قدس آنلاین- بیش از سه سال از اجرای طرح تحول نظام سلامت می‌گذرد. اجرایی سه ساله که توأم با زشتی‌ها وزیبایی‌های بسیاری برای مردم و فعالان این حوزه بود. در همین زمینه پای صحبت آن‌هایی می‌نشینیم که خود در این حوزه دستی بر آتش دارند و ثمرات اجرای این طرح را بر حوزه فعالیت آن‌ها جویا می‌شویم.
دکتر مهدی پیرصالحی، مدیر کل پیشین نظارت و ارزیابی دارو و مواد مخدر سازمان غذا و دارو و مدیر عامل داروپخش در این باره به گزارشگر ما می‌گوید:طرح تحول سلامت برای عموم مردم طرح مطلوبی بود، اما ازآنجا که بودجه کافی درنظر گرفته نشد و ردیف‌های اعتباری لازم برای اجرای آن بدرستی تعریف نگردید، بار اجرای آن بر دوش فعالان حوزه سلامت همانند صنعت داروسازی افتاد. چنان که اجرای طرح یادشده با همین روند می‌تواند چالش‌هایی را برای عملکرد صنعت داروسازی و حتی تداوم اجرای طرح تحول به همراه داشته باشد؛ چراکه با تأمین نشدن اعتبارات لازم برای اجرای طرح یادشده، صنعت داروسازی ما توان ادامه این مسیر را نخواهد داشت و سرانجام ناچار به واردات دارو می‌شویم که هزینه‌های سنگینی را بر حوزه سلامت تحمیل می‌کند. بنابراین برای اصلاح این وضعیت تنها باید اعتبارات کافی و مشخصی برای این طرح تعریف و در نظر گرفته شود.
* جامعه آمریکا هم هزینه‌های «اوباماکر» را تاب نیاورد
دکتر امیراسماعیل ثقفی نیا، مدیرعامل شرکت دانش بنیان درسا دارو نیز در این باره اظهار می‌کند: طرح تحول سلامت در نگاهی کلان در جامعه توانسته انتظارات بخشی از اجتماع را برآورده سازد و احساس رضایت را به طور موقت ایجاد کند. حال آنکه این طرح به دلیل نواقصی که دراجرا داشت درعمل انتظاراتی که قانونگذار داشته و اهدافی که وزیر بهداشت به دنبال آن بوده را برآورده نساخت و منتج به موفقیت نشد. به هر روی اگر این طرح به دنبال اجرای نظام ارجاع انجام می‌گرفت، می‌توانست طرحی پیشرو باشد که همانند موارد مشابه دیگر در جوامع جهانی موفقیت آمیز بود. اما در غیر این صورت طرحی زیان آور به شمار می‌رود؛ چراکه هزینه‌های سرسام آوری را به جامعه تحمیل می‌کند که حتی ثروتمندترین کشورهای دنیا نیز نمی‌توانند این گونه برنامه‌ها را با موفقیت به سرانجام برسانند. چنان که اگر شما نگاهی به طرح «اوباما کر» بیندازید شاید این طرح ۸۰ درصد پوشش خدمات طرح تحول سلامت کشور ما را نداشته باشد. مدیران امروز جامعه آمریکا به این هزینه‌ها پی برده و دنبال اصلاح این طرح هستند. این درشرایطی است که ۳۰ درصد ثروت دنیا در اختیار این جامعه است.
به این ترتیب چنانچه این طرح دارای نظام ارجاع باشد و این گونه هدفمند هزینه سازی کنیم، روند منطقی صورت گرفته اما اینکه یک دفترچه دست افراد بدهیم که آن‌ها بی هیچ قاعده‌ای ازخدمات سلامت استفاده کنند، این رویه آنچنان باعث افزایش هزینه‌های حوزه سلامت می‌شود که ناگزیر می‌شویم از هزینه‌های دیگر عرصه‌های عمرانی بزنیم.
