قدس آنلاین- زندگی و هجرت حضرت معصومه(س) به ایران دوران پر ماجرایی برای شیعه بود، اما سفر تاریخی حضرت به ایران در ادامه سفر امام هشتم(ع) موجب شد مرزهای ایران به دژ مستحکمی در برابر انحراف‌های درون مذهبی شیعه تبدیل شده و امامیه در کانون محبان اهل بیت(ع) شکل بگیرد.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر علی صدرایی خوئی، کتاب شناس، فهرست نگار، مصحح و نویسنده کتاب‌های دینی و رئیس کتابخانه محقق طباطبایی که کتابنامه حضرت معصومه را تألیف کرده است در گفت وگو با قدس از چرایی اهمیت وجود حضرت معصومه(س) برای خاندان وحی و شیعیان می‌گوید.
چرا امام کاظم(ع) با وجود دختران بسیار توجه ویژه‌ای به حضرت معصومه(س) داشت؟
ولایت پذیری و آمادگی حضرت معصومه(س) برای ترویج امامت امام رضا(ع) موجب شد مورد عنایت پدر بزرگوار خود قرار بگیرند. می‌دانید که امام کاظم(ع) بخش زیادی از عمر خود را در زندان سپری کردند و فرصت تبلیغ علنی برای جایگزین خود را نداشتند، بنابراین از کمک حضرت معصومه(س) برای تبلیغ امامت امام رضا(ع) بهره بردند. بنابراین، حضرت معصومه(س) به عنوان سرمایه آینده جهان تشیع نقش آفرینی کردند و شیعیان، ایشان را به عنوان منادی امامت امام رضا(ع) می‌شناختند، زیرا عده‌ای از اصحاب موسی بن جعفر(ع) امامت امام هشتم(ع) را قبول نداشتند و به عنوان مکتب واقفیه در امامت امام کاظم(ع) توقف کرده و در برابر امامت حضرت ثامن الائمه(ع) ایستادگی کردند. نقش آفرینی حضرت معصومه(س) برای تبلیغ امام رضا(ع) در این شرایط نمود بیشتری پیدا می¬کند، زیرا پس از هجرت حضرت معصومه(س) به ایران، ما شاهدیم فرقه انحرافی واقفیه در مرز ایران متوقف شده و فرصت جولان در سرزمین ایران را پیدا نکرد.
مسافرت حضرت معصومه(س) به ایران هم تنها یک سفر معمولی برای دیدار خانوادگی نبود، بلکه به دلیل تحکیم جایگاه ولایت روانه سفر شد و همین سفر مانع رشد فرقه‌های انحرافی شد، بنابراین حضرت معصومه(س) را می‌توان به عنوان سرمایه معنوی و فرهنگی موسی بن جعفر(ع) برای آینده جهان شیعه دانست.
شیعیان نیز از این جایگاه حضرت معصومه(س) آگاه بودند؟
بله. حضرت معصومه(س) در بین دختران موسی بن جعفر(ع) بیشتر مورد توجه شیعیان بودند، زیرا پیوستگی ایشان به امام رضا(ع) موجب شده بود در کانون توجه پیروان خاندان وحی قرار بگیرد، زیرا از دید شیعیان، کوثرِ ثانی(س) باب ولایت دانسته می‌شد. به همین دلیل، زمانی که حضرت معصومه(س) به ایران هجرت کردند، در هر منطقه مورد استقبال محبان اهل بیت(ع) قرار گرفتند. چند ماه در ساوه و سپس در قم میهمان شیعیان بودند. البته این بدان معنا نیست که سایر دختران امام کاظم(ع) پیرو ولایت نبوده‌اند، اما آنچه در مورد حضرت معصومه(س) مهم است، تلاش‌ها و فعالیت¬های اوست که موجب محور شدن امامت حضرت رضا(ع) است. به همین دلیل، پس از رحلت حضرت معصومه(س) درقم، بارگاه ایشان به عنوان محور و کانون تجمع شیعیان و محبان اهل بیت(ع) شناخته می‌شود.
این نوع از فعالیت‌های فرهنگی و سیاسی حضرت معصومه(س) شباهت زیادی با بخش‌های سیاسی زندگی حضرت زهرا(س) و حضرت زینب(س) دارد.
