قدس آنلاین-  صاحبنظران، این روزها تصویری مخوف و آینده‌ای مخوف‌تر از روزگار تولید متصوّر هستند و نسبت به حذف نیمی از فعالان اقتصادی از بازار هشدار می‌دهند. از نگاه مطلعان، نیمی از فعالیت تولیدی کشور در شرایطی به خاطر بی‌پولی و هزاران نارسایی موجود در محیط کسب و کار در آستانه نابودی است که از یک سو گفته شده که فقط حدود ۳۰ درصد از نقدینگی ۱۲۵۰ هزار میلیارد تومانی کشور به صورت واقعی در اقتصاد جریان دارد و از دیگر سو، بهره‌های بالای بانکی عملاً چراغ سبزی است برای خانه‌نشین کردن صنعتگران و دلخوش کردنشان به تعطیلی فعالیت تولیدی و تبدیل سرمایه‌های آنان به سپرده‌هایی در پستوی امن نظام بانکی!

*حذف ۵۰ درصد فعالان اقتصادی

یکی از اقتصاددانانی که در روزهای جاری از خطر «گلدکوئیستی شدن» تولید صحبت کرده، محمد حسین ادیب است. او به تسنیم می‌گوید: تئوریسین‌های اقتصادی دولت ادعا می‌کنند که به اقتصاد، سمت و جهت «اقتصاد بازار» می‌بخشند اما اقتصاد سمت و جهت گلدکوئیستی دارد. به باور این کارشناس، منفی شدن تورم ماهانه نشانه وخیم شدن وضعیت بانک‌هاست و این در حالی است که ۵۰ درصد فعالان اقتصادی به سبب گران اداره شدن نسبت به ۵۰ درصد از رقبا در همان رشته در حال حذف شدن از بازار هستند و سرمایه خردشان در آستانه حذف نهایی از بازار هستند.

او می‌گوید: ۸۰ درصد سپرده‌ها فقط به دو درصد جامعه تعلق دارد، دو درصدی‌ها تقاضای مصرفی محدودی دارند و نمی‌توانند بخش مصرفی اقتصاد را تحریک کنند، بنابراین بخش بازرگانی متکی به مصرف، بخش خدماتی متکی به مصرف و بخش تولیدی متکی به مصرف با کمبود شدید تقاضا مواجه است. این در حالی است که ۹۸ درصد مردم که فقط ۲۰ درصد سپرده‌های بانکی و تقاضای مصرفی سنگینی دارند، پول ندارند تا مصرف کنند که این سطح از تمرکز ثروت به رکود منجر شده است.

ادیب ادامه می‌دهد: ۵۰ درصد منابع سپرده‌گذاران به شرکت‌های بزرگ وام داده شده که به سبب کمی بهره‌وری قادر به بازپرداخت تسهیلات نیستند و ۲۰ درصد آن صرف سرمایه‌گذاری‌ در بخش مسکن شده که به فروش نمی‌رود تا بتوانند وام دریافتی را پرداخت کنند. ۳۰ درصد تسهیلات هم خرد و تسهیلاتی است که به بخش بازرگانی متکی به واردات داده شده که بخوبی پرداخت می‌شود و مشکل جدی ندارد، بنابراین بانک‌ها فقط از ناحیه ۳۰ درصد از سپرده‌ها اداره می‌شود، بنابراین ۷۰ درصد از اقتصاد بشدت تحت فشار نرخ بهره است و در حال له شدن نهایی است.

ادیب با بیان اینکه اقتصاد نباید با لنز «سود سپرده نجومی» به همه چیز نگاه کند، دولت را به بازاندیشی در فضای حاکم بر کسب و کار، دعوت می‌کند و می‌گوید: ادامه فضای حاکم بر کسب و کار طی دو سال آینده به سقوط بخش بازرگانی، خدماتی و تولیدی منجر می‌شود.

*سود تولید کمتر از سودبانکی

دبیر کل خانه اقتصاد ایران هم به خبرنگار ما می‌گوید: وقتی نرخ بازدهی سرمایه در تولید کشور حداکثر ۱۰ درصد و نرخ بهره تسهیلات برای این حوزه در کمترین حالت ۲۰ درصد است، باید منتظر خالی‌تر شدن حوزه تولید از سرمایه‌گذار بود. مسعود دانشمند اضافه می‌کند: بانک‌ها بهره خالص، بدون ریسک و فاقد تبعاتی را به سپرده‌گذار می‌پردازند که این یعنی آقای سرمایه‌گذار، پولت را به ما بده و با خیال راحت زندگی کن! در واقع این شیوه ناپسند باب شده که نفت بفروشید و کالا وارد کنید پس باید منتظر نابودی تولید و اقتصاد ملی بود.

