قدس: آلودگی رود ارس که منبع شرب اهالی سه شهرستان شمالی استان اردبیل است، به موضوع مهمی در میان مسئولان، مردم و محافل عمومی و رسانه در چند سال اخیر تبدیل‌شده که البته با مواضع ضدونقیضی نیز همراه است.
رودخانه ارس که در زبان ترکی آذربایجانی«آراز»خوانده می‌شود از کوه‌های «بینگول» منطقه آناتولی ترکیه سرچشمه می‌گیرد.
این رودخانه پس از گذر از مرز ایران و نخجوان، از مرز میان ایران و ارمنستان عبور می‌کند و دوباره مرز مشترک میان ایران و جمهوری آذربایجان را شکل داده و در منتهی‌الیه شمالی استان اردبیل و شهرستان پارس‌آباد وارد جمهوری آذربایجان شده و به رودخانه کورا و درنهایت به دریای خزر می‌ریزد.
رد پای همسایگان
علت مرگ ماهی‌ها در رودخانه ارس که به افزایش آلودگی مواد فلزی سنگین و پساب کارخانه‌ها ارمنستان نسبت داده می‌شد ماه گذشته بنا بر اظهارات مدیرکل محیط‌زیست آذربایجان شرقی رد شد.
حمید قاسمی در این رابطه گفت: هرچند ورود فاضلاب صنعتی از کشور ارمنستان به رودخانه ارس به‌طور کامل متوقف نشده ولی مرگ مقطعی ماهیان رودخانه ارس در یک محدود مکانی و زمانی محدود ارتباطی به فاضلاب صنعتی این کشور ندارد.
اما حالا پس‌ازاین فاجعه نماینده مردم پارس‌آباد و بیله سوار مغان از تریبون مجلس موضوع شیوع سرطان از رود ارس را به‌عنوان اصلی‌ترین منبع تأمین آب شرب این شهرستان‌ها را پیش کشیده است و اذعان کرده است: وجود فلزات سنگین آلوده عامل اصلی این مشکل است.
شکور پور حسین در نطق میان دستور در مجلس شورای اسلامی در این رابطه گفته است : میزان شیوع سرطان گوارشی در منطقه تا حدی است که باید گفت سونامی سرطان در منطقه به وقوع پیوسته است.
وی تأکید کرده است: حجم بالای فلزات سنگین موجود در رودخانه ارس که ناشی از سرازیر شدن پسماندهای صنعتی ارمنستان هست دلیل آلودگی آب ارس و شیوع سرطان در منطقه است.
تعهدات بی‌نتیجه
در همین رابطه احمد بایبوردی، عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی با اطمینان خاطر می‌گوید: کارخانه‌های ارمنستان تمام پساب خود را به درون ارس می‌ریزند و دلیل اصلی آلودگی ارس همین موضوع است.
منشاء آلودگی ارس پساب های حاصل از فعالیت معدن مس در ارمنستان است که موجب تغییر اکوسیستم منطقه و آثار زیانبار به اراضی کشاورزی شده استوی می‌افزاید: این در حالی است که طی تفاهم‌نامه‌ای که وزارت نیروی ایران و ارمنستان باهم امضا کردند قرار شد که هیچ پسابی به ارس ریخته نشود و این موضوع تا ابتدای سال ۲۰۱۸ باید به پایان برسد، اما متأسفانه فعالیت ارمنستان نشان نمی‌دهد که برای این کار قدمی برداشته باشند.
وی یادآور می‌شود: موضوع دیگری که در مورد ارمنستان وجود دارد، این است که کارخانه قدیمی نیروگاه اتمی ارمنستان هم می‌تواند یکی از دلایل آلودگی ارس باشد.
وی می‌افزاید: کشور ارمنستان باید برای پساب کارخانه‌ها و نیروگاه اتمی‌اش فکری بکند و آن را به ارس نریزد، چراکه تمام خسارت پساب آن‌ها به کشور ما وارد می‌شود.
مسئول دفتر محیط‌زیست و سلامت غذای سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی دراین‌باره می‌گوید: بر اساس نمونه‌برداری صورت گرفته از آب رود مرزی ارس ، میزان برخی عناصر سنگین مثل آرسنیک، مولیبدن، سرب، کادمیوم و کروم بالاتر از حد مجاز بوده و میزان آنیونهایی نظیر فسفات و نیتریت نیز در آب این رودخانه بالاتر از حد نرمال است.
