گروه «اقتصاد» قدس آنلاین/ رضا طلبی: اگر چه از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی ،ماهیت و محتوای سیاست های اقتصادی همواره با اتکا بر منابع خدادادی نقش بسته شده است و در این چند دهه ای که از عمر انقلاب گذشته است تاسر حد ممکن از این منابع جهت تامین مخارج کشور استخراج شده است. اما بدون تردید این مصرف گرایی منابع ، نسل های آینده کشور را نیز با محدودیت هایی در این زمینه مواجه خواهد کرد.

لزوم عبور اقتصاد ایران از تکیه بر مصارف منابع به اقتصاد دانش بنیان
اما با همه این ها و نگاهی موشکافانه به سیر اقتصاد ایران یک نکته خود نمایی می کند و آن اینکه در هر قیمتی از منابع از جمله نفت ، مشکلاتی همچون بیکاری ، تورم و رکود همواره گریبانگیر اقتصاد ایران بوده اند ، از طرفی تحولات اقتصاد جهانی در سال های گذشته و آسیب پذیری نظام اقتصادی ایران از تهدیدهایی همچون تحریم و کاهش شدید بهای نفت خام در بازارهای جهانی این موضوع را مطرح می کند که ساختار اقتصادی ایران منسوخ و فشل شده است و گذر از اقتصاد متکی به منابع بیش از پیش احساس می شود.
یکی از رویکردهای نوینی که در نظام اقتصادی کشورهای توسعه یافته و پیشرفته نهادینه شده است تمرکز بر دانش افزایی در مسیر توسعه اقتصادی می باشد ، رویه ای که در سند چشم انداز بیست ساله و برنامه چهارم توسعه اقتصادی و فرهنگی کشور نیز بر عملیاتی کردن این رویکرد از اقتصاد به منظور تعامل بهتر با اقتصاد جهانی تاکید شده است، اگرچه در عمل پیشرفت محسوسی در این زمینه اتفاق نیفتاده است. اقتصاد دانش محور ، اقتصادی است که در آن خلق دانش و بهره برداری از آن در جهت ایجاد ثروت در مسیر رشد و توسعه اقتصادی نقش غالب را ایفا می کند و از دانش به عنوان یک کالای بدون محدودیت استفاده می شود.
اقتصاد دانش بنیان دارای بیشترین ارزش افزوده برای نظام های اقتصادی می باشد زیرا محصولات این اقتصاد جنبه نرم داشته و از حیث تحریم ها نیز کمتر اثر می پذیرد. در حقیقت نقش دانش در این الگو فراهم نمودن ساز و کارهایی برای هم افزایی منابع می باشد و باعث تغییرات گسترده ای در ابعاد ساختاری و محتوایی یک نظام اقتصادی و تکمیل چرخه بازاریابی شامل ایده پردازی ، رشد خلاقیت و تجاری سازی محصولات می گردد.
اشاعه و کاربرد عملی اقتصاد دانش بنیان نیازمند سیاست گذاری صحیح و اصولی از مرحله برنامه ریزی تا دریافت بازخورد می باشد زیرا پایداری این نوع از نظام اقتصادی به ایجاد ساز و کارهایی برای شناخت عوامل موثر بر تولید و بکارگیری دانش برای تولید ثروت و اشتغال در تمام زمینه ها وابسته است. از طرفی توسعه در اقتصاد دانش محور با روش سنتی در مدیریت اقتصاد قابل مدیریت نیست، از این رو ماهیت سیال و پویای اقتصاد دانش بنیان و حلقه بسته بکارگیری مدیران اقتصادی وبعضا سالخورده و کم انرژی باعث شده است تا همپوشانی های ماموریتی و موازی کاری هایی در وظایف نهادهای متولی و مدیران تصمیم گیر کشور بوجود آید و مسائلی نظیر ضعف ساختار نظام اقتصادی ، دانش بری پایین فعالیت های اقتصادی ، ضعف کارآفرینی مبتنی بر دانش ، عدم تطبیق در عرضه و تقاضای سرمایه انسانی و سیاست های موازی در نظام آموزش عالی به عنوان موانع این رویکرد از اقتصاد خودنمایی نمایند.
به گزارش فارس ، مدیر کل دفتر تجاری سازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تصریح کرد: در خوش بینانه ترین وضعیت در شرایط کنونی ، کمتر از ۱۰٪سهم اقتصاد کشور به اقتصاد دانش محور سوق پیدا کرده است.
