قدس آنلاین:جنگل ابر شاهرود یکی از زیباترین و خوش آب و هواترین جنگل های دنیاست که در 45 کیلومتری شمال شرقی شاهرود در مسیر جاده آزادشهر و پس از عبور از میان باغات باصفای بسطام و تحت تأثیر قرار گرفتن در فضای عرفانی قطبین عالم عرفان سلطان العارفین بایزید بسطامی و شیخ ابوالحسن خرقانی که در ده قرن پیش می گفت: «هر که در این سرای درآید نانش دهید و از ایمانش مپرسید» بر ورای رشته کوه های دوردست و در امتداد قله 4000 متری شاهوار ابرهایی را مشاهده می کنی که گویی در چنگال های تیز کوه گرفتار آمده اند و جنگل رویایی ابر را نوید می دهند. این جنگل در مجاورت روستای ابر واقع شده و ازآنجا که در اغلب مواقع فضای این جنگل را پوششی از اقیانوسی از ابر فرا گرفته به این نام مشهور است و به باور بسیاری از گردشگران زیباترین چشم انداز طبیعت ایران و جهان محسوب می شود و ارزش آن به عنوان بخشی از میراث طبیعی ایران زمین، هرگز کمتر از تخت‌جمشید و نقش جهان نیست.
جنگل ابر با 35 هزار هکتار وسعت قسمتی از جنگل های باستانی هیرکانی است جنگلهای هیرکانی یکی از منحصر به فردترین نوع جنگل ها در دنیا هستند که همچون نوار سبزی بر شیب های شمالی جبال البرز قرار گرفته و سواحل جنوبی دریای خزر را میپوشاند. این ناحیه از حوالی آستارا در شمال غرب تا حوالی جنگل ابر در شرق ایران ادامه مییابد. جنگلهای هیرکانی که از دوران ژوراسیک به جای مانده اند، 7/3 میلیون هکتار پوشش جنگلی ایران را تشکیل میداده اند که هم اکنون به 8/1 میلیون هکتار تقلیل یافته اند. قدمت این جنگلها که جزو بقایای دوران سوم زمین شناسی هستند از یک سو و وجود 80 گونه گیاهان چوبی به همراه گونه های گیاهی بسیار نادری مانند راش، بلوط، توسکا، نارون، گیلاس وحشی، بارانک، سرخدار، نمدار و غیره از سوی دیگر، نشان میدهد که این اراضی میتوانند همچون موزه زندهای مورد استفاده قرار بگیرند و بطور کلی جنگل ابر به عنوان باریک ترین قسمت از سلسله جبال البرز مرز میان بند بین دو اکوسیستم منطقه نیمه بیابانی و جنگلی است بهگونه ای که میتوان در جنگل های این ناحیه درختان سوزنی برگ را در کنار درختان پهن برگ مشاهده کرد که این امر در گونههای جانوری هم تاثیر گذاشته است. از این رو می توان گفت ارتفاع زیاد جنگل از سطح دریا، پایین بودن درجه حرارت درفصل گرما و وجود چشمه‌سارهای فراوان و پوشش جنگلی متنوع از شاخصه‌های این جنگل است.
نزولات جوی
میزان نزولات جوی در این منطقه بین 400 تا 500 میلی متر و متوسط حداکثر دما 20 و حداقل دما 6 درجه می باشد از سوی دیگر جنگل ابر در محل تلاقی3 جریان اقلیمی اصلی غرب و جنوب آسیا، یعنی پرفشارهای سیبری (جریان خشک و سرد)، پرفشار جنب حاره (جریان گرم و بیابان‌زا) و زبانه‌های اطلس و مدیترانه (جریان معتدل و مرطوب) است. ترکیب این اقالیم متفاوت و متضاد در یک منطقه کوچک جغرافیایی، در جهان کم‌نظیر است..jpg)
این ترکیب، طی میلیون ها سال، ذره ذره و به زحمت توانسته زیستبومی بیافریند که غنای آن موجب شده در شمار ذخایر زیستی کره زمین قرار بگیرد. پارک ملی گلستان، زیستگاه کوچک‌ترین پستاندار جهان است (حشره‌خوار کوچک)، منطقه حفاظت شده خوارتوران (یوزپلنگ ایرانی و گورخرآسیایی و بعضی از کم‌نظیرترین گونههای جانوری جهان و پوشش گیاهی آن) به عنوان بزرگترین منطقه حفاظت شده خاورمیانه، منطقه حفاظت شده خوش ییلاق ، منطقه شکار ممنوع تپال در نزدیکی جنگل ابر واقع شده اند که قدیمی‌ترین جنگل جهان تلقی میشود؛ جنگلی که هر درخت آن حامل 10 میلیون شناسه ژنتیک است و به‌واقع در زمینه علوم زیستی یک کتابخانه سبز است.
