به گزارش قدس آنلاین؛ روز اول شوال روزه داران، بعد از یک ماه روزه و تهجّد و عبادت، برای گرفتن پاداش الهی آماده می‌شوند؛ لذا این روز، از سویی سبب شادی و سرور است، چراکه هر مسلمانی از انجام وظیفه الهی خوشحال و مسرور است؛ ولی از سویی، چون روز دریافت جوائز الهی است، انسان در حالت خوف و دلهره به سر می‌برد از این که نمی داند اعمال یک ماهه او تا چه اندازه مورد قبول قرار گرفته است؟

امام باقر (علیه السلام) از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) نقل کرده است که آن حضرت فرمود: هنگامی که روز اوّل شوّال فرا می رسد، منادی ندا می‌دهد: ای مؤمنان برای دریافت جوائز و پاداش های خود بشتابید! آنگاه امام (علیه السلام) فرمود: جایزه های خداوند مانند جایزه های پادشاهان نیست (یعنی جایزه او بسیار بزرگ و معنوی و قبولی طاعات و رضوان الهی است).

در پایان نیز تأکید فرمود: «روز اوّل شوال روز دریافت جایزه هاست!»

آداب و اعمال روز عید فطر؛ اول شوال

اوّل؛ ذکر تکبیر
ذکر این تکبیر: (اللّٰهُ أَکْبَرُ اللّٰهُ أَکْبَرُ لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ وَاللّٰهُ أَکْبَرُ اللّٰهُ أَکْبَرُ وَ لِلّٰهِ الْحَمْدُ، الْحَمْدُ لِلّٰهِ عَلَیٰ مَا هَدانا، وَلَهُ الشُّکْرُ عَلَیٰ مَا أَوْلانا.)، و بعد از نماز صبح و نماز عید فطر آن را بخواند.

دوم؛ پرداخت زکات
پیش از نماز عید، زکات فطره را جدا سازد؛ اگر دسترسی به مستحق دارد بپردازد و الاّ کنار بگذارد، برای هر نفر یک صاع (حدود سه کیلو) از گندم یا موادّ غذایی دیگر که در آن شهر غذای غالب مردم محسوب می شود.

زکات فطره واجب مؤکّد است و شرط قبولی روزه ماه رمضان است، و خداوند نیز در قرآن آن را مقدّم بر نماز (عید) شمرده است و می فرماید: «(قَدْ اَفْلَحَ مَنْ تَزَکّی وَ ذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلّی) ; به یقین آن کس که زکات دهد و یاد پروردگارش را کند سپس نماز بخواند، رستگار است!»

سوم؛ غسل کردن

غسل کردن است و وقت آن به فرموده «شیخ طوسی» بعد از طلوع فجر است تا زمان بجا آوردن نماز عید 

قبل از غسل این دعا را بخواند:

اَللّهُمَّ اِیماناً بِـکَ، وَتَصْدیـقاً بِکِتابِکَ، وَاتِّباعَ سُنَّةِ نَبیِّکَ مُحَمَّد صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ

خدایا بخاطر ایمان به تو و تصدیق کتاب تو و پیروی از روش پیغمبرت محمّد صلی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ

آنگاه بسم اللّه بگوید و غسل کند. بعد از اتمام غسل بگوید:

اَللّـهُمَّ اجْعَلْهُ کَفّارَةً لِذُنُوبی، وَطَهِّرْ دینی، اَللّـهُمَّ اَذْهِبْ عَنِّی الدَّنَسَ

خدایا قرارش ده کفاره گناهانم و دین و مذهبم را پاک گردان خدایا دور کن از من چرکی را

چهارم، پوشیدن لباس نیکو

به فرموده «شیخ طوسی» در این روز نیکوترین لباسش را بپوشد و خود را معطّر سازد و با وقار و سکینه به سمت مصلاّی عید حرکت کند.

پنجم؛ افطار قبل نماز عید

پیش از نماز عید، در ابتدای روز افطار کند، و بهتر آن است که افطارش با خرما باشد. «شیخ مفید» (رحمه الله) فرموده است: مستحبّ است مقدار کمی از تربت سیّد الشّهدا، امام حسین (علیه السلام) را تناول نماید که شفای هر دردی است.

ششم: حرکت برای نماز بعد از طلوع آفتاب

پس از طلوع آفتاب برای نماز عید حرکت کند (همان گونه که از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) نقل شده است) و دعاهایی را که از طریق معصومین (علیهم السلام) وارد شده است، بخواند؛ از جمله آن که امام باقر (علیه السلام) فرمود: در عید فطر و عید قربان و جمعه وقتی که برای رفتن به نماز مهیّا شدی، این دعا را بخوان:

اَللّـهُمَّ مَنْ تَهَیَّأَ فی هذَا الْیَوْمِ اَوْ تَعَبَّأَ، اَوْ اَعَدَّ وَاسْتَعَدَّ لِوِفادَة اِلی مَخْلُوق.

