به گزارش قدس آنلاین به نقل از هفته نامه بیت المقدس؛ چهارمین مدرسه تابستانی بین‌المللی انجمن مطالعات علمی ترکیه (ILEM)که از سوم تا نهم ماه جاری با موضوع احیای معرفت در جهان اسلام و رویکردهای روش‌شناختی دراستانبول برگزار شد؛ میزبان بیش از 40 پژوهشگراز 11 کشور مختلف بود که به بیان دیدگاه‌های خود در خصوص احیای دانش اسلامی پرداختند.

در نخستین روز این دوره تابستانی پروفسوراحسان فضلی اوغلو، استاد فلسفه و تاریخ دانشگاه مدنیت استانبول، تحت عنوان «حقیقت، مجاز و نظام؛ مقدمه‌ای بر تحلیل ساختاری مکاتب علمی و فلسفی در تمدن اسلامی» به سخنرانی پرداخت. وائل بن حلاق، استاد دانشگاه کلمبیا در دپارتمان مطالعات خاورمیانه، دومین سخنران این دوره بود. وی در چهار جلسه «دیدگاه‌های روش‌شناختی در احیای اندیشه اسلامی» را بررسی کرد. محمد اکرم خان، پژوهشگر و متخصص حوزه اقتصاد اسلامی، در حوزه‌هایی همچون «وضعیت کنونی اقتصاد اسلامی وافق تحقیقات آینده»، «روش‌شناسی اقتصاداسلامی: از آموزه‌های اسلامی تا اقتصاد اسلامی»، «بازنگری اندیشه اقتصادی اسلام: نیاز به تفکر نوآورانه(اجتهاد)» و «گسترش مرزهای اقتصادی» در این نشست به بحث پرداخت.

در طول مدرسه تابستانی که در آن دانشجویان و اساتید مختلفی در سطح تحصیلات تکمیلی شرکت داشتند، 9 کارگاه تخصصی برگزار شد و در هر کارگاه شرکت‌کنندگان به ارائه بحث خود پرداختند و به سؤالات مطرح شده پاسخ گفتند. موضوع ارائه شده از سوی نگارنده «رویکردی نو در روابط بین‌الملل اسلامی» بود که از دیدگاه روش‌شناختی به مسائل پیش روی روابط بین‌الملل می­پرداخت. بر اساس راه‌حل عنوان‌شده لازمه حل روش‌شناختی در روابط بین‌الملل، بازنگری در هستی‌شناسی و تحول در مفاهیم مورد بحث در روابط بین‌الملل اسلامی است. به عبارتی در ابتدا لازم است این مفهوم مشخص شود که اسلام، چگونه خود را در روابط میان دولت‌ها (ملت‌ها) تعریف می‌کند و بعد از آن است که می‌توان از روابط بین‌المللی اسلامی سخن به میان آورد و به دنبال روش‌شناختی آن رفت.

سؤال بعدی در خصوص چگونگی انتقال مفاهیم والای انسانی اسلام همچون عدالت، عهد، دعوت، صلح و امثال آن است که باید از حوزه نظر در عمل ظاهر شود. می‌توان ادعا کرد که این مفاهیم در صورت ظهور عملی، قادر است چالش‌های جهانی بعد از نظم را دچار تحول کند؛ جهانی که در نظر اصحاب قرارداد اجتماعی، دارای نظمی آنارشیک تصویر شده است. در پاسخ به این سؤال سه راه عنوان می‌شود؛ اول تلاش برای گسترش عقاید و آموزه‌های اسلامی در قالب «اخلاق بین‌المللی» و البته در کنار سایر قوانین و رژیم‌های بین‌المللی.

دوم، روابط فرهنگی که در آن تعاملات متقابل، همبستگی بین‌المللی و ایده‌های باز پرورش می‌یابد. به بیانی دیگر می‌توان از پلورالیسم سیاسی سخن به میان آورد که حتی در آموزه‌های اخلاقی و تاریخی همچون جمعیت «اخوان الصفاء و خلان الوفاء» طرح گردیده است.

سوم، تلاش برای تعریف چند بعد بین‌المللی که هرگونه درگیری‌های مذهبی را محکوم می‌کند و به فرهنگ صلح‌آمیز متعهد است.

در کنار ارائه سخنرانی‌ها و برگزاری کارگاه‌ها، برنامه‌های اجتماعی و تفریحی مختلفی همچون بازدید از بعضی مکان‌های تاریخی و فرهنگی، برخی از کتابخانه‌ها و مراکز پژوهشی در این مدرسه تابستانی برگزار شد. این دوره در تاریخ یکشنبه 9 ژوئیه با اجرای مراسم اختتامیه و اهدای گواهینامه‌های شرکت در دوره پایان یافت. همچنین قراراست مقالات برترارائه‌شده دراین دوره، طی ماه‌های آینده از سوی مجلات معتبر علمی منتشر شوند. این دوره در شرایطی برگزار شد که به برخی از شرکت‌کنندگان برگزیده علاوه بر هزینه هتل، هزینه سفر به استانبول نیز اعطا شد.

برگزاری چنین دوره‌هایی با وجود هزینه‌های فراوانش برای برگزارکنندگان آن، این ویژگی را به همراه دارد که محققان و دانشگاهیان مسلمان این فرصت را می‌یابند تا به بحث و گفت‌وگو در خصوص مسائل و چالش‌های پیش روی جهان اسلام بپردازند. ضمن اینکه از مجموع مباحث ارائه‌شده در این کنفرانس می‌توان این نتیجه‌گیری را به عمل آورد که مهم‌ترین مسئله در نگاه اندیشمندان اسلامی، برقراری حکومت اسلامی است که این پتانسیل را داشته باشد تا در مقابل قدرت‌های امپریالیستی بایستد.

همچنین گفتن این نکته عاری از فایده نیست که در این مدرسه تابستانی دیدگاه پژوهشگران اسلامی به‌ویژه محققان و دانش‌پژوهان شرق آسیا نسبت به جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی ایران به عنوان نمونه‌ای از ایستادگی در برابر قدرت­های غربی قابل‌توجه بود. این در حالی بود که رویکرد این نخبگان علمی نسبت به رژیم آل سعود و جنایت‌های آن‌ها در نسل‌کشی مسلمانان منطقه و حمایت از تروریسم، حاکی از نوعی وفاق در عدم پذیرش رفتار خصمانه این رژیم و عدم لیاقت برای در دست گرفتن رهبری مسلمانان جهان در برابر غرب بود.

در هر صورت برگزاری چنین دوره‌هایی در ایران نیز ضرورت دارد و می‌تواند پیام صلح‌جویانه و حمایت از مستضعفین جمهوری اسلامی را به دور از هرگونه سنگ‌اندازی رسانه‌های غربی به صورت شفاف به نخبگان جهان اسلام منتقل کند و آن‌ها را در درک صحیح موضع جمهوری اسلامی ایران در منطقه بیش‌ از پیش توانا سازد./

انتهای پیام

امیرمحمد اسماعیلی

هفته نامه بیت المقدس دوشنبه هر هفته ضمیمه روزنامه قدس منتشر می شود.