به گزارش قدس آنلاین «تومیریس» یک فیلم بلند سینمایی به کارگردانی آکان ساتایف در سال ۲۰۱۹ است. داستان این فیلم، افسانه‌ای برگرفته از یکی از چند روایت پیرامون مرگِ کوروش بزرگ از کتاب تاریخ هرودوت است. این روایت در مورد جنگ کوروش بزرگ با ماساگتها (یکی از اقوام ایرانی) و ملکه آن‌ها تَهم‌رَییش (تومیریس) است که بر طبق روایات در نبردی شاه پارسیان کوروش بزرگ را کشته ‌است. حدود ۱۰ میلیون دلارهزینه ساخت این فیلم تاریخی شده ‌است تا عنوان پرهزینه‌ترین فیلم تاریخ ۲۸ ساله کشور قزاقستان را به خود اختصاص دهد. در گفت وگویی با «حمید سلجوقی»، نویسنده و منتقد سینما به نقد فیلم سینمایی «تومیریس» پرداختیم.
سلجوقی، منتقد سینما از فیلم «تومیریس» به عنوان پرهزینه ترین فیلم تاریخ قزاقزستان یاد کرد و گفت: دلیل ساخت این فیلم در کشور فقیر قزاقزستان نشان دادن لجبازی به فیلم «بورات-محصول مشترک آمریکا و انگلستان» بوده و قزاق ها قصد انتقام گرفتن را داشتند. در فیلم «بورات» به صورا آشکارا به قزاق ها توهین می شود و آن ها را انسان های نادان جلوه داده اند. این فیلم توسط یهودی های آمریکایی ساخته شده و در مقابل قزاق ها در جوابیه به آن ها «تومیریس» را تولید کرده اند.

«افسانه تومیریس»جعل مطلق از تاریخ ایران

وی در تحلیل این فیلم گفت: «تومیریس» بسیار طولانی و حوصله سر بر است. مدت این فیلم ۱۵۰ دقیقه و به نوعی عذاب علیم محسوب می شود. قصه به دو قسمت تقسیم می شود که بخش اول الهام گرفته از زندگی چنگیز خان مغول است و بخش دوم یک داستان و روایت جعلی از امپراطوری ایران است. در این فیلم میکس بدی از تاریخ و داستان سرایی رخ داده و نه اقتباس است، نه برداشت آزاد بلکه جعل مطلق است زیرا تاریخ مستند و مکتوب مجالی برای برداشت آزاد نیست. قصه به تهدیدی که از جانب ایران به شخصیت اصلی فیلم ینی «تومیریس» می شود، برمی گردد. وی بعد از کشته شدن پدرش که از فرماندگان جنگی بوده برای انتقام بر می خیزد.


منتقد سینما در ادامه افزود: ادعا می شود که فیلم براساس روایت هرودوت(نخستین تاریخ نگار ایرانی) در ارتباط با کوروش کبیر ساخته شده است. اگرچه که روایت هرودوت هم مورد تردید مورخان بوده و اختلاف نظرهایی راجع به آن وجود دارد اما فیلم همان روایت را هم تحریف و مصادره به مطلوب کرده است. فیلم مملو از ایرادهای بزرگ است و یکی از این ایراد ها این است که قوم سکاها را از ایران آن مقطع جدا می داند و همچنین دلیل تقابل سکاها با خوارزمی ها را در این فیلم بیان نمی کند و کسی نمی داند ریشه جدل بین آن ها از کجا نشات گرفته است. سکاها(قومی صحراگرد که زندگی عادی شان را با قبایل گوناگون می گذراندند اما در این میان، تقابل گاه و بی گاه آنها با خوارزمیان، باعث بروز اختلافاتی در میانشان شده بود. از این رو، زمانی که یکی از فرماندهان در یک توطئه به قتل می رسد، دخترش تومیریس ( المیرا تورسین ) از مهلکه گریخته و سودای انتقام از قاتلین پدرش را پی می گیرد، اما تهدید بزرگتری از جانب ایران متوجه اوست که باید با آن مقابله کند) در این فیلم قومی روشن فکر، متمدن، اخلاق گرا و احترام گذار به مقام زن به تصویر کشیده شده اند که بسیار اغراق آمیز است. تصویری که از کوروش کبیر در این نشان داده می شود کاملا عامدانه است. به تعبیرهرودوت،کوروش انسان ملایمی بوده است اما در این فیلم شخصیتی مجنون، خون خوار،منفعل، دائم الخمر دارد و به دنبال نابودی تمدن های مختلف است.

این نویسنده با اشاره به فاز درام فیلم نامه که کوچکترین مستند تاریخی در آن وجود ندارد و تماما تخیل است بیان کرد: این موضوع نه تنها شامل حال کوروش بلکه تمام ساکنان قلمروی تحت عمرانی او را شامل می شود. همه ی آن ها انسان هایی بی سرانجام،بدبخت و مفلوک الحال هستند در صورتی که مورخین معتقد بودند در زمان کوروش رفاه بین مردم بوده است. جعل تاریخ در این فیلم دو فاز دارد،یکی فاز مرتبط با کوروش و تمدن آن است که آن ها را رو به افول و همراه با تصور تحقیرآمیزی نشان می دهد و دیگری مانور روی ماساگت ها که آن ها را قومی وزین،شکیل و پرافتخار جلوه می دهد.

ناتوانی فیلمساز در به تصویرکشیدن شخصیت های داستان
سلجوقی در خاتمه از شخصیت پردازی و ترسیم داستان بسیار بد در این فیلم گفت و عنوان کرد: حتی به درستی شخصیت اصلی فیلم که «تومیریس» هست را نمایش نمی دهد و این شخصیت فقط بهانه ای برای نشان دادن بُعد مقابل است. فیلمساز بیشتر ترجیح داده که به مخاطب لانگ شات و نماهای متفاوت از صحراگردی کاراکترهای خود نشان دهد. تنها نکته مثبت این فیلم وجود جلوه های بصری جذاب است. فیلم در ابتدا فهرستی طولانی از وقایع تاریخی است که سعی در بیان تاریخی و مستند بودن خود دارد. بخش از فیلم اکشن است اما با کم رمقی همراه هستند خصوصا در بخش رویارویی نهایی تومیریس و کوروش کبیرحق مطلب ادا نشده و سکانس بسیار ضعیفی از آب در آمده است. دیالوگ ها بسیار بد و ناتوان هستند و هیچ خرده روایتی در این فیلم به چشم نمی خورد و صرفا تصویر است.

خبرنگار: محدثه رضایی