مهدی غلامی/کارشناس مسکن
14 اسفند شورای پول و اعتبار بانک مرکزی، در راستای کمک به تداوم رونق بخش مسکن با پیشنهاد «افزایش سقف تسهیلات ساخت مسکن با قابلیت تبدیل به فروش اقساطی در بانک‌های تجاری و بانک مسکن» موافقت کردند. سقف این تسهیلات در شهر تهران 100 میلیون تومان و برای زوجین 160 میلیون تومان و در شهرهای بزرگ بالای 200 هزار نفر جمعیت، 80 میلیون تومان و برای زوجین 120 میلیون تومان و سایر مناطق شهری 60 میلیون تومان و برای زوجین 100 میلیون تومان خواهد بود. همچنین در راستای حمایت و تشویق ساخت واحدهایی با مقیاس کوچک و متوسط، سقف تسهیلات جدید صرفاً ناظر بر تأمین مالی ساخت واحدهای مسکونی با حداکثر زیربنای مفید 100 مترمربع می‌باشد. ضمن آنکه امکان تقسیط بلندمدت این تسهیلات برای خریداران واحدهای ساخته شده تا 15 سال توسط بانک‌ها امکانپذیر است.
در مورد این تصمیم شورای پول و اعتبار نکات زیر قابل بیان است:
1) در سال‌‌های اخیر عمده تمرکز متولیان بخش مسکن بر تحریک بازار از سمت تقاضا بود. در همین راستا صندوق پس انداز مسکن یکم راه اندازی شد و وام خرید مسکن هشت برابر شد. اما از آنجایی که وام خرید حتماً منجر به تولید مسکن نمی‌شد، تأثیر چندانی بر خروج تولید مسکن از رکود نداشت. از طرفی با توجه به کمبود عرضه و همچنین عدم اجرای قوانین تنظیمی برای مقابله با هجوم نقدینگی به سمت بازار مسکن و خالی نگه داشتن خانه‌ها، قیمت مسکن با افزایش چشمگیری مواجه شد تا جایی که بخصوص در شهرهای بزرگ، بالاترین میزان وام خرید هم کمک چندانی به خرید خانه نمی‌کرد. در این شرایط افزایش وام خرید، ادامه روند قبلی یعنی رکود تولید مسکن و البته ایجاد انگیزه برای افزایش مجدد قیمت‌ها را در پی داشت. از طرفی متقاضیانی که امکان پس انداز اولیه و یا پرداخت اقساط وام خرید را نداشتند از بازار مؤثر خرید مسکن خارج می‌شدند.
2) در این شرایط حمایت هوشمندانه از تولید و عرضه مسکن کاملاً احساس می‌شود. در همین راستا وام ساخت مسکن که قابل انتقال به خریدار باشد، علاوه بر حمایت از تولید، حمایت از تقاضا را در پی خواهد داشت. در این راستا اقدام بانک مرکزی برای افزایش زمان بازپرداخت وام برای مصرف کننده نهایی نیز به جذابیت وام ساخت اضافه کرده است.
3) اگر وزارت راه و شهرسازی با استفاده از زمین‌های دولتی در شهرهای جدید و یا با استفاده از احیای زمین در بافت‌های فرسوده شهری، هزینه زمین را برای مصرف‌کننده واقعی کاهش دهد، امکان خانه‌دار شدن افراد بسیار بیشتر خواهد شد و تقاضا برای تولید نیز افزایش می‌یابد. حتی اگر هزینه زمین کاهش پیدا نکند، ولی مانند طرح مسکن ویژه تهرانسر در شهر تهران، بعد از تحویل واحدها به متقاضیان، هزینه به صورت قسطی دریافت شود، طیف وسیعی از مردم می‌توانند به خانه‌دار شدن امیدوار شوند.
4) از طرفی تولید و عرضه مسکن علاوه بر تنظیم بازار مسکن و اجاره، با توجه به ارتباط گسترده‌اش با صنایع دیگر، می‌تواند در رونق کل اقتصاد اثرگذار شود. همچنین میزان اشتغال‌زایی حاصل از تولید مسکن قابل توجه است. بر اساس پژوهش‌های انجام شده به ازای تولید 100 مترمربع واحد مسکونی یک شغل مستقیم و یک شغل غیر مستقیم در سال ایجاد می‌شود. بنابراین دولت می‌تواند بخشی از منابع و تسهیلاتی که سالانه برای ایجاد اشتغال برنامه ریزی می‌کند را به تسهیلات مربوط به تولید مسکن تخصیص دهد. لازم به ذکر است حمایت از اشتغال در قالب تولید مسکن کمترین انحراف منابع را در خود دارد. در این صورت می‌توان هم به افزایش وام تا 80 درصد هزینه ساخت و همچنین برای افزایش تعداد آن برنامه‌ریزی کرد.