محمدحسین مروج کاشانی/
در پنجمین برنامه از سلسله برنامه‌های سه‌شنبه‌های فرهنگی مربوط به مراسم رونمایی از دو نسخه تألیفی و وقفی شیخ بهایی و تعدادی از اسناد کهن آستان قدس رضوی روز گذشته در گنجینه قرآن و هدایای مقام معظم رهبری حرم مطهر رضوی برگزار شد. در این مراسم از دو اثر نفیس «مشرق الشمسین و اکسیرالسعادتین» و «شرح اعمال الهندسیه» مرحوم شیخ بهایی و تعدادی از کهن‌ترین اسناد آستان قدس رضوی رونمایی شد.
*
فهرست ۱۰۴ اثر قطعی شیخ بهایی
سیدمحسن ناجی نصرآبادی، کتاب‌شناس و پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، در این مراسم در زمینه معرفی کتاب‌شناسی شیخ بهایی سخن گفت و افزود: نسخه‌های متعددی از آثار و رساله‌های شیخ بهایی با نام‌های مختلف در کتابخانه‌های گوناگون وجود دارد که در این کتاب‌شناسی سعی شد همه آثار مربوط به یک موضوع (با اسامی مختلف)، شروح دانشمندان و بزرگان بر آثار این اندیشمند اسلامی، بیان آغاز و انجام نسخه‌ها، ذکر مراجعات علما و بزرگان به آثار شیخ بهایی، جمع‌آوری نام اصلی یک اثر و نام‌های فرعی دیگر در ذیل آن و... جمع‌آوری و تدوین شود.
مطابق گفته‌های وی، در بحث کتاب‌شناسی شیخ بهایی تعداد ۱۰۴ اثر به طور قطعی و حتمی از این دانشمند و حدود ۷۰ تا ۸۰ اثر هم به صورت منسوب به این دانشمند شیعی و اسلامی ذکر شده است.
*
قدیمی‌ترین اسناد ایران در آستان قدس رضوی است
عمادالدین شیخ الحکمایی، نسخه‌شناس و پژوهشگر مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران نیز در این مراسم گفت: کهن‌ترین اسناد آرشیوی کشور در حال حاضر با تاریخ صریح و مشخص مربوط به اسناد کهن و قدیمی موجود در آستان قدس رضوی است که کهن‌ترین آن‌ها متعلق به سال‌های ۵۰۷، ۵۰۹ و... هجری قمری (دوره سلجوقیان) است.
شیخ الحکمایی متذکر شد: شیوه‌های نگارش اسناد از جمله خط، تاریخ، مهر و امضا، طغری، کاغذ، طومار و... همگی به شناخت هویت و تاریخ و فرهنگ ایرانی و اسلامی این کشور در ادوار گوناگون و موضوعات مطرح شده، کمک شایانی می‌کنند.
*
آشنایی با برخی از آثار رونمایی شده
*کتاب مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین: تألیف این کتاب در چهاردهم ذی‌القعده سال ۱۰۱۵ هجری قمری به پایان رسید. آغاز کتاب به عبارت بسمله، الحمدالله الذی هدانا بانوار کتابه المبین و... مزین است. کاغذ این نسخه، نخودی و حنایی آهار مهره، ۲۲۴ برگ (هر برگ در اندازه ۲۴×۱۷ سانتیمتر) و در هر صفحه آن ۱۱ سطر نگاشته شده و توسط شیخ بهایی در سال ۱۰۲۱ هجری قمری وقف آستان مبارک رضوی گردید.
* شرح الاعمال الهندسیه: اصل کتاب از ابوالوفاء محمد بن محمد بن یحیی بن اسماعیل بن عباس مهندس بوزجانی (مربوط به سال‌های ۳۸۸- ۳۲۸ هجری قمری) و در علم حساب و هندسه به زبان عربی است. کاتب این اثر حسین بن عمر بن احمد ماردینی بوده و در روز بیست و یکم ماه صفر سال ۶۸۰ هجری قمری در شهر مراغه این اثر کتابت شده است.
نوع خط، نسخ غیرمنقوط و کاغذ آن از نوع حنایی آهار مهره بوده و جلد آن نیز تیماج مشکی است و شیخ بهایی واقف این نسخه بوده و در ظهر برگ اول خط و امضا و مهر این اندیشمند و واقف بزرگ در سه موضع مشهود است.
*
برخی از اسناد رونمایی شده
در این مراسم هشت برگ سند قدیمی و کهن مربوط به شهر مشهد و خراسان از قرون ۷ تا ۹ هجری قمری رونمایی شد.
*در میان این اسناد، نمونه اسناد مالی و حسابداری شامل دریافت خراج دیوانی از منطقه اسفراین و نیشابور (تاریخ سند، سال‌های ۵۰۷، ۵۰۹، ۵۱۴ و ۵۶۵ هجری قمری در دوره سلجوقیان) به عنوان قدیمی‌ترین و کهن‌ترین اسناد آرشیوی کشور وجود دارد.
*بلندترین طومار در میان این اسناد به طول بیش از یک متر مربوط به سند مبایعه‌نامه فروش باغ توسط پسران تاج‌الدین حسن زکی استرآبادی است که تاریخ سند سال ۷۲۲ هـ. ق و مربوط به دوره ایلخانی است.
*اقرارنامه ترکان خاتون دخترعلی سیدمشهدی در مورد تحویل یک من و پانزده مثقال ابریشم (تاریخ سند سال ۷۸۴ هجری قمری- دوره تیموری).
در پایان این مراسم، شرکت‌کنندگان مزار مرحوم شیخ بهایی در حرم مطهر رضوی را زیارت کردند.
نظر شما