خبرنگار یکی از خبرگزاری ها ، دیروز مطلبی را - لابد در دفاع از ده نمکی و رسوایی 2-  منتشر کرد که نشان می داد بر اساس نظر سنجی ها ، 74 درصد مخاطبان فیلم رسوایی 2 از آن راضی بوده اند. این در حالی است که اگر رد جدولهای فروش فیلمها را طی 6 ماهه اول امسال بزنید برای رسوایی 2 به رقمی بالاتر از 2 و نیم میلیارد دست پیدا نمی کنید. رقمی که در مقایسه با دیگر آثار ده نمکی می تواند یک شکست تجاری به حساب آید. همین خبر، بهانه پرداختن به «ده نمکی» در «گزارش از شخص» است اما نمی دانم خبرنگار و خبرگزاری مورد نظر، روز گذشته با چه بهانه ای آن هم چند ماه پس از اکران فیلم به فکر میزان رضایت مخاطبان از «رسوایی2» افتاده بودند؟

ده نمکی اول

شاید بهتر باشد گزارش امروز را خیلی ناگهانی و از وسط ماجرا شروع کنیم. درست مثل پدیده متفاوت «ده نمکی» که هنرمند و سینمایی شدنش یکباره آغاز شد و اوج گرفت. یعنی کاری نداشته باشیم به اینکه «مسعود» در سال 1348 در «اهر» به دنیا آمد، در دانشگاه آزاد رشته علوم سیاسی خواند و ... . برای من و شما ، مسعود ده نمکی از سال 1369 و با نوشتن و مدیریت در نشریات مختلف از جمله «شلمچه، صبح و جبهه »آغاز و تا حدودی سرشناس و بعبارتی «مسعود ده نمکی اول »می شود. البته بی انصافی است اگر به دوران جبهه و جنگ سرک نکشیم و نگوییم «مسعود» با وجود اینکه سالهای پایانی جنگ هنوز سن و سالی نداشت اما بازهم پای ثابت جبهه بود و امروز و در فیلمهایش اگر حرفی از آن سالها می زند ، تنها حرفها و خاطرات دیگران را باسازی نمی کند بلکه خودش هم از نزدیک دستی بر آتش مقدس جنگ تحمیلی داشته است.

ده نمکی سابق

توی سنگر کمین خوابش برده بود که رؤیای پرواز آمد سراغش. پرواز کرد ، بالا...بالا و بالاتر. از لحظه اول این «تیک آف» معنوی ، عکس دوستان شهیدش را یک به یک دیده بود تا رسیده بود به شهدای چند روز قبل. فرود که آمد...بیدار که شد یقین کرد وقتش شده است. دست به قلم شد و وصیتنامه اش را دوباره نوشت:«این آخرین برگ از خاطرات من است...» اما دستش دیگر جلو نرفت. به قول خودش دوست داشت بماند. بماند، بجنگد و ته این جنگ را ببیند. جوان 17 یا 18 ساله آن روزها حتی به ذهنش هم خطور نکرد که بماند ، نویسنده، روزنامه نگار و سینماگر شود. می خواست بماند و دفاع کند...سوت خمپاره که آمد فرصت نکرد به چیز دیگری فکر کند.فقط منتظر انفجار ماند...خمپاره 120 با سروصدای مهیب بالای سر سنگر به زمین خورد و عمل نکرد...«مسعود» فهمید که فعلاً ماندنی است... دست و پای خودش و وصیتنامه اش را جمع کرد... .

فرهنگنامه آزادگان

دهه هفتاد هنوز دهه «ده نمکی اول» است. دوران عضویت دانشجوی علوم سیاسی و رزمنده سابق در «انصارحزب الله». مسعود در آن سالها نفر اول در سازماندهی تجمعات اعتراضی این تشکل است . البته در بیانیه ای که سال 89 از سوی انصار منتشر می شود آمده است : ... ایشان سال 75  از انصار حزب الله خارج شده و دیگر فعالیت یا عضویتی در آن ندارد. در کنار حضور پرشور در تجمعات سیاسی ، «مسعود» بیشتر یک نویسنده و خبرنگار پرشور بود. با همان سبک و سیاق بسیجی وار باقی مانده از سالهای دفاع مقدس. دلبستگی اش به مقوله جنگ تحمیلی سبب شد از سال 69  و همزمان با کار در ستاد رسیدگی به امور آزدادگان، نگارش «فرهنگنامه اسارت» را هم آغاز کند. این فرهنگنامه ابتدا در 15 جلد منتشر شد و بعدها به تألیف فرهنگنامه 80 جلدی آزادگان با سرپرستی ده نمکی انجامید که در سال 92 منتشر شد.

