مسیر کابل به قندوز، بویژه از شهرستان «دوشی» در این استان خبر می‌رسید که طالبان شاهراه اصلی تردد به شمال افغانستان را قطع کرده و تمام خودروهای عبوری را غارت می‌کنند، مشکلی که ماه‌هاست هراز گاهی در این ناحیه بروز می‌کند. کمی بعد طالبان در فاریاب حملات سختی را سازمان داد و ده‌ها نیروی دولتی، به شمول دو محافظ ژنرال دوستم، معاون اول رئیس‌جمهور را کشتند. اکنون هم از هلمند خبری می‌رسد که بار دیگر مهاجمان به «لشگرگاه» حمله کرده و حتی برخی محلات حاشیه شهر را تصرف کرده‌اند. این همه در حالی است که وضعیت در استان‌هایی مثل «پکتیا»، «زابل»، «قندهار» و «سرپل» هم خوب نیست. حملات انتحاری در کابل، بلخ و مزار شریف هم بویژه در ایام محرم بسیاری از مردم را به خاک و خون کشاند... .
تا اینجا هر چه آمد، نقل اوضاع پریشان امنیتی در افغانستان است. چطور طالبان به ناگاه چنین توان مضاعفی یافته‌اند؟ چطور چند شورشی آموزش ندیده با سلاح‌های ابتدایی خود قادرند ارتشی را که آمریکایی‌ها سال‌ها صرف آموزش و صدها میلیون دلار صرف تجهیز آن کرده‌اند، این چنین به زانو درآورند؟ برخی معتقدند، اسلام‌آباد از تصمیمات پی در پی دولت وحدت ملی در تقابل با پاکستان به خشم آمده و تمام توان خود را برای ناامن کردن افغانستان به کار گرفته است. برخی معتقدند، طالبان قوی نشده، بلکه ارتش ضعیف شده است. علت اصلی هم فساد عمیق موجود در نیروهای مسلح و لشکر سربازان خیالی است، افسرانی که جیره و بودجه دسته‌هایی چند صد نفری از سربازان را می‌گیرند و اما در عمل و هنگام رویارویی با طالبان به زحمت دسته‌هایی چند 10 نفری را می‌توانند به جنگ با آنان بفرستند! اما ارتش از خود رفع اتهام می‌کند. افسران عالی رتبه می‌گویند، وظیفه ما حراست از محلات و روستاهای قندوز و فراه و مانند آن نیست. کار ما هجوم، نبرد و آزادسازی است. پس از آن ما وظیفه نداریم هفته‌ها و ماه‌ها همان جا بمانیم... اما مشکل همین جاست. آن‌ها طالبان را عقب می‌زنند و سپس به کابل باز می‌گردند و پشت سر آن‌ها طالبان بار دیگر تمام مناطق را اشغال می‌کند! برخی از خیانت‌های پشت پرده سخن می‌گویند و اینکه کسانی حتی جیره و غذای روزانه سربازان ارتش را به طالبان می‌فروشند. برخی علت جری شدن دشمن را حذف فرماندهان جهادی و خانه نشین کردن آن‌ها می‌دانند و... .
به گمان این قلم پاسخ اما این پند دیرینه پارسی است که «دو درویش در گلیمی بخسبند و دو پادشاه در اقلیمی نگنجند»! دولت افغانستان از صدر تا ذیل دو شقه شده است. بخش عمده توان تمام افراد و مراکز دولتی، صرف نزاع درونی میان رئیس‌جمهور و رئیس اجراییه می‌شود، دو مقامی که هر کدام درصدد گسترش اختیارات خویش و عقب راندن رقیب است. آن‌ها حتی در سیاست خارجی به سراغ حامیان بین‌المللی رقیب رفته و آشکارا رایزنی می‌کنند. بسیاری سفرهای اخیر اشرف غنی و نزدیکان وی، نظیر «حنیف اتمر» را به هند و چین و روسیه و ایران و برخی کشورهای آسیای میانه که می‌توانند حامیان بالقوه دکتر عبدالله باشند، در این شمار می‌دانند و برعکس سفر دکتر عبدالله را به عربستان که متحد و حامی اشرف غنی است، نیز بر همین سیاق... باری من چنین باوری ندارم و قصد گمانه زنی ندارم، اما شک ندارم کشمکش‌های درونی دولت وحدت ملی، مجالی برای فرماندهی واحد و مؤثر جنگ برای دولتمردان افغانستانی باقی نگذاشته و اگر این وضع تداوم یابد، شاهد پیشروی‌های بیشتر طالبان و حتی ظهور و موفقیت شورشیان جدیدتری نیز خواهیم بود.