چه آنجا که در سال ۶۰ اعتماد به‌نفس ملی را مایه دستیابی به پیروزی‌های پرشمار در برابر دشمن می‌دانند و چه آنجا که در سال ۶۹ و با اشاره به پیروزی‌های نظامی، اعتماد به‌نفس ملی را ریشه تمام این پیشروی‌ها برمی‌شمارند.

این واژه بعدها و در سخنان سال ۷۷ ایشان متضاد «احساس حقارت» قرار گرفت و بعدها در بیانات سال ۸۲   و ۸۵ ایشان مترادف «امید» و «ما می‌توانیم» نقش بست. اعتماد به‌نفس ملی در طول سالیان پس از این هم هیچ‌گاه رنگ نباخت و همیشه به‌عنوان هسته مرکزی «امید بخشی» مطرح شد. 
چه چیزهایی اعتماد به‌نفس ملی را از بین می‌برد؟ رهبر معظم انقلاب در سخنانی کامل با دانشجویان یزد در سال ۸۶ به ابعاد گوناگون اعتماد به‌نفس ملی پرداختند و ایجاد یأس را یکی از مهم‌ترین عوامل از بین برنده اعتماد به‌نفس ملی می‌دانند. در نهایت آنچه در سخنان نوروز ۱۴۰۲ ایشان نیز مطرح شد، تفسیری در امتداد سخنان پیشین ایشان است. آنجا که تحول را با شیب ملایم وابسته به اعتماد به‌نفس ملی عنوان می‎کنند: 
«آنچه که بنده اراده می‌کنم از تحوّل، عبارت است از تغییر بخش‌ها و نقاط معیوب، چه در نظام اسلامی، چه در جامعه‌ ایرانی. ما نقاط معیوب داریم، بخش‌های ضعیف داریم، ضعف‌هایی داریم؛ این ضعف‌ها را باید شناسایی کنیم، این نقاط را باید مشخص کنیم؛ با اراده قاطع ضعف‌ها را برطرف کنیم، تبدیل به قوت کنیم. خب البته این تحول، کار دشوار و سنگینی است، احتیاج دارد به اعتماد به نفس ملی. اگر یک ملتی به استعدادهای خود اعتماد دارد، به توانایی‌های خود اعتماد دارد، قادر به اقدامات تحولی است؛ ملتی که اعتماد به نفس دارد، می‌تواند اقدامات تحولی را به‌خوبی به سرانجام برساند. مسئولان این ملت هم جرئت می‌کنند که دم از تحول بزنند و اقدام به تحول بکنند».
مرور این تأکیدات سؤال مهمی را در ذهن ما روشن می‌کند، اینکه اعتماد به‌نفس ملی چیست و چگونه یک جامعه می‌تواند آن را کسب کند؟ 
از شاخصه‌های اصلی اعتماد به‌نفس ملی از منظر رهبر معظم انقلاب می‌توان به مواردی همچون «عزم ملی و اراده‌ قوی»، «ایستادگی در برابر توطئه‌های دشمن با تأکید بر هویت اسلامی-ایرانی» و « تلاش در جهت پیشرفت کشور» اشاره داشت. 
باید مدنظر داشت لازمه اعتماد به‌نفس ملی، «اعتماد به ظرفیت‌ها و توانمندی‌های داخلی» برای رشد و پیشرفت کشور است. علاوه بر این، از دیگر الزاماتی که ما را به منزل «اعتماد به‌نفس ملی» رهنمون می‌کند، می‌توان به «شناسایی استعدادها و پرورش آن‌ها»، جست‌وجو در ظرفیت‌های بی‌پایان داخلی (ظرفیت‌های بی‌پایانی را که در داخل هست، جست‌وجو کنیم، شناسایی کنیم، با برنامه‌ریزی درست و صحیح این ظرفیت‌ها را فعال کنیم)، تولید علم و پیشرفت فناوری (ملتی که از علم و دانش برخوردار بود، فتوحات علمی داشت و توانست در دنیا در علم نوآفرینی کند، به‌طور طبیعی دارای اعتماد به‌نفس و عزت‌نفس خواهد بود)، توجه به ارزش‌های فرهنگی و انقلابی (انقلاب اسلامی و هشت سال دفاع مقدس، نمونه‌ کاملی از تکیه بر باورها و اعتماد به‌نفس ملی است که با تکیه بر این ارزش‌های مقدس، ما توانسته‌ایم به پیشرفت‌های مهمی در زمینه‌های مختلف، دست پیدا کنیم)، الگوسازی قهرمان‌های اسلامی (الگوسازی قهرمان‌های اسلامی: بخش عمومی و اجتماعی یک قهرمان این است که چون او مظهر توانایی‌های یک ملت در یک رشته‌ خاص محسوب می‌شود، اعتماد ملی می‌دهد؛ یعنی به مجموعه‌ آحاد ملت، اعتماد به‌نفس می‌دهد ) و تقویت امید به آینده در نسل جوان اشاره کرد.
با مرور این موارد حال شاید بهتر بتوان درک کرد چرا همواره اعتماد به‌نفس ملی به‌عنوان مهم‌ترین رکن ایجاد تحول در جامعه و ساختار سیاست‌گذاری و ... مورد تأکید رهبر معظم انقلاب است.