خدایا هر که آماده شده در این روز یا مهیاو مستعد و مجهز گشته برای ورود به یکی از مخلوقاتت

رَجآءَ رِفْدِهِ وَنَوافِلِهِ، وَفَواضِلِهِ وَعَـطـایـاهُ، فَـاِنَّ اِلَـیْـکَ یـا سَیِّدی

به امید جایزه و صله و بهره هاو عطاهای او ولی ای آقای من

تَهْیِئَتی وَتَعْبِئَتی، وَاِعْدادی وَاسْتِعْدادی، رَجآءَ رِفْدِکَ وَجَوائِزِکَ.

تنها بسوی توست آمادگی و تهیه و استعداد و تجهیز من به امید جایزه

وَنَوافِلِکَ وَفَواضِلِکَ، وَفَضآئِلِکَ وَعَطایاکَ، وَقَدْ غَدَوْتُ اِلی عید مِنْ

و صله‌ها و بهره‌ها و بخشش‌ها و فضل‌ها و عطاهای تو و بامداد کردم در عیدی

اَعْیادِ اُمَّةِ نَبیِّکَ، مُحَمَّد صَلَواتُ اللهِ عَلَیْهِ وَعَلی آلِهِ، وَ لَمْ اَفِدْ اِلَیْکَ الْیَوْمَ

از عیدهای امت پیامبرت محمّد که درودهای تو بر او و برآلش باد و البتّه ورود من نه به امید

بِعَمَل صالِح اَثِقُ بِهِ قَدَّمْتُهُ، وَلا تَوَجَّهْتُ بِمَخْلُوق اَمَّلْتُهُ، وَلکِنْ اَتَیْتُکَ

کردار شایسته ای است که بدان اطمینان داشته و پیشکش آورده باشم و نه این که به مخلوقی رو کرده و آرزومندش باشم بلکه با حال خضوع به درگاه تو آمده

خاضِعاً، مُقِرّاً بِذُنُوبی، وَ اِسآئَتی اِلی نَفْسی، فَیا عَظیمُ یا عَظیمُ یا عَظیمُ؛ و معترف به گناه و بدی خود بر نفس خویشتنم پس ای خدای بزرگ..

اِغْفِرْ لِیَ الْعَظیمَ مِنْ ذُنُوبی، فَاِنَّهُ لایَغْفِرُ الذُّنُوبَ الْعِظامَ اِلاَّ اَنْتَ، یا لا اِلهَ

بیامرز بزرگ گناهانم را، زیرا نیامرزد گناهان بزرگ را جزتو ای که معبودی

اِلاَّ اَنْتَ، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ

جز تو نیست ای مهربانترین مهربانان

هفتم: نماز عید

خواندن نماز عید در زمان ما مستحب است و آن دو رکعت است؛ در رکعت اوّل سوره حمد و سوره اعلی (یا هر سوره دیگری که مایل باشد) بخواند و بعد از آن پنج تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر این قنوت را بخواند:

اَللّـهُمَّ اَهْلَ الْکِبْرِیآءِ وَ الْعَظَمَةِ، وَاَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ، وَ اَهْلَ الْعَفْوِ

خدایا ای اهل بزرگی و عظمت و ای شایسته بخشش و قدرت و سلطنت و ای شایسته عفو

وَ الرَّحْمَةِ، وَاَهْلَ التَّقْوی وَالْمَغْفِرَةِ، اَسْئَلُکَ بِحَقِّ هذَا الْیَومِ، اَلَّذی جَعَلْتَهُ

و رحمت و ای شایسته تقوا و آمرزش از تو خواهم به حق این روزی که قرارش دادی

لِلْمُسْلِمینَ عیداً، وَلِمُحَمَّد صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً]وَشَرَفاً وَمَزِیداً.

برای مسلمانان عید و برای محمّد صلی الله علیه و آله ذخیره و شرف و فزونی مقام

اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَاَنْ تُدْخِلَنی فی کُلِّ خَیْر اَدْخَلْتَ

که درود فرستی بر محمّد و آل محمّد و درآوری مرا در هر خیری که درآوردی

فیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد، وَاَنْ تُخْرِجَنی مِنْ کُلِّ سُوء اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً

در آن خیر محمّد و آل محمّد را و برونم آری از هر بدی و شری که برون آوردی از آن محمّد

وَ آلَ مُحَمَّد، صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمْ، اَللّـهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ خَیْرَ ما سَئَلَکَ

و آل محمّد را که درودهای تو بر او و بر ایشان باد خدایا از تو خواهم بهترین چیزی را که درخواست کردند

مِنْهُ عِبادُکَ الصّالِحُونَ، وَاَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُکَ الصّالِحُونَ.