این فعال اقتصادی از بین رفتن اشتغال و تولید ناخالص ملی را از تبعات بی‌چون و چرای این وضعیت می‌داند و معتقد است راهی که دولت و بانک‌ها می‌روند، به «ترکستان» است. دانشمند اضافه می‌کند: برای حل این مشکل باید وضعیت بازار را معکوس کرد یعنی بانک‌ها بایدنرخ بهره را کم کنند اما این کار را نمی‌کنند چرا که دنبال کسب سود هستند. در واقع اگر بانک‌ها بخواهند سود سپرده‌ها را کم کنند سپرده‌گذاران پولشان را خارج و راهی بازارهای خطرناک غیررسمی می‌کنند که این بازار غیرمتشکل بارها نشان داده قادر است بانک‌ها را به دنبال خود بکشاند و در تعیین نرخ عملی سود مؤثر باشد.

رئیس اتاق مشترک ایران و امارات راه حل این مشکل را تنظیم عرضه و تقاضای بازار تسهیلات می‌داند تا نرخ سود متعادل شود. دانشمند اضافه می‌کند: از آنجایی که در نظام بانکی تقاضای تسهیلات بیشتر از عرضه است، شاهد نرخ‌شکنی بانک‌ها و تبعیت مردم از این نرخ‌های بالا هستیم. در واقع با کنترل تقاضای بازار که عمدتاً واحدهای کوچک و متوسط را در بر می‌گیرد می‌توان بازار را تعدیل کرد.

وی خاطر نشان می‌سازد: باید برای تأمین مواد اولیه این واحدها صندوق توسعه ملی ارز مورد نیازشان را تأمین کند و از طریق ضمانت بانک‌های عامل در سررسید ۶ ماه تا یک ساله مشخص شده فارغ از نرخ ارز، همان را پس بگیرد. در نتیجه این کار، حجم بالایی از تقاضای تسهیلات از بازار خارج می‌شود آن هم در حالی که تولید افزایش خواهد یافت و این امر حجم نقدینگی در دسترس بانک‌ها را بالا می‌برد و نرخ بهره را متعادل می‌سازد.

*بزرگ‌ترین مشکل تولید

یک اقتصاددان هم به خبرنگار ما می‌گوید: نرخ بالای سود بانکی شاید بزرگ‌ترین مشکل تولید باشد و من در عملیاتی میدانی به این نتیجه رسیده‌ام که بانک‌ها اغلب برای سپرده‌های بالا حداقل ۲۰ درصد سود می‌پردازند و به سپرده‌های کم هم به شیوه‌های مختلف بالای ۱۵ درصد سود می‌پردازند.

وحید شقاقی خاطر نشان می‌سازد: در دنیا هیچ فعالیت تولیدی رقابتی کمتر از ۲۰ درصد سود ندارد اما در ایران حاشیه سود تولید در مواردی به زیر پنج درصد می‌رسد، بنابراین تبعاً سرمایه‌گذار ترجیح می‌دهد از تولید دور و دورتر شود.

این کارشناس اقتصادی، یکی از تبعات این شرایط را تشدید نابرابری اقتصادی در جامعه و غنی‌تر شدن صاحبان سرمایه می‌داند که سالانه حداقل ۲۰ درصد بدون ریسک و مخاطره به سرمایه‌شان در بانک‌ها اضافه می‌شود حال آنکه بیش از ۶۰ درصد مردم در تنظیم دخل و خرج خود مانده‌اند.

شقاقی با بیان اینکه تداوم این شرایط منجر به توقف تولید، توقف عرضه کالا حتی در واحدهای صنفی، ورشکستگی بانک‌ها و تشدید بیکاری می‌شود، ادامه می‌دهد: در دو سه سال اخیر که نظام بانکی به دلیل رکود منابع، امکان پرداخت سودهای بالا را نداشته، وارد بازی خطرناک و رقابتی ناسالم برای مکش سپرده‌ها شده است.

به باور این کارشناس، کاهش نرخ سود تنها راهکار پیش روی دولت است که باید از طریق اصلاحات ساختاری و سیستمی، ساماندهی مؤسسات اعتباری غیرمجاز، پرداخت بدهی ۱۵۰ هزار میلیارد تومانی دولت به بانک‌ها، کاهش مطالبات معوق، برخورد جدی با مؤسسات و بانک‌های متخلف، تعدیل نرخ بهره بین بانکی و اوراق بدهی و تقویت مدیریت بانک‌ها اجرایی شود. وی معتقد است برای کاهش نرخ سود به سود تولید باید شورای ساماندهی بهره در اقتصاد شکل بگیرد تا بازسازی جامع و چند طرفه انجام شود.