به گزارش قدس آنلاین، در طول قرنها زندگی عشیره ای و سنتی در استان ایلام باعث بالندگی و رشد و رونق صنایع دستی مرتبط با ‌آن در این سرزمین شده و از دیرباز بافت قالی کردی (قالیچه درشت بافت ) ، سیاه چادر ،جاجیم ، گلیم ساده ، نمد مالی ، چیغ بافی و گیوه دوزی در استان مرسوم بوده است.

قالی بافی

گلیم نقش برجسته از نظر اصالت و تولید مهمترین و شاخص ترین صنعت دستی و بومی استان ایلام است.

گلیم نقش برجسته احیاء کننده گلیم ۸۰۰۰ ساله مکشوف در آناتولی ترکیه (قدیمترین گلیم ) وقالی ۲۵۰۰ ساله پازیریک ( قدیمترین قالی ) است که تکامل آنها را امروزه با نوآوری حفظ کرده وتواماً ترویج می بخشد. در این نوع گلیم زمینه ، بافت گلیم ساده و نقوش آن گره کامل قالی است که طبیعتاً بعد از بافت، نقوش آن برجسته تر از زمینه است.

 زندگی عشیره ای و پرورش دام برای تامین معثیت زندگی مردم منطقه ایلام از دیر باز تاکنون موجبات استفاده از پشم و رشد و رونق صنایع دستی مرتبط با آن خصوصاً گلیم ساده را فراهم آورده است. آنان پشم مصرفی در گلیم را از دامهای خود تامین ودر کارگاهها رنگرزی کوچکی رنگ نموده و در تولید فرش مورد استفاده قرار داده اند. عشایر به دلیل کوچ نشین بودن وحرکت های مداوم معمولاً از دارهای افقی که براحتی جمع شده و در مناطق اسکان ایل قابل استقرار بوده است استفاده کرده اند . از نظر مصرف نیز قسمت عمده ای از گلیم های ساده تولید شده توسط زنان جنبه خود مصرفی داشته ودر زندگی روز مره آنان مورد استفاده قرار گرفته است .

در حال حاضر بافندگان بسیاری به امر بافت گلیم نقش برجسته اهتمام ورزیده وبا سعی وتلاش وافر باعث رشد ورونق آن در سطح استان و علاوه بر آن در کل کشور شده اند، بطوریکه عرضه مناسبی در بازار فروش داشته ودارد. بی شک گلیم نقش برجسته در این استان از اهمیت شایانی برخوردار است و می تواند اقتصاد منطقه را بهبود بخشیده و به رفع مشکل بیکاری و بالا بردن سطح اشتغال کمک نماید.

نمدمالی

بدلیل بافت عشایری این استان و تامین مواد اولیه (پشم ) مورد نیاز برای نمدمالی در داخل منطقه ، این صنعت از رونق خوبی برخوردار است. البته بدلیل تاثیرات جوی این حرفه فصلی بوده و از اول تابستان تا ابتدای ماه سوم پاییز به مدت ۵ ماه در سال انجام می گیرد و فرایند تولید شامل تنیدن الیاف طی مراحل حلاجی کردن پشم لوله کردن و کوبیدن آن است که در نهایت منجر به تولید نمد زیرانداز، کلاه نمدی و پالتونمدی (کینک ) خواهد شد.

احرامی بافی

یکی از دستبافته های داری است که ماسوره اساس کار آن است وماکو با الیاف نخی در داخل آن جای دارد . در این نوع بافته از خامه پشمی رنگ رزی شده بعنوان مواد اولیه استفاده می شود.

قابل ذکر است با توجه به تعیین شهر مرزی مهران بعنوان مسیر تردد زائرین کربلای معلی این گونه بافته توانسته بعنوان سجاده ، سوغات ارزنده ای باشد علاوه بر آن از این «هنر صنعت »کیف و سایر محصولات نیز ساخته و پرداخته شده و به قیمت مناسب به بازار فروش عرضه می‌شود.

گیوه بافی

کوهستانی بودن منطقه و نیاز به پای افزار راحت و سبک در گذشته انگیزه بافت گیوه را فراهم آورده است.

 امروزه از تکنیک بافت گیوه نمونه صندلهای زیبایی با طرح و رنگ متنوع ساخته و پرداخته شده و با قیمت مناسب به بازار عرضه می شود و گاها در زندگی آپارتمانی نیز به عنوان روفــرشی مورد استفاده قرار می گیرد .

معرق روی چوب

با توجه به مستعد بودن زمینه رشد این «هنر ـ صنعت » در استان وبرای پاسخگویی به سلایق مختلف طرح معرق روی چوب از چند سال پیش تا کنون در این استان راه اندازی شده ودر بیشتر مناطق این مرز وبوم از رونق خوبی برخوردار است.

ابزار کار مورد نیاز برای این رشته علاوه بر میز مجهز به وردست شامل کمان اره ، اره مویی، مته دستی یا برقی بوده که از مواد اولیه ای نظیر تخته سه لایه وچوبهای رنگی ودرپاره ای از موارد از تلفیق چوب وفلز استفاده می شود که در نهایت کار انجام شده پولیستر می شود.