راه رفتن روی ابرها رویایی است، دست یافتنی. بدون جدا شدن روح از بدن میشود میان ابرها راه رفت ، خوابید و بر ابر سوار شد. لازم نیست حتما به آسمان بروی. در جنگل ابر آسمان به زمین میآید. از قبل خبر نمیکنند. هر وقت دلشان بخواهد میآیند هر وقت هم که دلشان بخواهد میروند. مجاورت دو ناحیه کم فشار و پرفشار (دشت گرگان و منطقه ابر) باعث شده هر وقت زمین انرژی میگیرد ابرها جابهجا شوند .
جنگل ابر زیاد از مرکز شاهرود فاصله ندارد اما تقریباً همه چیزش با آن فرق دارد. از شهر که فاصله میگیری دشتهای وسیع با پوشش استپی میبینی. هر چه پیش می روی هوا خنک تر میشود.
بوتههای بزرگ آویشن که پوشیده از گلهای سفیدند از دور غرق در برف به نظر میرسند.
دور دست پر از ابر است. کوهها و ابرها به هم پیچیدهاند. ابرها روی شیشه باران میشوند. پیشتر که میروی درختها شروع میکنند به سبز شدن. یکی، دو تا، هزار تا. آنچه زیاد است چنار است و بلوط و آنچه چشم به دنبال آن میگردد اورس است. درخت خاص منطقه ابر که مثل ابر روی زمین میخزد. نمیشود گفت مه غلیظ، در این جنگل، ابر گردا گردت را میپوشاند. خنکی و طراوت و بوی خوشی همراه ابر روی صورتت مینشیند. ابرها بر گونه و چشم و مویت باران میشوند. بیشتر به دریایی میماند که بدون آبشش می شود در آن نفس کشید.
زمین پوشیده از گیاه است و درخت. اما میشود جایی برای چادر زدن پیدا کرد. چشمه ترش مکانی مناسب است. غروب که میشود دیگر چشم چشم را نمیبیند. باید به چراغ قوه دست برد. ابرها چنان دیواری ساختهاند که نور که میافتد سایهات را مقابلت میبینی. ابرها در حال جوششاند. انگار که زمین سماوری است بزرگ و جوش آمده، که بخار آب با فشار از آن بیرون میزند. سرد سرد است. انگار نه انگار که در آن واحد مردم تهران از گرما به خانههاشان پناه میبرند.
اگر بنا بر شب مانی در جنگل باشد بهتر است سفر همراه با تورهای طبیعت گردی انجام شود با توجه به سرمای شب باید کیسه خواب، لباس گرم و بادگیر به همراه داشت. شب که به نیمه میرسد ابرها کمکم کاسه کوزه خود را جمع میکنند. درههای اطراف خوب مشخص می شوند. حرکت ادامه دارد. درهها از ابر پر و خالی میشوند. جوشش سریع ابرها جنگل ابر را به آزمایشگاه یک کیمیاگر شبیه کرده است. کمکم از آسمان هم چشم میپوشند.
آتش و باد و خاک و آب، شب را هم به عناصر چهارگانه میافزاییم. در جنگل ابر هیچ چیز کم نیست. تا صبح بیدار ماندن میارزد برای اینکه تغییر رنگ زمین و آسمان را ببینی. هر چه میگذرد نور بیشتر میپاشد و ابرها دورتر میروند. آفتاب طلوع میکند که بگوید قانون زمین هنوز هم بر این سرزمین حاکم است. میخواهد به یاد بیاورد که در این سرزمین رویایی هم، شب روز میشود و روز شب. از پشت ابرها و کوهها میآید و میماند. طلوع که میشود پینهدوز باد سوزن نگاهت را نخ میکند و به شرق میبرد.
روز مشخص میکند که جنگل ابر پر از تپه است. پوشش تپهها گاه تنک است و گاه انبوه. وارد جنگلهای انبوه که میشوی باور نمیکنی در استان سمنان هستی و باور نمیکنی که با کویر مرکزی و مناطق حفاظت شده خوارتوران یا آفریقای ایران و خوش ییلاق فاصله چندانی نداری و اینجاست که متوجه می شوی چرا به شهرستان شاهرود قاره کوچک می گویند. در منطقه چشمه فراوان است و در نزدیکی هر چشمه خانه کوچکی ساخته اند وگوسفند و بزها را .برای مدتی نگهداری می کنند . چوپانان از گلستان و روستاهای شمالی شاهرود به اینجا می آیند.
صبح زود بهترین زمان برای عکاسی است مناظر اطراف با پوشش سراسر سبز و گاه رنگیاش وادارت میکند به بیشتر دیدن. از دور قلعه ماران که در دوره ایلامیها بر نوک کوه ساخته شده دیده میشود. همین قلعه ماران صبحها هنگام طلوع چنان در ابر غرق میشود که احساس میکنی کشتی سرگردان را میان اقیانوسی آرام دیدهای.
