تحقق اقتصاد مقاومتی آنقدرمهم است که مقام معظم  رهبری امسال را به این عنوان نامگذاری کردند به امید آنکه دولت و ملت بیش از پیش به اهمیت آن واقف شوند. قدس آنلاین در گفتگو با دکتر محمد علی متفکر آزاد استاد تمام دانشگاه اقتصاد تبریز موضوع پر اهمیت اقتصاد مقاومتی را از آغاز تا انجام و مراحل دست یابی به موفقیت های مورد نظر آن، وظایف دولت، ملت و یکایک بازیگران اقتصادی را مورد بررسی قرار داده است که  در ادامه آمده است.

مقوله اقتصاد مقاومتی مساله وضرورت مهم اقتصاد ماست به نظر شما تا امروز به چه موفقیت هایی رسیده ایم؟

بی شک اقتصاد مقاومتی را باید در برابر سایر اقتصادهای دیگر از جمله اقتصادهای موازی، مکمل و تهاجمی نوع خاصی از اقتصاد معرفی  نمود چرا که خود  مکتب اقتصادی مهمی به شمار می رود. در برابر اقتصادهای هفتگانه مطرح شده در دنیا، جمهوری اسلامی با استفاده از دیدگاه های  اقتصاد اسلامی درصدد است تا با استفاده از آموزه های دینی مکتب اقتصاد مقاومتی را به عنوان نسخه ای متفاوت از سایر مکاتب اقتصادی دنیا ارائه دهد. در این مکتب قطعا هم به جهاد کبیر و هم رشد و توسعه اقتصادی توجه شده است. جهاد کبیر در مکتب اقتصاد مقاومتی به این معناست که در برابر نفوذ دشمنان بایستیم و به آنها اجازه ندهیم که افکار خود را بر ما تحمیل کنند بلکه ما بر آنها تاثیر گذار باشیم و اراده جمهوری اسلامی ایران را بر آنها تحمیل نماییم. بدیهی است کاهش نرخ تورم یکی از ضروریات دست یابی به اقتصاد مقاومتی است چرا که با وجود رشد نرخ تورم شاهد افزایش نیازمندیهای کشور و به تبع آن افزایش فقرا و ضعیف تر شدن طبقه متوسط خواهیم بود. در چنین وضعیتی کاهش سرمایه های اجتماعی امری بدیهی است. خوشبختانه یکی از توفقیات دولت یازدهم جلوگیری از افزایش نرخ تورم بوده است. بی شک اگر دولت برنامه های مناسبی را در کاهش نرخ تورم پیش بینی و اجرا نمی کرد اینک با تورمی دویست درصدی رو به رو بودیم بنحوی که قیمت کالاها به نحو سرسام آوری افزایش می یافت. موفقی دیگر مقوله اقتصاد مقاومتی این است که فرماندهی آن مشخص شده است که چه کسانی مسئوول اجرا و تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی هستند و چگونه باید بدان دست یافت.

مهمترین هدف برنامه اقتصاد مقاومتی از نظر شما چیست؟

به هر حال کارشناسان و متخصصان مسائل اقتصادی به این موضوع واقف هستند که در زمان کوتاهی نمی توان مساله مهمی چون اقتصاد مقاومتی را عملیاتی واجرا کرد چرا که این مساله نیازمند ایجاد زیر ساخت های مورد نظر از قبیل  کنترل نقدینگی، انتقال نقدینگی به بخش تولید، بازپرداخت بدهی های بنگاه های اقتصادی کوچک و بزرگ، ارائه آموزشهایی که بتواند منجر به تحول و رشد اقتصادی جامعه شود؛ بازگردان افراد به مشاغل از دست داده خود، ارتقاء سرمایه فکری بنگاه های فکری است. یقینا در سیاست های برنامه اقتصاد مقاومتی و برنامه های توسعه ای پنج ساله که به منویات مقام معظم رهبری در این حوزه ها ناظر است به بخش های زیر ساختی بیشتر توجه شده است. مسلما اقتصاد مقاومتی فعالیتی مقطعی و یک ساله نیست، بلکه یکی از مهمترین اهداف اقتصاد مقاومتی تضمین رشد اقتصادی نظام اسلامی و بیمه کردن آن در برابر نفوذ بیگانگان و عدم تبعیت از آنان است. بدیهی است در برخی موارد ناخواسته شاهد پارادوکس اقتصاد مقاومتی با اقتصاد جهانی خواهیم بود. آنچه در اقتصاد مقاومتی دنبال می شود بحث مقابله با تحمیل های ساختاری اقتصاد های جهانی است از جمله آنها می توان به صندوق بین المللی پول؛ بانک جهانی، سازمان تجارت جهانی و...اشاره کرد. از سوی دیگرجمهوری اسلامی نیز باید در صحنه های جهانی حضور داشته باشد بنابراین لازم است با ارائه کالاها و خدمات با کیفیت وارد سازمان تجارت جهانی شود. پر واضح است که این دو مقوله  پارادوکس واضحی است که جمهوری اسلامی نیز به آسانی نمی تواند بر آنها فائق آید. از سوی دیگر جمهوری اسلامی نمی تواند از مزایا و امتیازاتی که دراین فضا عاید ایران می شود نیز صرف نظر کند. موضوع مهمی که درموضوع برجام که می تواند در برخی از موارد اقتصاد مقاومتی به ما کمک کند این است که نباید برجام را دست مایه سیاست بازی های خود کنیم بلکه لازم است از تمام ظرفیت های آن در راستای پیشبرد سیاست های اقتصاد مقاومتی استفاده نماییم.