وضعیت ارس بدتر می‌شود
وی ادامه می‌دهد: در سال ۱۳۹۵ جلسه‌ای در دفتر رئیس دانشگاه علوم پزشکی تبریز با حضور تمامی ارگان‌های مسئول رود ارس برگزار شد و سازمان آب و فاضلاب در مطالعات دقیقی که انجام داده بود، اعلام کرد که در بدن ماهی‌ها عناصر سنگین دیده‌شده است.
وی ادامه می‌دهد: متأسفانه از همان سال کاری برای رود ارس انجام نشد و همچنان مشکل ارس روزبه‌روز بدتر شد. اگرچه سازمان آب و فاضلاب تبریز متولی ارس است، هیچ پاسخی درباره این موضوع ارائه نکرده است.
بایبوردی می‌افزاید: دستگاه‌های اندازه‌گیری سم در کشور ما قدیمی است، یعنی نمی‌تواند سم‌های جدید را شناسایی کند به همین دلیل هرگز نمی‌توانیم متوجه شویم که آلودگی ارس از چه نوع سمی است.
تائید محیط‌زیست
باوجوداینکه محیط‌زیست آذربایجان شرقی در موضوع مرگ ماهی‌ها قصوری را از طرف کشور همسایه نمی‌بیند اما بر این نکته اذعان دارد که موضوع آلودگی ارس واقعیتی غیرقابل‌انکار است و بیشترین آلودگی این رودخانه ناشی از منابع آلوده‌کننده ارمنستان در منطقه آذربایجان شرقی است.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان آذربایجان شرقی در این رابطه اظهار می‌کند: رودخانه ارس به دلیل ورود پساب‌های صنعتی از سمت ارمنستان به‌شدت با مشکلات زیست‌محیطی و بهداشتی مواجه شده و اگر برای جلوگیری از ادامه این روند تدبیر و تصمیمی مناسب اتخاذ نشود، آینده‌ای ناخوشایند همچون آثار منفی خشک شدن دریاچه ارومیه در انتظار مردم استان‌های آذربایجان شرقی ، غربی و اردبیل خواهد بود.
انقراض ماهی‌ها
حمید قاسمی بابیان اینکه مشکل از سال ۱۳۸۵ شروع‌شده و تاکنون نیز ادامه دارد، منشاء آلودگی ارس را پساب‌های حاصل از فعالیت معدن مس در ارمنستان اعلام کرده و می‌گوید: ادامه این روند علاوه بر آلودگی شدید آب رودخانه ارس، موجب تغییر اکوسیستم منطقه و آثار زیانبار به اراضی کشاورزی شده است.
وی ادامه می‌دهد: اکنون ماهی‌های رود ارس به دلیل ورود این آلایندگی‌های صنعتی سنگین در حال انقراض بوده و اگر آماری در این رابطه تهیه شود، متوجه کاهش شدید گونه‌های جانوری در بستر رودخانه خواهیم شد.
سابقه آلودگی
اواخر سال ۹۳ معاون سیاسی و امنیتی استاندار آذربایجان شرقی از آلودگی آب رودخانه ارس براثر نشت پساب کارخانه مس کشور ارمنستان ابراز نگرانی کرده بود. در همان دوران هیئت‌رئیسه فراکسیون محیط‌زیست مجلس نیز با اعلام این خبر مبنی بر آلوده شدن آب رودخانه مرزی ارس که در مرز کشورهای ایران، آذربایجان و ارمنستان جریان دارد، در مورد آثار ناشی از این آلودگی هشدار داده بود؛ صحبت از ورود پساب‌های صنعتی کارخانه‌های آلومینیوم و مس ارمنستان و نیز پساب حاوی رادیواکتیو نیروگاه اتمی «متسامور» ارمنستان به‌عنوان خطرناک‌ترین نیروگاه اتمی جهان بود.
این نیروگاه اتمی حتی از نیروگاه اتمی فوکوشیما نیز خطرناک‌تر اعلام‌شده بود، به‌طوری‌که ترکیه موضوع تعطیل کردن این نیروگاه را از مراجع بین‌المللی پیگیری می‌کند و بیشتر از هر کشوری نگران خطرات ناشی از نیروگاه متسامور است.
قرار گرفتن این نیروگاه اتمی هسته‌ای در ۱۶ کیلومتری مرز ترکیه و قرار گرفتن این نیروگاه در منطقه زلزله‌خیز، موجب واکنش مقامات ترکیه در این رابطه شده است، به‌طوری‌که ترک‌ها معتقدند این نیروگاه حتی در ۴۰ سال پیش نیز بر اساس استانداردهای مدرن روز ساخته نشده است.
نظر شما