* درونمان خودمان را کشته، بیرونمان مردم را
بنابر شواهد، صنعت داروسازی ما روزهای ناخوشی را تجربه می‌کند، چنان که گفته می‌شود در حال حاضر بیمه‌ها بیش از ۴۰۰۰ میلیارد تومان به داروسازان و داروخانه‌ها بدهکارند. اما باید پرسید طرح تحول سلامت چه تأثیری بر حوزه داروسازی داشته است؟
دکتر ثقفی نیا می‌گوید: صنعت داروسازی ما از متضررهای بزرگ طرح تحول سلامت است؛ چراکه بنابر گفته متولیان امر برای اجرای طرح یاد شده ماهانه باید حدود ۹۰۰۰ میلیارد تومان اختصاص پیدا می‌کرد که در عمل این قضیه محقق نشده است. اینجاست که دولت، بیمه و تمام مصرف کنندگان داروها پولی برای پرداخت هزینه داروها ندارند، بنابراین با تأخیرهای چندماهه بدهی‌های خود را می‌پردازند. به طوری که پولی به شرکت‌های پخش دارو پرداخت نشده و آن‌ها نیز پولی به شرکت‌های دارویی نمی‌دهند. در همین وضعیت نیز فسادهای بسیاری می‌تواند شکل بگیرد. به هر حال این شرایط سبب فشارهایی به شرکت‌های خصوصی دارویی می‌شود؛ چراکه شرکت‌های دولتی که در هلدینگ‌های دولتی و نیمه دولتی هستند، پوشش‌ها و حمایت هایی دارند که بخش خصوصی بدون آن است. بنابراین چنانچه هزینه‌های مالی بخش خصوصی را دراین دوره بررسی کنید، خواهید دید که هزینه‌های آن‌ها ۲/۲ برابر رشد داشته است. به هر روی به دلیل مطالبات فعالان حوزه سلامت از یکدیگر، شرکت‌های خصوصی دارویی یا باید اعلام ورشکستگی کنند و یا به جای دولت از نظام بانکی قرض بگیرند. از همین رو به شما قول می‌دهم در مدت زمان نه چندان طولانی دو اتفاق رخ می‌دهد؛ نخست شرکت‌های دارویی رو به ورشکستگی می‌روند و دیگر اینکه تولید دارویی در داخل وجود نخواهد داشت. به طوری که کشور به دلیل کمبود دارو ناگزیر خواهد بود با هزینه‌ای چندین برابری این داروها را وارد کند. اینجاست که بیشترین سود عائد شرکت‌های وارد کننده دارو خواهد شد.
* خطر وابستگی دارویی برای کشور
مدیر عامل شرکت دانش بنیان درسادارو با بیان اینکه برای آن که تصویر دقیقی از مشکلات داشته باشید به چند آمار که از سوی وزارت بهداشت منتشر شده اشاره می‌کنم، می‌افزاید: در سال گذشته توسط ۱۴۵ شرکت تولید کننده داخلی ۴۰ میلیارد عدد شکل دارویی تولید شده که بنا براعلام وزارت بهداشت ارزش این میزان ۱۱ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان بوده است. همچنین این میزان ۹۷ درصد عددی داروی مورد نیاز کشور محسوب می‌شود که دارای ۶۷ درصد ارزش ریالی این بخش می‌باشد. این در حالی است که ۲۰۶ شرکت واردکننده دارو ۹۵میلیون عدد شکل دارویی وارد کرده‌اند که ارزش آن ۴۷۰۰میلیارد تومان بوده است. به تعبیری روشن‌تر سه درصد عدد شکل وارد کردیم که ارزش آن ۳۳ درصد بوده است.
وی تأکید می‌کند: طی سال گذشته داروهایی به ارزش ۱۱ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان در داخل تولید و درمراکز مختلف نیز توزیع شده، این درحالی است که هنوز ۳۰ درصد این میزان به نظام دارویی برنگشته است. مفهوم این قضیه این است که با ادامه این وضعیت شرکت‌های دارویی ناچار به گرفتن قرض از نظام بانکی خواهند بود که به مرور زمان میزان قرض‌های فعالان این حوزه افزایش خواهد یافت، به طوری که سبب رشد هزینه‌ها شده و سرانجام قیمت تمام شده بالا می‌رود و ادامه فعالیت هیچ توجیه اقتصادی نخواهد داشت. در این شرایط شرکت‌های واردکننده دست به تلاش زده و دارویی وارد می‌کنند که هزینه تمام شده دارو برای هر فرد ۱۰ برابر خواهد شد. آیا کشور آن قدر ارز یا توان مالی ریالی دارد که این مسئله رخ دهد؟ بنابراین ضروری است که با چاره اندیشی در این زمینه از ادامه چالش‌های جدی‌تر پیشگیری کرد.