یکی از مشخصه های اقتصاد مقاومتی درون زایی و برون نگری است تحلیل شما از این مساله چیست؟ وایا تولید صرف می تواند در تحقق اقتصاد مقاومتی موثر باشد؟

به هر حال اگر در راستای منافع برجام از اقتصاد مقاومتی استفاده کنیم باید با توجه به درون زایی اقتصاد مقاومتی نسبت به افزایش توانایی زیر ساخت ها و فدرت داخلی در مقابله با خارج به شدت آماده شویم. اگر نسبت به درون زایی و برون گرایی اقتصاد مقاومتی توجه نداشته باشیم حتی در صورتی که تولیدات بالایی داشته باشیم بازاری برای فروش کالا نخواهیم یافت. پر واضح است که در صحنه جهانی اقتصاد سیاست اصلی در گروه اهتمام بر صادرات و واردات است. حوزه صادرات و واردات بسیار وسیع است و صرفا در حد تولید کردن کالایی نیست. دو درصد فعالیت اقتصادی آمریکا در حوزه کشاورزی، 18 درصد در صنعت و مابقی در خدمات فناوریها قرار دارد بنابراین می توان  گفت حضور در بازارهای بین المللی قطعا به تولید صرف نیست بلکه با ارائه خدمات در صحنه بین الملل، فروش و مهندسی خدمات می توان در اقتصاد جهانی نقشی اساسی ایفا کرد. بنابراین بر همه سازمانها و نهادها واجب است که به اولویت های پیشبرد اقتصاد مقاومتی بیش از پیش توجه شود و انتظار نداشته باشیم که مکتب اقتصاد مقاومتی به این سرعت به اوج خود برسد چرا که نیازمند ساختارسازی مناسبی است.

قش فرهنگ سازی اجتماعی در تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی را چگونه ارزیابی می کنید؟

یکی از مهمترین مسائلی که در اقتصاد مقاومتی باید بدان توجه شود ایجاد  زیر ساخت های فرهنگی در جامعه است. چنین جامعه با فرهنگی حتما آمادگی پذیرش برخی محدودیت ها را خواهد داشت و قوانین قبلی را تغییر خواهد داد. همراهی مردم با سیاست های اقتصاد مقاومتی و ایجاد عزم ملی بسیار مهم است. البته نباید از هماهنگی بین سه قوا غافل بود چرا که اجرای اقتصاد مقاومتی را نباید تنها به دولت محدود کرد بلکه در کنار دولت باید سایر قوا حتی شهرداری ها و شورای شهر و نیروهای مسلح با عزم و اراده ملی فرهنگ مقابله و مقاومت در مقابل کالاهای وارداتی را در خود ایجاد نمایند. این مساله بخصوص در برخورد با کالاهای قاچاق بسیار ضروری است. اگر بتوانیم مانع ورود کالاهای قاچاق به کشور شویم و در کنار آن فرهنگ استفاده از تولیدات داخلی را درونی کنیم بی شک اقتصاد مقاومتی را عملیاتی ساخته ایم و از جانب دیگر نیز به فتوای رهبری در خصوص استفاده از کالای ایرانی عمل نموده ایم. به هر حال مساله مشهود این است که دولت در این زمینه نتوانسته به خوبی بخش تبلیغات و مسائل فرهنگی اقتصاد مقاومتی را ساماندهی کند چرا که دولت می بایست پیوسته با تبلیغات درست و هدایت تولیدگران و صنعتگران کشور کالای با کیفیت ایرانی را تقویت می کرد و همچنان در کنار آن فرهنگ استفاده از کالای ایرانی و عدم خرید کالای خارجی را به مردم آموزش می داد. به هر حال هر چند ممکن است برخی از کالاهای داخلی از مرغوبیت و کیفیت کالاهای خارجی برخوردار نباشند اما اگر این فرهنگ در مردم ایجاد شود که با خرید کالای ایرانی منافع اجتماعی خود را افزایش می دهند یقینا اقتصاد مقاومتی زودتر عملیاتی خواهد شد. به هر حال خرید کالای داخلی اولویت اساسی اقتصاد مقاومتی است هر چند اگر تولید هم داشته باشیم  اما مردم کشور از کالای داخلی استفاده نکنند در این مهم پیشرفتی نخواهیم داشت و قطعا هزینه صادراتمان افزایش می یابد. البته قابل توجه است یکی از مسائل خوبی که مشاهده می شود در قرار دادهای جدید است. مزیت این قرار دادها این است که تکنولوژی و علم فناوری مرتبط با ان علم نیز به کشور انتقال داده می شود اما اقتصاد مقاومتی مقوله ای دستوری نیست که امروز گفته شود و فردا انجام شود. بی شک اگر بخواهیم توقع مردم را از اجرای اقتصاد مقاومتی و موضوع برجام بالا ببریم بنحوی که مردم گمان کنند آثار ان باید در مدت کوتاهی نشان داده شود منجر به ایجاد سرخوردگی اجتماعی خواهیم شد بنابراین برای اجرا وعملیاتی کردن و پیشبرد اقتصاد مقاومتی باید ملت همراه با هم و در کنار هم به این  مهم بیاندیشند و عمل کنند.