در ته یکی از درهها آبشاری به نام شُرشُر هست که به خاطر صعبالعبور بودن رفتن به آن ممکن نیست. تنها برای ماجراجویان ممکن است که از مسیرهای سخت و پرتگاهی در گروههای کوچک دو سه نفره با راهنمای مجرب آن را ببینند. باید همیشه به یاد داشت که ابرها خبر نمیکنند. برنامهها را به دقت باید تنظیم کرد و پیش از تاریکی هوا به جایی مطمئن رسید. اما برای احتیاط هم که شده در گلگشتها هم باید آب و خوراکیهای شیرین و چراغ قوه به همراه داشت. خطر گراز و خرس را هم در مناطق بسیار بکر باید اضافه کرد. محل کمپ باید به دقت انتخاب شود.
هر لحظه ممکن است حرکت ابرها آغاز شود. مثل خورشید از کنار درخت، ابرها از کنارت عبور میکنند. به آرامی و نرمی و زیبایی و کسی باید باشد تا بخوابد و به ابرها نگاه کند .
دردل این فراخنای رویایی و مه آلود تصویری از رنگ های بی بدیل که در هر فصل از زیبایی خاصی برخوردار بوده و انسان نمی تواند آن را بیان کند. بهار با لکه های برف بجای مانده بر شیار دره ها و چمن های سبز شده همچون ماهوت و مخمل و گل های زرد و قرمز و بنفش و آبی و چاله های پر آب حاصل از برف و پرندگانی که در اطراف نشسته و پر می کشند.
تابستان با هوای خنک و روح بخش آن ، آبشار آلوچال و اطراق کردن بر بالای بلندی ها در شب و به نظاره نشستن ماه و ستارگان و سوسوی چراغ های دور دست آبادی ها و تماشای منظره اقیانوس مه در روز بعد هنگامی که در زیر پا همچون دریایی بیکران دیده می شود. پاییز گویی طوفانی از رنگ به پا خواسته و خالق هستی با رابطه ای خاص جنگل ابر را طور دیگر نقاشی کرده است.
برای اسکان در خانه های روستایی هیچ مشکلی نیست و از مهمان نوازی اهالی روستای زیبای ابر که در کنار جنگل آرمیده، بهره خواهی برد و اگر راهنما بخواهی و یا نان و آبی، حتماً تو را بر سفره ساده و بی ریای خود مهمان خواهند نمود چه آنکس که به درگاه باریتعالی به جان ارزد البته بر خوان ایرانیان به نان ارزد و اگر بخواهی به جنگل رفته و شب در آنجا اقامت نمایی می توانی از بلد های محلی روستا بهره برده و در مناطق زیبای سرتختها و مناطقی همچون تلکا تخته و تخته کمر قلعه چه و یا چشمه آب شاه پسند اتراق نمایی. همراه داشتن چادر مسافرتی و کیسه خواب و لباس گرم و بارانی و بادگیر هم الزامی است، چرا که دمای هوا در شب بین 2 تا 5 درجه در نوسان خواهد بود و اگر پوشش و لباس مناسب نداشته باشی خاطره شبی سرد را با خود به ارمغان خواهی برد.
آنچه مسلم است دیدن جنگل ابر بدون استفاده از راهنما و بلدهای محلی آنگونه که انتظار هست لذت بخش نخواهد بود و صد البته اگر به عنوان یک طبیعت گرد به هرجای از مناطق زیبای ایران سفر کنی مخصوصاً جنگل ابر بایستی اصول اکوتوریسم را که همان حفظ عرصه های طبیعی و بهره گیری از توانمندی جوامع محلی و بومی می باشد را در سفر لحاظ کنی که اگر چنین باشد ضمن آنکه به حفاظت و ماندگاری عرصه ها و توسعه پایدار کمک کرده ای، خود سفری به یاد ماندنی و خاطره انگیز خواهی داشت.
بهتر است برنامه سفر به جنگل ابر را 3 روزه تعریف نماییم تا بتوان ضمن طبیعت گردی و گلگشت در جنگل بازدیدی از دیگر جاذبه های تاریخی و عرفانی قاره کوچک (شاهرود) مانند مجموعه تاریخی بسطام و آرامگاه بایزید بسطامی و آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی، موزۀ شاهرود، کاروانسرای میاندشت، مسجد جامع و آرامگاه ابن یمین فرومدی و روستا شهر تاریخی و آبشار تنگه داستان مجن اختصاص داد. گفتنی است وجود فرودگاه شاهرود و اماکن اقامتی مانند هتل پارامیدا و مهمانسرای شاهرود این امکان را بوجود آورده تا خاطره ای رویایی در ذهن ها بسپاریم.
به امید آنکه شما هم از این طبیعت مهربان و بیدریغ سرشار شوید و تا تابستانی هست روز و شبی زندگی مابین واقعیت و رویا را بر فراز این کوهستان تجربه کنید.
سال آینده شاید دیر باشد . . . .
ارسالی :علیرضا اسلام پناه
تصاویر جنگل ابر را اینجا ببینید
نظر شما