همین طور است. واقعیت این است که زنان در تحکیم و تثبیت جایگاه ولایت نقش مهمی ایفا کرده‌اند. نقشی که شاید مردان نیز نتوانند ایفا کنند، زیرا اولاً اگر مردی مثلاً برادر امام رضا(ع) به تبلیغ می‌پرداخت، شائبه طمع به قدرت رسیدن توسط برخی افراد ایجاد می‌شد، اما حضور یک بانو از خاندان وحی احتمال این شائبه را از بین می‌برد، چون به دنبال جایگاه سیاسی و... نبودند، بنابراین تأثیری که آن‌ها در اعلام حقانیت امامت ائمه(ع) داشتند بسیار زیاد بود. به همین منظور، وقتی فاطمه زهرا(س) از ولایت علی(ع) دفاع کرد، تأثیر بیشتری در تاریخ شیعه گذاشت، چون آن حضرت به دنبال پست سیاسی و مقام حکومتی نبودند، یا وقتی حضرت زینب و حضرت سکینه(س) پرچم پیام رسانی عاشورا را در دست گرفتند، اثر اجتماعی بیشتری داشت، زیرا این پیام رسانی‌ها بیشتر در خانواده‌ها نفوذ می‌کرد. ما در تاریخ می‌بینیم، خانواده هایی شیعه شدند، درحالی که مرد خانواده شیعه نبود، درجریان واقعه عاشورا می‌بینیم زن خانواده، طفلان مسلم را پناه می‌دهد، ولی مرد خانواده با حکومت یزید همراه بود.
حضرت معصومه(س) نیز همین گونه نقش آفرینی کردند، زمانی که امام کاظم(ع) را در زندان مسموم کردند، حکومت تلاش کرد به مردم بگوید امام به مرگ طبیعی از دنیا رفته‌اند، اما امام با ایما و اشاره به دخترشان فهماندند که مسموم شده‌اند و حضرت معصومه(س) نیز شیعیان را از این اتفاق خبردار کردند. بنابراین، نقش حضرت معصومه(س) در تثبیت امامت امام رضا(ع) و جریان شیعه بسیار اساسی است. همان گونه که حضرت زهرا(س) در تثبیت امامت حضرت علی(ع) و زینب کبری(س) در تثبیت امامت امام سجاد(ع) نقش داشتند، به نظر من بزرگ‌ترین کار حضرت زینب(س) همین معرفی امام سجاد(ع) به شیعیان بوده است.
این هجرت چه آثاری در ادامه نهضت فرهنگی شیعه دراعصار گوناگون گذاشت؟
توقف واقفیه در مرزهای ایران و جلوگیری از رشد فرقه انحرافی و تثبیت امامت امام هشتم(ع) از مهم‌ترین آثار هجرت ترویجی- تبلیغی فاطمه معصومه(س) است. این دو کار، موجب حفظ شیعه شد، زیرا کسی که امامت علی بن موسی الرضا(ع) را بپذیرد، رستگار است، زیرا پس از امامت ثامن الحجج(ع) دیگر انحرافی در جامعه شیعه پدید نیامد. باید اذعان کرد، حضرت معصومه(س) نقش آینده ساز را برای آینده جهان تشیع ایفا کردند، زیرا توقف واقفیه در مرز ایران سبب شد، ایران به مهد شیعیان امامیه تبدیل شود و از نفوذ انحراف‌های بعدی نیز جلوگیری به عمل آمد. افزون براین، ایجاد بقعه مبارکه حضرت معصومه(س) در قم موجب شد، قم به کانون علمی شیعه تبدیل شود. تشکیل حوزه علمیه قم، کتابخانه و مراکز تدریس علوم دینی نیز از دیگر ثمرات هجرت حضرت معصومه(س) به ایران است.
همچنین بارگاه منور حضرت در قم و جذب میلیون‌ها زائر در سال نقشی ایفا می‌کند که هزاران رسانه و کتاب نمی‌توانند در ترویج فرهنگ شیعی ایفا کنند، بنا براین، شیعیان برای کسب معارف بیشتر در کنار بارگاه منور اهل بیت(ع) باید سعی کنند بخشی از زیارت را به شناخت حضرات معصومین(ع) و احکام دین اختصاص دهند، زیرا اگر مقصود از زیارت حضور ظاهری در بارگاه باشد، نتیجه‌ای نخواهد داشت. اگر در قیامت، امامی که زائرش بوده‌ایم بپرسد چرا واجب خدا را ترک کردی و منکر را به جا آوردی درحالی که زائر من بودی، چه پاسخی خواهیم داشت؟
نظر شما