با توجه به اینکه دولت اقتصاد ایران را بنحوی به مذاکرات هسته ای گره زده آیا انتخاب رئیس جمهور آمریکا و برهم زدن توافق می تواند در پیشبرد اقتصاد مقاومتی خللی ایجاد کند؟

 اقتصاد مقاومتی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری  درون گرا و برون محور است و به هیچ وجه به تحولات آمریکا متکی نیست همانطور که سیاست های آمریکا نیز متکی بر تغییر رئیس جمهور نیست. به هر حال متاسفانه این مساله در دولت دیده شد که مسائل اقتصادی کشور به برجام گره زده شد بنحوی که با انتخاب آقای ترامپ این شائبه ایجاد شد که ممکن است توافق برجام از بین برود و مباحث اقتصادی ما بیش از پیش تحت تاثیر تحریم ها قرار بگیرد در حالی که برجام یک قرار داد بین المللی چند جانبه بلکه جهانی است. برجام معاهده دو جانبه نیست و چون به صورت بین المللی تصویب شده آمریکا قادر به تغییر آن نیست. بی شک عدم همراهی آمریکا با برجام به نوعی موجب اختلاف افکنی بین دوستان و همراهان آمریکا می شود. بی شک هر تصمیمی که گرفته شود به نفع جمهوری اسلامی خواهد بود. اگر مناقشه ای بین این کشورها به وجود بیاید بی شک آن هم به نفع ایران است. بی شک این موارد می تواند منجر به اختلاف کشورهای دیگر با آمریکا شود چرا که کشورهای اروپایی به دنبال تامین منافع خود در ایران هستند بنابراین در برابر سیاست های غیر منطقی آمریکا مقاومت خواهند کرد.

یکی از مسائل مهم که منجر به افزایش بیکاری شده است بی توجهی به تعطیلی بنگاه های کوچک اقتصادی است به نظر شما چه تمهیداتی باید از سوی دولت اندیشیده شود؟

رسیدگی به بنگاه های کوچک و بزرگ اقتصادی به شدت باید مورد توجه قرار داده شود چرا که حل بسیاری از مشکلات کشور از جمله بیکاری و...منوط به این مساله  است. پر واضح است که کاهش نرخ سود بانکها به خروج منابع مالی مردم از بانکها کمک کرد. بی شک اگر این سرمایه ها به درستی هدایت شوند و به سمت تولید یا خدمات دارای ارزش افزوده هدایت شوند گام مهمی برداشته ایم هر چند تنها با تکیه بر تولید نیز نمی توانیم به اهداف اقتصاد مقاومتی نائل شویم. به هر حال لازم است دولت با سرمایه گذاری بر مزیت های مطلق یا نسبی کشور و ایجاد ارزش افزوده از برخی تولیدات وخدمات اجرای اقتصاد مقاومتی را تسهیل نماییم. همانگونه که مقام  معظم رهبری فرمودند باید نقشه جامع عملیاتی سازی اقتصاد مقاومتی را درست طراحی کرد. در حالی که نباید سند راهبردی را با نقشه جامع اشتباه گرفت از این رو نباید نقشه جامع تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی را برای همه بنگاه ها شفاف نماییم یعنی همه مردم در هر رده و جایگاهی در هر عنوان و سمتی باید سهم خود را از اقتصاد مقاومتی بدانند و بدانند در تحقق اقتصاد مقاومتی چگونه می توانند مفید باشند. برخورداری از سیستم کنترلی اتاق وضعیت الکترونیک ودیجیتال برای پیگیری نقشه جامع اقتصاد مقاومتی مساله مهمی است که می تواند در  نظارت و فرایند روند و اقدامات اقتصاد مقاومتی در رابطه با فعالیت های همه بنگاه ها و حتی افراد بسیار کارآمد باشد. در این بین نقش خانواده ها نیز از اهمیت خاصی برخوردار است یعنی هر خانواده ای می تواند خود بستری برای تحقق اقتصاد مقاومتی باشد. مساله مهمی که دولت باید بدان توجه کند ایجاد اشتغال برای جمعیت بیکار و کسانی است که ماه هایی از ایام سال را بیکار هستند همانند دامداران و کشاورزان. بی شک این پتانسیل عظیم نیروی انسانی اگر در صنایع کوچک به کار گرفته شود ما را بیش از پیش به تحقق اقتصاد مقاومتی نزدیک می کند.