آغاز دوران ده نمکی دوم

دهه 80 ، دهه «ده نمکی دوم » است. جوان معترض و پر سرو صدای دیروز وقتی 30 سالگی  و اتفاقات سیاسی و اجتماعی پر از هیجان دهه 70 را رد می کند ، یکباره به عالم سینما پا می گذارد. نه اینکه آدم سابق نیست بلکه با این انگیزه که آدم وقتی حرفی برای زدن دارد فرقی نمی کند آن را در نشریه و روزنامه ، در تجمعات اعتراضی پر سرو صدا و یا سینما بزند. «مسعود» خدا می داند با کدام پیشینه و تجربیات هنری ، آمده بود تا با سینما حرف هایش را بزند. تجربه اولش هم داغ داغ بود. آنقدر که تلویزیون و تشکیلات سینمای کشور هنوز که هنوز است جرأت دست زدن به «مستند» فقر و فحشا را پیدا نکرده اند. کارگردان و دوربینش ، بی محابا زده بودند به دل فقر و فسادی که دیگر چندان در جامعه پنهان نبود و نشسته بودند پای حرف های رک و بی پرده سوژه هایشان. فیلمی که اگر به وسیله کارگردانی جز برو بچه های دیروز جبهه و جنگ ساخته می شد، با اتهام سیاه نمایی علیه ایران اسلامی مواجه و دچار سرنوشت دیگری می شد. یک سال بعد و در سال 83 نیز ، ده نمکی مستند «کدام استقلال؟ کدام پیروزی؟» را کلید زد که ساختن و نمایشش تا سال 85 طول کشید.

ده نمکی سوم

سال 86 بود که با «اخراجی ها» ، همه حتی آنها که تا آن روز نامش را کمتر شنیده بودند ، مسعود را شناختند. اخراجی ها توانست در عرصه سینمای جنگ و حتی در سینمای ایران به ساختار شکنی ، رکورد شکنی و خیلی چیزهای دیگر شکنی بپردازد. «ده نمکی» با همان نگاه و حرفهای رک و پوست کنده دورانی که به سیاست مشغول بود، پا به عرصه سینما گذاشت و فیلمش با فروش حیرت آور توانست خیلی از معادله های سینمای ایران را به هم بریزد. مخالفت ها و موافقت ها آغاز شد و «مسعود» برای مدتی به سیبل منتقدانی تبدیل شد که از ورود ناگهانی او به عالم سینما ، از گاف های فنی فیلمهایش و از بی رودر بایستی کارگردان، سخت شاکی بودند. دعواها پیرامون «اخراجی ها» زدگی سینمای ایران مدتها ادامه پیدا کرد و به زمان اکران سری دوم و سوم این فیلم کشیده شد. برخی ها سوابق سیاسی ده نمکی ، حضورش در ماجرای کوی دانشگاه، حضور در جریان تعطیل کردن برخی سینماها و... را دستمایه مخالفت هایشان کردند تا اینکه ابراهیم حاتمی کیا در سال 92 به دفاع از «مسعود» و نوع نگاهش به سینما پرداخت و گفت:« ... حداقل ایشان حرفش طوری است که توانسته مردم را به سینما بکشاند... یک قریحه‌ و ذوقی در وجود آقای ده‌نمکی است که مثل یک هواپیمای چهار موتوره است. به نظرم ایشان با سه موتور خاموش و یک موتور روشن کار می‌کند. سه موتور دیگر تکنیک و تجربه و ... است ولی با همین یک موتور با این قدرت کار می‌کند».

ده نمکی ...چندم؟

خودش اینجوری فکر می کند: «کارگردان‌های بزرگ دنیا که در طول عمر حرفه‌ای‌شان یکی، دو تا از فیلمهایشان تاثیرگذار و مهم می‌شود، چه سعادتی از این بیشتر که آدم با اولین کارش چنین اثر مهم و جریان‌سازی(اخراجی ها) تولید کند... روزی که  وارد سینما شدم، 9 سرفصل و ایده اولیه برای خودم تعیین کردم که به آنها بپردازم که تا الان 7 مورد از آنها را گفته‌ام و اگر بقیه آنها را هم بتوانم بگویم دیگر دغدغه‌ای ندارم و با این کار هم مثل مطبوعات خداحافظی می‌کنم» . شما فکر می کنید «مسعود» کی قرار است موتور های دوم ،سوم و چهارمش را روشن کند؟ آیا « رسوایی 1 و2» همان مورد های ناگفته او بوده اند یا «ده نمکی» قصد دارد حرفهایش را تا ده نمکی چهارم ...پنجم و... ادامه دهد؟