عباسعلی سپاهی یونسی: موضوع آتش سوزی در جنگل‌ها و مراتع و راه های مقابله با آن بهانه‌ای شد تا سراغ سرهنگ قاسم سبزعلی، فرمانده یگان حفاظت جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور برویم و درباره این موضوع با وی به گفت‌و‌گو بنشینیم.
با گرم شدن هوا خطر وقوع آتش سوزی در جنگل‌ها و مراتع بیشتر از هر زمانی می‌شود. بفرمایید چه مقدار از آتش سوزی‌ها عامل انسانی دارد و مردم چه باید بکنند؟
۹۵درصد آتش سوزی‌ها در مراتع و جنگل‌های کشور عامل انسانی دارد که از این ۹۵ درصد ۶۰ درصد این حریق‌ها به دلیل سهل انگاری و بی توجهی مردم رخ می‌دهد.
یک بخش این آتش سوزی‌ها به گردشگران و مسافران بر می‌گردد که مثلاً مسافری در حال عبور از جنگلی ممکن است با انداختن ته سیگار خود باعث ایجاد یک حریق فاجعه بار شود و یا گردشگری که به طبیعت می‌رود با رها کردن شیشه‌ای باعث می‌شود یک ذره بین در طبیعت درست شود، چون شیشه وقتی در آفتاب قرار می‌گیرد و دور و بر آن هم علف خشک و یا خار و خاشاکی است، می‌تواند باعث به وجود آمدن آتش بشود.
در گام اول باید درباره اهمیت این منابع خدادادی فرهنگسازی بشود و یادمان باشد که این منابع اندک به نسل‌های بعدی هم تعلق دارد. برای همین اصلاً کار مشکلی نیست که ما در طبیعت اگر نیاز است آتشی روشن کنیم، بدانیم این آتش چگونه روشن شود، چگونه در زمان استفاده در یک جنگل و یا مرتع مدیریت شود و بعد از پایان سفر چگونه خاموش شود که آتشی نشود که به نقاط دیگر سرایت کند. چون خیلی وقت‌ها وزیدن باد اندکی باعث سرایت آتش می‌شود. مردم باید درباره خطرات افروختن آتش در طبیعت و جنگل بخصوص در فصل تابستان که علف‌ها هم خشک شده‌اند، بیشتر بدانند و نکته بعد اینکه بدانند بعد از مواجهه با آتش چه باید بکنند.
شماره تماسی هم برای اطلاع دادن آتش سوزی‌ها در طبیعت وجود دارد؟
بله، شماره ۱۵۰۴ در همه کشور و به صورت شبانه روزی دریافت کننده اخبار در این موضوع و تخلفاتی است که ممکن است در حوزه منابع طبیعی اتفاق رخ بدهد.
یکی از مواردی که در سطح کشور می‌بینیم آتش زدن زمین‌های کشاورزی بعد از برداشت محصول است.
بله، متأسفانه این هم یک مشکل ماست که برخی از کشاورزان بعد از برداشت محصول و پس‌چر زمین به وسیله دام‌ها برای آماده کردن زمین برای کشت بعدی زمین را آتش می‌زنند و این هم گاهی باعث سرایت آتش به جنگل و یا محیط طبیعی می‌شود، ولی کشاورزان عزیز باید بدانند قانونگذار بر اساس ماده ۴۵ قانون گفته است که سوزاندن پس‌چر مزارع در صورتی که ایراد خسارتی داشته باشد و آتش آن به جنگل یا مرتع سرایت بکند، جرم است و متخلف باید ضمن پرداخت خسارت حبس را هم تحمل کند. در این باره هم مرتب تذکر می‌دهیم اما به دلیل کم هزینه بودن این روش باز هم بعضی کشاورزان از این روش استفاده می‌کنند.
برای پیشگیری از این خسارت‌‌ها و مشکلات شما چه کرده‌اید؟
در سال گذشته ما حدود ۳۰ میلیارد تومان دستگاه‌های اطفای حریق اعم از ماشین‌های شاسی بلند و دیگر تجهیزات را خریداری کردیم که در اختیار استان‌ها قرار گرفت و نزدیک به ۳ میلیارد تومان تجهیزات انفرادی مانند کفش، لباس، بیل، آتش کوب و دیگر تجهیزات انفرادی نیز خریداری کردیم. اما با توجه به وسعت اراضی در ایران که ۱۳۵میلیون هکتار می‌شود و ۸۲ میلیون هکتار فقط مساحت مراتع است، متوجه می‌شوید که ما از چه وسعتی باید حفاظت کنیم و از این جهت قطعاً با نگاه دولتی و بهره گیری از ابزار و امکانات دولتی حفاظت از این ذخایر ملی میسر نخواهد بود.