اسماعیل قادری فر ادامه داد: اقتصاد دانش محور هنوز به صورت شایسته و بایسته نتوانسته است جای خود را در کسب و کار کشور نهادینه سازد ، یکی از موانع اصلی جهت تحقق این رویکرد ، عدم تحریک تقاضا و بازارسازی در این زمینه بوده است.
وی افزود: شالوده اصلی الگوی اقتصاد مقاومتی گذر از اقتصاد تک محصولی و منبع محور به دانش محور می باشد که در بیش از ۹بند از سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی از سوی رهبری نظام به موضوع اقتصاد دانش بنیان اشاره شده است.
وی معتقد است : جهت پر رنگتر شدن اقتصاد دانش محور باید به ایجاد زمین بازی برای محصولات و مصنوعات دانش بنیان بیشتر توجه نمود.
سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس نیز به قدس آنلاین می گوید: اصل مبنای اقتصاد درون زا تکیه بر منابع داخلی می باشد ، اما جهت بهره برداری موثر و ایجاد ارزش افزوده پایدار از این منابع ، باید دانش در محوریت قرار بگیرد.
سعید باستانی می افزاید: کشور از حداکثر منابع برخوردار است اما در چیدمان و افزایش بهره وری اقتصادی از آنها دچار مشکل می باشد که دانش این مسئله را مرتفع خواهد نمود.
وی تاکید می کند: به طور مثال کشور نفت را به صورت خام فروشی به قیمت های پایین در بازار های جهانی به فروش می رساند اما مشتقات همین نفت را با قیمت های بالا از کشور های دیگر خریداری می کند.بنابراین باید دانش در جایی که ارزش افزوده ایجاد می کند استفاده شود و از این جهت به توسعه پایدار در اقتصاد کمک نماید .زیرا پاشنه آشیل اقتصاد دانش محور ، عدم استفاد ه از دانش به طوری است که رشد و توسعه اقتصادی را تضمین نماید . از این رو علی رغم وجود دانش در بسیاری از اقتصادهای جهان ، آنها را در زمره نظام های اقتصادی دانش محور قرار نمی دهد، زیرا دانش باید به صورت کاربردی و با استفاده چند منظوره از منابع ، نیازهای مجموعه اقتصادی را برآورده نماید.
وی معتقد است: جهت نهادینه سازی اقتصاد دانش محور باید نقش و جایگاه دانشگاه ها در کشور بازتعریف شود و بر ضرورت دخالت دادن آنها در چرخه صنعت و اولویت بندی منابع تاکید شود. مثلا قهوه محصول استراتژیک کشور برزیل است و دانشگاه های این کشور نیز به شیوه های مختلف سعی در افزایش کیفیت و معرفی آن به جهان را دارند ، اما آیا دانشگاه های کشور ما برای زعفران و نفت این سیاست را در پیش گرفته اند.
یک استاد دانشگاه نیز در این باره می گوید: اقتصاد دانایی محور مستلزم شالوده شکنی و تجدید ساختار اقتصادی به همراه عواملی نظیر نهادینه کردن دانش در اجتماع ، گسترش فرهنگ یادگیری مستمر ، سرمایه گذاری در زمینه تحقیق و توسعه، ارتباط بین صنعت و مراکز دانشگاهی ، توزیع متوازن اعتبارات به منظور فراهم نمودن زیرساخت ها و ترغیب بخش خصوصی نسبت به سرمایه گذاری در زمینه اقتصاد دانش بنیان می باشد.
دکترمهدی تقوی در ادامه به قدس انلاین می افزاید: اگرچه به دلیل مواردی همچون افزایش کارآیی و شدت یافتن رقابت جهانی در عرصه اقتصاد و تغییر سلایق مصرف کنندگان اقتصاد دانش محور مورد توجه قرار گرفته است اما باید مراقب بود که الگوی هزینه -فایده نیز در این رویکرد مد نظر قرار داده شود و محصولاتی توسعه پیدا نکنند که قابل فروش و عرضه نباشند، بنابراین لازمه گذر از اقتصاد منبع محور به دانش محور ، نگرش کارشناسانه به موضوع اقتصاد با در نظر گرفتن تدابیر همه جانبه و اراده ملی می باشد.

برچسب‌ها

پخش زنده

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.