یکی از چالش برانگیزترین مباحث مطرح‌شده در میتینگ های انتخاباتی ترامپ، وعده پاره‌کردن برجام بود. گرچه این سخن وی در کوتاه‌ترین زمان از سوی رهبرمعظم انقلاب پاسخ داده شد و قاطعیت جمهوری اسلامی را دربرابر هرگونه تهدید احتمالی ترامپ به نمایش گذاشت، اما اینکه آیا رئیس‌جمهور منتخب آمریکا می‌تواند برجام را لغو کند یا نه، پرسشی است که سیاسیون داخلی و بین‌المللی درباره آن اظهارنظرهای متفاوتی داشته‌اند.
برد یا باخت لغو برجام برای ایران
سؤالی که از همان میتینگهای انتخاباتی ترامپ تا امروز درباره رفتار سیاسی وی در قبال ایران و برجام ذهن را درگیر کرده این است که آیا فریادهای پوپولیستی دونالد ترامپ پروپاگاندی سیاسی او بوده، یا این منتخب جنجالی «ینگه دنیا» واقعاً به‌دنبال پنبه‌کردن رشته‌های اوباما است؟ آیا در این بازی سیاسی و درصورت تحقق این وعده ترامپ، ایران متضرر خواهد شد؟
رئیس‌جمهور که برجام را دستاورد بزرگ دولت تدبیر و امید می‌داند، در واکنش به پیروزی ترامپ به انتقاد انتخاب مردم آمریکا پرداخت و نتیجه انتخابات آمریکا را نشان التهابات و عدم ثبات داخلی آمریکا دانست وگفت: هوشمندی ایران در توافق هسته‌ای این بود که برجام را نه به‌عنوان توافق با یک کشور یا یک دولت، بلکه به‌عنوان یک قطعنامه شورای امنیت سازمان‌ملل تثبیت کرد که با تصمیم یک دولت قابل‌تغییر نیست.
ظریف؛ وزیر خارجه کشورمان نیزگفت: ایران و آمریکا روابط سیاسی ندارند؛ اما آنچه آمریکا به‌عنوان یک تعهد بین‌المللی چندجانبه در برجام پذیرفته است را باید اجرا کند. رئیس سازمان انرژی اتمی نیز از آمادگی ایران برای بازگشت به قبل از توافق در صورت لغو برجام خبر داده بود. این درحالی است که برخی کارشناسان لغو برجام را بُرد ایران می‌دانند.
محمـدحســــن قدیری‌ابیانــه در این رابطه معتقد است ما در برجام کیش‌ومات شده‌ایم و در برجام هرکاری کنیم به ضررمان است، چه عمل کنیم، چه نقض کنیم. بنابراین ترامپ بهترین نقطه گریز ما از برجام است. اگر ترامپ برجام را پاره کند، ما هم آن را آتش می‌زنیم، بدون آنکه هزینه‌ای متحمل شویم.وی در عین حال تأکید دارد ترامپ بداند نمی‌تواند علیه ایران در دنیا اتحاد و انسجام درست کند؛ چراکه او توافق را به‌هم خواهد زد.
همه چرخش‌ها به‌سمت ایران
دکتــر مهـــدی مطهرنیــا امــا دیدگاهــی دیگری دارد. او معتقـــد است: ترامپ به هیچ‌وجه برجام را پاره نخواهد کرد. او برجام را حفظ می‌کند، اما دیدگاه دموکرات‌ها را که در باب برجام و تفسیر آن یک دیدگاه محدود بود، فشرده‌تر خواهدکرد. بنابراین آنچه که ترامپ خود را به آن متعهد اعلام می‌کند، نصّ صریح آن چیزی است که در برجام به‌صورت مکتوب اعلام شده است.
دست‌انداز، مقابل وعده انتخاباتی ترامپ
اروپا دست‌انداز دومی است که بیرون از مرزهای ایران پیش پای ترامپ قرار دارد. در اولین روزهای انتخاب نامزد حزب جمهوری‌خواه آمریکا، اتحادیه اروپا دربرابر خطر احتمالی لغو برجام موضع‌گیری کرد. بیانیه 10بندی اتحادیه اروپا در دفاع از برجام، اولین اقدام قاطع اروپایی‌ها در برابر خطر رفتار غیرمترقبه ترامپ درقبال برجام بود.
واکنش اروپایی‌ها به این ختم نشد و فدریکا موگرینی، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در واکنش به پوزیشن‌های تبلیغاتی ترامپ گفت: توافق هسته‌ای در قالب قطعنامه شورای امنیت تصویب شده و مسأله‌ای دوجانبه یا یک‌جانبه نیست، بلکه چندجانبه است و دونالد ترامپ نمی‌تواند به‌صورت یک‌جانبه توافق هسته‌ای را برهم بزند.
رئیس‌جمهور فرانسه نیز برجام را تضمینی برای امنیت اروپا دانسته و خطاب به ترامپ گفته است که به‌نفع همه است که این توافق کماکان پابرجا بماند.
روسیه نیز درکنار سایر اروپایی‌ها به حمایت از برجام پرداخت. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه در واکنش به تبلیغات انتخاباتی و احتمال لغو برجام توسط رئیس‌جمهور منتخب آمریکا گفت: موضع مسکو درقبال برجام با وجود انتقادهای دونالد ترامپ رئیس جمهوری منتخب آمریکا تغییری نکرده است.
سیاست نامعلوم ترامپ و نگرانی‌های آمریکایی
گرچه واکنش‌های بین‌المللی علیه لغو احتمالی برجام به‌صورت جدی مطرح شده تا ترامپ در انتخاب سیاست‌های خود دقت لازم را داشته باشد، اما مسلم است که بخشی از سیاسیون آمریکایی نیز نگران ماجراجویی‌های شومن ایالات متحده هستند. جمعی از کارشناسان امنیت ملی آمریکایی از رئیس‌جمهور منتخب این کشور خواستند تا خصومت با توافق هسته‌ای ایران با 1+5 را کنار بگذارد و از این توافق به‌عنوان ابزاری بـرای کاهــش دیگر تنش‌ها با ایـران اســتفاده کند. زوبین، وزیر خزانه‌داری آمریـکا نیز به حمایت از برجام پرداخته است؛ زیرا به‌گفته «هنری کیسینجر» استراتژیست معروف و وزیر اسبق خارجه آمریکا، لغو برجام توسط ترامپ به‌نفع ایران است. این اظهارنظرها درحالی است که به نوشته نیویورک تایمز اینکه ترامپ می‌تواند به وعده خود مبنی‌بر مذاکره مجدد برسر توافق هسته‌ای یا کنارگذاشتن آن عمل کند یا نه، همچنان نامشخص است.
این درحالی است که توافق هسته‌ای میان ایران و 6 قدرت جهانی شامل آمریکا، روسیه، چین، انگلیس، فرانسه و آلمان حاصل شده و در قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان‌ملل نیز مورد تأیید قرار گرفته است و می‌تواند اولین اختلاف مسکو و واشنگتن پس از انتخابات آمریکا باشد.
همه خط و نشان‌هایی که برای ترامپ کشیده شده و خبرهایی که از انتخاب‌های احتمالی او، برای پست وزارت خارجه به گوش می‌رسد، حکایت از این دارد که وی همچنان غیرقابل پیش‌بینی است و همه بازی‌های احتمالی او را باید درنظر گرفت!
نظر شما