یعنی معتقدید که باید یک بخش مهم این ماجرا مردم باشند؟
دقیقاً! جوامع محلی، سازمان‌های مردم نهاد، دهداری ها، شوراها و همیاران طبیعت حتماً می‌توانند به نیروهای دولتی کمک‌های شایانی داشته باشند. شما فکر کنید اگر ما جوامع محلی را آموزش بدهیم و حتی امکانات داشته باشند به علت حضور در منطقه و نزدیک بودن به محل آتش سوزی، قبل از رسیدن نیروی ما خواهند توانست یا آتش را مهار کنند و یا اقدام‌های ارزشمندی انجام بدهند تا فرصت‌های طلایی از دست نرود.
در بخش دولتی در کنار شما باید دیگر ارگان‌ها هم ایفای نقش بکنند و این حکم قانونی است، درست است؟
بله، قانونگذار گفته است که همه دستگاه‌های دولتی اعم از لشکری و کشوری موظف به اطفای حریق هستند و خوشبختانه ستاد کل نیروهای مسلح، سپاه، نیروی انتظامی، هلال احمر و دیگر دستگاه‌هایی که ابزارها و امکاناتی در این بخش دارند، همیشه یاریگر ما بوده‌اند چه در بحث اعزام بالگرد و چه در بحث اعزام نیرو.
چرا سازمان جنگل‌ها بالگرد اختصاصی برای اطفای حریق ندارد؟
ببینید! یک بالگرد کارآمد که بتواند برای ما مأموریت انجام بدهد، قیمت آن ۳۰ میلیارد تومان است.
این یعنی همه بودجه شما؟
نه، اصلاً بحث بودجه هم نیست. فقط بحث خرید یک تعداد بالگرد نیست. هر کدام از این بالگردها هر ساعت پروازش ۱۲ میلیون تومان هزینه دارد که شامل سوخت و هزینه خدمه و تعمیر و نگهداری و... می‌شود که کمرشکن است. اما به جهت برطرف شدن این کمبود با ستاد کل نیروهای مسلح هماهنگ هستیم و از این جهت مثلاً در سال گذشته ارتش نزدیک به ۲۰۰ ساعت پرواز را برای این موضوع داشته است که در بحث اطفا، انتقال نیرو و انتقال تجهیزات بوده است. مثلاً در آتش سوزی فیروز آباد فارس ما چهار بالگرد همزمان داشتیم که از هلال احمر، سپاه، ارتش و نیروی انتظامی به یاری ما آمده بودند.
خب این‌ها که بالگرد اطفای حریق نیست؟
بله! اصلاً در جهان هم بالگرد مخصوص اطفای حریق نداریم اما هواپیما داریم که خرید هر کدام از آن‌ها حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیارد تومان هزینه می‌برد. مثلاً هواپیماهای کانادایی که می‌تواند از سطح آب پرواز کند و ۱۸ تا ۳۰ هزار لیتر آب را حمل کند ولی همان طور که گفتم باید در کشورمان در این حوزه فرهنگسازی بکنیم.
ببخشید حرف شما را قطع می‌کنم این فرهنگسازی باید به چه شکلی باشد؟ چرا کارهایی که تا کنون شده، کافی نبوده است؟
قطعاً باید قدم‌های جدی تری برداشته شود. مثلاً اصحاب رسانه در این ماجرا وظیفه سنگینی دارند. خیلی‌ها هنوز همین شماره اطلاع رسانی ما را نمی‌دانند. جایی مثل صدا و سیما با پخش برنامه‌های مرتبط و مرتب خیلی می‌توانند کمک کنند.
طرح جامع اطفای حریق کشور که تصویب شده به کجا رسید؟
در این طرح صفر تا ۱۰۰ حریق دیده شده است، اما مهم‌ترین مبحث این طرح بحث اعتباری است که با تخصیص اعتبارات لازم این طرح عملیاتی خواهد شد.
تنبیه و مجازات هایی که در این حوزه وجود دارد تا چه اندازه بازدارنده است؟
مطمئناً تنبیه و مجازات‌ها بازدارنده خواهند بود، البته اگر اجرایی بشوند. در برخی استان‌ها به دلیل عدم شناسایی برخورد جدی نمی‌شود، چون اولویت اول ما اطفای حریق است. در برخی استان‌ها افرادی را که باعث آتش سوزی در مراتع یا جنگل شده‌اند دستگیر کرده‌ایم؛ مثلاً در استان‌های فارس، اصفهان، گلستان و خوزستان و به مراجع قضایی هم معرفی شده‌اند و برخی از این افراد هنوز در حبس به سر می‌برند.
و حرف پایانی؟
تجهیزات ما کفاف این وسعت سرزمینی را نمی‌کند و از طرفی در این حوزه کمبود نیرو هم داریم. گاهی در این حوزه، دوستان رسانه‌ای اطلاعاتی به مردم می‌دهند که درست نیست، مثلاً ۵۰ هکتار آتش سوزی را ۵۰۰ هکتاری گزارش می‌دهند و این زیر سؤال بردن عزیزانی است که در این حوزه فعالیت می‌کنند. بنابراین هم مردم باید دقت بیشتری در حفظ جنگل‌ها و مراتع داشته باشند و هم رسانه‌ها با اطلاع‌رسانی و کار فرهنگی.
نظر شما