* آن‌ها که در طرح تحول، دیده نشدند
حسن قجاوند، نایب رئیس جامعه آزمایشگاهیان کشور نیز درباره پیامدهای اجرای طرح تحول بر حوزه فعالیت خود می‌گوید: وقتی صحبت از اجرای طرح تحول نظام سلامت می‌شود، دو نوع قضاوت در این مقوله می‌توان داشت؛ از نگاه ارائه خدمات به مردم به عنوان یک شهروند ایرانی اجرای این طرح را در زمینه رفاه بیماران تأیید می‌کنم. این در حالی است که از منظر یک فعال حوزه سلامت، کاستی هایی در این طرح وجود دارد. چنان که در اجرای این طرح به طور کلی آزمایشگاه‌ها مغفول مانده‌اند و تنها به جایگاه پزشکان توجه شده و پیراپزشکان جدی گرفته نشده‌اند. از این رو همواره این گروه از آقای دکتر هاشمی، وزیر بهداشت نسبت به این قضیه گلایه مند هستند. چنان که در حوزه دریافت‌ها و دستمزدها تفاوت چشمگیری بین پزشکان و دیگر فعالان حوزه سلامت مشهود است. این امر نیز سبب ایجاد یأس و نا امیدی در این گروه‌ها می‌شود که می‌تواند آثاری بر حوزه حرفه‌ای آن‌ها داشته باشد. بنابراین انتظار می‌رود متولیان امر بخصوص آقای وزیر نگاه یکسانی داشته باشند.
وی تأکید می‌کند: گرچه نواقص اجرای این طرح برای فعالان علوم آزمایشگاهی ونگاه دوگانه بین این گروه و پزشکان سبب بروز ناخشنودی‌های زیادی شده، اما هیچ گاه جامعه علوم آزمایشگاهی در انجام وظایف خود در قبال مردم کوتاهی نکرده و نخواهد کرد. گواه این ادعا نیز دریافت تأییدیه‌های حرفه‌ای از سوی بازرسان و ناظران حوزه سلامت است. البته این نارضایتی بیش از مسائل حرفه‌ای و صنفی نوعی ناخشنودی روحی و معنوی است؛ زیرا فعالان این حوزه با وجود کاستی‌ها و بی مهری‌ها همواره متعهد به وظایف خود بوده و در این زمینه هیچ کوتاهی نکرده‌اند. بنابراین انتظاردارند در مقابل این پایبندی به شغل خود، از سوی متولیان امر نیز به وضعیت و شرایط آن‌ها توجه کافی و منطقی بشود. این در حالی است که چنین رفتار وعملکردی دیده نشده، چنان که به تحصیلات تکمیلی جامعه علوم آزمایشگاهیان توجه نشده و حتی شنیده‌ها حکایت از آن دارد که طی برنامه‌ای به دنبال اجرای طرحی هستند که تنها متخصصان پاتولوژی مجوز ایجاد آزمایشگاه‌ها را داشته باشند و دیگر فعالان این حوزه از این مزیت بی بهره باشند. همچنین از سال ۷۲ تا امروز به دنبال احیای دکترای علوم آزمایشگاهی هستیم. چراکه تحصیلات دانش آموختگان این رشته ناخواسته منقطع شده و تا مقطع کارشناسی مانده است.
قجاوند می‌افزاید: از دیگر دغدغه‌های ما در حوزه سلامت واگذاری‌های مراکز آزمایشگاهی به بخش خصوصی است که می‌تواند آثار قابل توجهی بر حوزه درمان داشته باشد. البته شاید بنابر سیاست‌های دولت مبنی بر کوچک سازی و چابک سازی، این خصوصی سازی قابل تأیید بوده و به عنوان راه حلی در جهت کاهش هزینه‌ها به شمار بیاید، حال آنکه این نگاه نباید در حوزه درمان وجود داشته باشد؛ زیرا با واگذاری این مراکز درحوزه تخصصی و حرفه‌ای، کیفیت خدمات تحت تأثیر منافع صاحبان سرمایه قرار می‌گیرد.