این «هنر ـ صنعت » دارای کاربردهای مصرفی و تزئینی فراوانی است ؛ تابلوهای معرق با طرح های ظریف ، تابلواشعار ، آیات قرآن، تصاویر ، انواع رومیزی ودرپاره ای از موارد ساخته وسایل سرگرمی نظیر شطرنج وتخته نزد ، تزئین قلمدان ودکوراسیون منازل ، آرم ادارات بصورت تابلو نصب در محل تریبون و … از جمله مواردی است که با استفاده از تکنک معرق تهیه وتولید می شود وچون در همین استان تهیه می شود با نازلترین قیمت به بازار فروش عرضه می شود.

بافت سیاه چادر

در اصطلاح محلی به آن دوار (davar) گفته می شود که معمولاً توسط زنان عشایر استان وبا استفاده از موی بز بافته می شود .

از جمله ویژگیهای سیاه چادر می توان به خواص فیزیولوژیکی موی بز اشاره کرد که برخلاف بقیه مواد در گرما منقبض ودر سرما منبسط می شود واین به کاربرد ممتاز آن در سیاه چادر کمک کرده تا در تابستان منافذ سیاه چادر باز شده وهوای سیاه چادر خنک شود ودر زمستان منافذ آن بسته شده تا از ورود سرما و باران جلوگیری شود.

چیغ (چیت ) بافی

از جمله متعلقات سیاه چادر است که در اطراف آن زده می شود. چیغ با استفاده از الیاف گیاهی (نی ) وهمچنین موی بز و در پاره ای مواقع با استفاده از نخ پشمی رنگی بافته می شود. ضمناً نقوش در جیغ ، به سبب ماهیت بافت آن بصورت هندسی است. ناگفته نماند در کاربردهای امروزی ازآن می توان بعنوان پارتیشن در خانه های آپارتمانی استفاده کرد .

جاجیم بافی :

جاجیم بافته ای از پشم تابیده رنگی است که اغلب بافتی خشن دارد. درمنطقه ایلام عموماً از الیاف لطیف پشمی دربافت جاجیم استفاده شده که بعنوان رختخواب پیچ کاربرد دارد. در اکثر خانواده های ایلامی از این نوع دستبافته ها برای پیچیدن یک دست رختخواب اضافی (جهت مهمان ) استفاده می شود.

لازم به ذکر است که در گذشته های نه چندان دور از این بسته های رختخواب که در کنار دیوار پیچیده می شده به عنوان تکیه گاهی مناسب برای مهیمان مورد استفاده قرار می گرفته است. علاوه بر این به دلیل تنوع رنگی جاجیمها. اتاق مهمانخانه زیبایی خاصی پیدا می کرده است چنانکه از گفته های جاجیم بافان منطقه بر می آید حاکی از آن است که هنر جاجیم بافی از دیرباز در منطقه ایلام رواج داشته است.

سفالگری

سفالگری هنری صنعتی و پر پیشینه در تاریخ ایران است که با استفاده از مواد اولیه نظیر گل رس تهیه وتولید می شود.

این گونه فرآورده ها با تکنیک ساده دستی وکار با چرخ سفالگری ساخته وپرداخته می‌شوند که مدت ۳ سال (از سال ۸۰ ) است که در استان ایلام رواج خوبی یافته است .

محصولات سفالی دارای کاربردهای مصرفی وتزئین هستند وبا استفاده از این تکنیک فرمهای مختلف از جمله کوزه ، کاسه ، بشقاب ، گلدان ، لوح های نقش برجسته وانواع مجسمه های سفال ساخته وپرداخته می شود. ناگفته نماند که در بیشتر موارد فرم های سفالی پس از تهیه وپخت در کوره نقاشی می شوند.

قلمزنی روی مس

هنر تراش ، نقر ، ایجاد وانتقال طرحها ونقشهای سنتی بر فلز در اثر ضربات چکش بر قلم های مختلف را قلمزنی می گویند. در این هنر ، پس از تهیه زیر ساخت که در ایلام بیشتر از جنس فلز مس است ، طرح را روی بدنه کار می کشند وبا ضربات چکش که برروی قلم فرود می آید طرح بربدنه نقش می بندد.

با استفاده از این تکنیک فرم های مختلف حجمی وپلاک با نقش و نگارهای اصیل وامروزی قلمزنی شده وبا ارزش افزوده بالا ارائه می شود.

ساخت سازهای سنتی (سه تار )

در طول دوران مختلف انسان بنا به محیط زندگی و اعتقاداتی که داشته سازهای متعددی را ابداع نموده است . سه تار ساز ایرانی می باشد که برگرفته از ساز تنبور است که قدیمترین سازی بوده که بشر ابداع نموده است . سه تار از دسته سازهای رشته ای مقید می باشد و با انگشت اشاره دست راست نواخته می شود.

این ساز دارای سه قسمت اصلی کاسه ، صفحه و دسته می باشد. کاسه و صفحه از جنس توت و دسته از جنس گردو می باشد و ساخت آن مدت ۳ سال (از سال ۱۳۸۰) است که در ایلام رواج یافته است و با توجه به گرایش علاقمندان بسیاری به نوازندگی این ساز ، ساخت آن از رونق خوبی برخوردار بوده و با قیمت مناسبی به بازار فروش عرضه می شود.