قدس آنلاین _ ارزیابی کلی آثار در چند سال گذشته تقریباً بر عهده ناشران گذاشته شد و قانون ممیزی در قالب چهارچوبی که برای مجریان آن تعیین شد، بدون توجه و ارزش‌گذاری کتاب‌ها، به آنچه ناشر برای اداره ارزشیابی می‌فرستادند، اعتماد کرد و مجوزهای کتاب صادر شد.
با این تغییرها و بر اساس آنچه خواسته ناشران و نویسندگان بود، مراحل صدور مجوز سرعت بیشتری به خود گرفت و هر سال عناوین کتاب‌های بیشتری منتشر شد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی۲۰ بهمن‌ماه در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه ۲، با ارایه آماری همه را مطمئن کرد که ممیزی‌های پیشین و سنتی تقریباً برداشته شده و آنچه در بازار کتاب مشاهده می‌شود، محصول ناشران و نویسندگان است.
سیدرضا صالحی امیری گفت: «امسال (در ۹ ماه اخیر) ۶۷ هزار عنوان کتاب مجوز نشر گرفته‌اند که از آن میان، ۱۴ هزار اثر ترجمه هستند و ۴۵ هزار عنوان چاپ نخست‌اند. بر اساس آماری که معاونت فرهنگی وزارت به بنده ارایه کرده است، از میان این آثار فقط ۵۶ عنوان کتاب مشمول نظارت قرار گرفتند».
بی‌انگیزگی نویسندگان
گویا این گشاده‌رویی ارشاد در صدور مجوزها کار دست فضای فرهنگی جامعه داده است چون فضای جدید نه‌تنها باعث خلق شاهکارهای نویسندگان نشد بلکه مخاطبِ دلگیر از فضای ادبی را به آنچه نویسندگان خلق و ناشران منتشر می‌کنند، بی‌اعتماد هم کرد.
نتیجه انتشار بی‌حد و حصر کتاب‌ها و عدم ارزشیابی صحیح و کارشناسی‌های لازم، علاوه بر بی‌اعتمادی مخاطب، نتیجه دیگری هم داشت و آن بی‌انگیزه‌شدن خود نویسندگان بود. نویسنده‌ای که ماه‌ها و سال‌ها برای نوشتن اثرش وقت می‌گذاشت، اگرچه کتابش بدون دردسرهای رایج ممیزی منتشر می‌شد، اما با چالش‌های مهم‌تری روبه‌رو می‌گشت. این چالش‌ها، بی‌اخلاقی بعضی ناشران در برخورد با نویسنده و خوانده‌نشدن کتاب‌ها توسط مخاطبان بودند.
حالا همان نویسنده‌ای که داد و افغانش گوش آسمان را کر می‌کرد که ممیزی مقابل خلاقیت و قلم او ایستاده و کلماتش در پستوها مانده، کتابش منتشر شد اما این کلمات نه‌تنها دنیا را عوض نکرد بلکه مورد توجه هم قرار نگرفت و خوانده نشد!
بی‌انگیزگی نویسندگان از این فضا تا آنجا پیش رفت که یک‌به‌یک از این فضای غالب انتقاد کردند و اعتراف کردند که قلمشان را زمین گذاشته‌اند و دیگر نمی‌نویسند.
معضل نشر، ممیزی نیست
این فضا مختص داستان و یا ژانر خاصی نبود بلکه همه ژانرها و گروه‌های سنی را در بر می‌گرفت.
اسماعیل امینی، شاعری که آثارش مورد توجه مخاطب است و مجموعه‌های شعری که در سال منتشر می‌شود را رصد می‌کند، بر این مسأله تأکید می‌کند که ممیزی هیچ‌گاه مانع انتشار اثر خوب نبوده و اگر این مسایل در دوره‌ای مطرح می‌شد، بهانه‌ای بیش نبوده است.
این شاعر و کارشناس می‌گوید: «اگر فقط نظارت و ممیزی باعث می‌شود کتاب خوب تولید نشود، چطور نویسندگانی که به خارج از کشور رفته‌اند، نتوانسته‌اند کتاب خوبی منتشر کنند. ضمناً در حال حاضر بسیاری از نویسندگان آثارشان را با مجوز و یا بی‌مجوز در فضای مجازی منتشر می‌کنند. در این شرایط کدام کتاب خوب و شاخصی بوده که به این صورت منتشر شده است و ما بخوانیم و بگوییم: حیف! کاش به این اثر مجوز می‌دادند و منتشر می‌شد؟!»
این شاعر هم معتقد است در حال حاضر معضل نشر، ممیزی نیست بلکه انتشار آثار سست و ضعیف باعث افت فضای نشر و گریز مخاطب شده است. امینی می‌گوید: « قاطعانه می‌گویم از هر ۲۰۰ کتابی که از سوی ناشران به عنوان مجموعه‌شعر منتشر می‌شود فقط یک کتاب اصول شعر را رعایت کرده و به معنی واقعی کلمه «شعر» است. سایر آثاری که با عنوان شعر منتشر می‌شوند، هذیان‌گویی، سرهم‌بندی و تمرین‌های اولیه شاعر است. حتی بعضی از این آثار غلط‌های بدیهی املایی، دستوری و نگارش دارد و قانونی هم نیست که شاعر و ناشر را از انتشار اثر منع کند.»
به اعتقاد امینی آنچه مانع تولید کتاب خوب است، ممیزی نیست بلکه «ابتذالی» است که همه جامعه ما را فرا گرفته است. این ابتذال به معنای غیراخلاقی‌بودن نیست بلکه به معنای سهل‌انگاری، ساده‌گیری و بی‌توجهی به ارزش‌های هنری است و متأسفانه به دلیل غلبه همین فضاست که جنس مبتذل مشتری دارد و جنس جدی و فرهنگی حتی در فضاهای رسمی و دانشگاهی هم مشتری ندارد.
آقای وزیر به دنبال اثبات ممیزی کم است
سیدعلی کاشفی خوانساری، شاعر و کارشناس حوزه کودک و نوجوان، نیز صحبت‌های امینی را تأیید می‌کند.
او می‌گوید: «نویسندگان حوزه کودک و نوجوان از ممیزی حمایت نمی‌کنند اما علاقه‌مند هستند دولت مقابل چاپ آثار ضعیف بایستد و اجازه ندهد داستان، شعر و تصویرگری ضعیف وارد بازار کتاب شود. فعلاً هم ارشاد نباید به آثار سست مجوز دهد. اما آقای وزیر فقط به دنبال این است که ثابت کند ممیزی کم است. در حوزه کودک و نوجوان درخواست نویسندگان این است که مجوزها با کارشناسی و وسواس بیشتری به آثار داده شود تا این همه کتاب سست و ضعیف به بازار کتاب نیاید».
وی می‌گوید: «البته در این فضا کار دیگری هم نمی‌شود انجام داد. اگر دولت به این تعریف برسد که جلوی آثار بی‌کیفیت را بگیرد شاید آثار خوبی تولید شود اما دولت هم خودش را وارد این مباحث نمی‌کند چون هم آمار نشر پایین می‌آید و هم سر و صدا و اعتراضات اجتماعی بالا می‌گیرد».
نظر شما