* ارجحیت سلامت نیروی انسانی بر ذخایر بانک مرکزی
حبیب الله فاضلیان، رئیس هیئت مدیره و دبیر جامعه آزمایشگاهیان بالینی کشور نیز تأکید می‌کند که در تحلیل و نقد حوزه سلامت ما را در چالش‌های سیاسی و حواشی امور دخالت ندهید؛ چرا که قشر آزمایشگاهیان آن قدر مظلومند و مورد غفلت قرارگرفته‌اند که دیگر شایسته نیست هیزم تنور جناح‌ها و سیاست‌ها باشند. وی می‌گوید: آقای دکتر هاشمی از وزیران موفق و شجاع دولت یازدهم محسوب می‌شود؛ چراکه با جرئت طرح تحول سلامت را کلید زد. بسیاری از مسئولان ما به دنبال روزمرگی هستند و در پی آن نیستند که طرحی نو بیندازند و خطر کنند. بنابراین از نظر من به عنوان شهروند ایرانی و فعال حوزه علوم آزمایشگاهی کار بزرگی بوده و بخصوص در حوزه خدمت به مردم قابل تأمل است. البته با تمام نکات مثبت این طرح، باید پرسید که این طرح به چه قیمتی تا امروز به اجرا درآمده و موفق شد؟ به طورقطع در تمام طرح‌ها تا همه عوامل در کنار هم قرار نگیرند، توفیقی حاصل نمی‌شود؛ از این رو در طرح مزبور نیز همکاری و همیاری تمام بدنه بهداشت و درمان در سطح کشور اثرگذار بوده است. چنان که جامعه آزمایشگاهی نیز در این قضیه سهم بزرگی داشتند. این در حالی است که حتی سال‌ها پیش از اجرای این طرح، وضعیت فعالان این حوزه مورد غفلت قرار گرفته است؛ زیرا ماهیت شغلی ما ایجاب می‌کند همانند دیگر صنوف حوزه سلامت به هنگام ارائه خدمت در مقابل چشم مردم و حتی مسئولان نباشیم و در واقع پشت سنگر درمان قرارگرفته‌ایم. به طوری که بر خلاف افرادی که همواره در محضر و منظر بوده‌اند و رشد بسیاری کرده‌اند، جامعه علوم آزمایشگاهیان چندان ارتقای وضعیتی را تجربه نکرده‌اند. از این رو برای مشارکت مؤثر در اجرای طرح تحول سلامت، جامعه آزمایشگاهیان باید به گونه‌ای عمل می‌کرد که از یک سو غفلت‌های گذشته را جبران کنیم و از طرف دیگر در کنار ایفای وظیفه حرفه‌ای، سهم خود را نیز از نظام سلامت دریافت کنیم. حال آنکه با اجرای طرح تحول سلامت چنین خواسته‌ای نه برای ما که برای بسیاری از گروه‌های پیراپزشکی محقق نشد. امیدواریم که درادامه اجرای این طرح، بخت بچه‌های پیراپزشکی بخصوص فعالان علوم آزمایشگاهی باز شود.
وی در پایان از دولتمردان می‌خواهد لطف و توجه بیشتری به نیروی انسانی داشته باشند و می‌افزاید: البته وزیر بهداشت به این قضیه توجه دارند اما نه در وزارت بهداشت و نه در حوزه دولت این نگاه به صورت شایسته وجود ندارد. این در حالی است که بالاترین سرمایه کشور ما نیروی انسانی است نه عدد و ارقام موجود در خزانه‌های بانک مرکزی. ما نباید برای اینکه کمتراز اعداد و ارقام خزانه بانک‌ها هزینه کنیم از عمر و توان و قابلیت نیروی انسانی خود هزینه کنیم؛ چرا که با این رویه نیروهای ما بی‌انگیزه و فرسوده خواهند شد.
نظر شما