از تو بندگان شایسته ات و پناه برم به تو از آنچه پناه بردند ازآن بندگان شایسته ات.

(درصورت عدم توانایی براین قنوت، هرگونه قنوت دیگری نیز می تواند بخواند)

سپس تکبیر ششم را بگوید و به رکوع برود و بعد از رکوع و سجده، برخیزد و رکعت دوم را شروع کند؛ در رکعت دوم، بعد از سوره حمد، سوره والشّمس یا سوره دیگری را بخواند؛ آنگاه چهار تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر همان قنوت را بخواند، سپس تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع و سجود برود و نماز را تمام کند. (۱۲) بعد از نماز، تسبیحات حضرت زهرا (علی‌ها السلام) را بگوید (۱۳) و آنگاه دعاهایی که نقل شده است را بخواند که یکی از آن‌ها دعای چهل و ششم «صحیفه سجّادیه» است.

مستحب است نماز عید، زیر آسمان باشد و بعد از نماز برای برادران دینی جهت قبولی اعمال دعا کند.

هشتم: خواندن دعای ندبه

دعای ندبه را بخواند، که در بخش دعاهای معروف (صفحه ۱۸۹) آمده است مرحوم محدّث قمی می گوید: به فرموده «سیّد بن طاووس»، پس از دعا به سجده برود و بگوید:

اَعُوذُ بِکَ مِنْ نار حَرُّها لایُطْفی، وَجَدیدُها لایَبْلی، وَعَطْشانُها لایُرْوی

پناه می برم به تو از آتشی که حرارتش خاموش نشود و تازه اش کهنه نگردد و تشنه اش سیراب نشود

سپس گونه راست را بر محلّ سجده بگذارد و بگوید:

اِلهی لاتُقَلِّبْ وَجْهی فِی النّارِ بَعْدَ سُجُودی، وَتَعْفیری لَکَ بِغَیْرِ مَنٍّ مِنّی عَلَیْکَ، بَلْ لَکَ الْمَنُّ عَلَیَّ

خدایا بدست آتش مسپار چهره ام را پس از سجده کردنم و بخاک مالیدنم آن را برای تو بدون این که منّتی بر تو داشته باشم بلکه تو بر من منّت داری

آنگاه گونه چپ را بگذارد و بگوید:

اِرْحَمْ مَنْ اَسآءَ وَاقْتَرَفَ وَاسْتَکانَ وَاعْتَرَفَ

رحم کن کسی را که بد کرده و به نافرمانی دست زده و بیچاره گشته و اعتراف بدان‌ها دارد

سپس به حال سجده برگردد و بگوید:

اِنْ کُنْتُ بِئْسَ الْعَبْدُ، فَاَنْتَ نِعْمَ الرَّبُّ، عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ

اگر من بد بنده ای هستم پس تو خوب پروردگاری هستی بزرگ است گناه

عَبْدِکَ، فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ یا کَریمُ.

بنده ات پس باید گذشت تو نیز نیکو باشد ای خدای کریم

در پایان صد مرتبه بگوید:

اَلْعَفْوَ الْعَفْوَ.

گذشت خواهم گذشت خواهم.

فضیلت روز عید فطر
پیامبر اکرم (ص) در روایتی طولانی در فضیلت ماه رمضان، از پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است: چون شب عید فطر-که شب جوائز نام دارد- فرا رسد، خداوند پاداش عمل‏ کنندگان را بدون حساب و شمارش ببخشد.
و چون صبح روز عید فرا رسد خداوند فرشتگان را به همه ‏ی شهرها بفرستد. پس در زمین فرود آیند و سر کوچه‏‌ها و گذرها بایستند و [با صدایی که آن را همه‏‌ی آفریده‏ های خدا جز جن و آدمیان می‌‏شنوند] گویند: ای امّت محمّد! به سوی پروردگار کریم [برای نماز عید] بیرون شوید که او پاداش فراوان دهد و گناهان بزرگ را بیامرزد. و، چون سوی محلّ برگزاری نماز عید روند خدا عزّ و جلّ به فرشتگان فرماید: ای فرشتگان من! مزد کارگر-، چون کار خود را انجام دهد- چیست؟ عرضه دارند: معبودا و سیدا! این که مزدش را کامل پرداخت کنی. خداوند عزّ و جلّ فرماید: شما را گواه می ‏گیرم که من پاداش روزه‏‌ی رمضان و نمازشان را خشنودی و آمرزش خود از ایشان قرار دادم.
و چون سوی محلّ برگزاری نماز عید روند خدا عزّ و جلّ به فرشتگان فرماید: ای فرشتگان من! مزد کارگر- چون کار خود را انجام دهد- چیست؟ عرضه دارند: معبودا و سیدا! این که مزدش را کامل پرداخت کنی و خداوند [خطاب به بندگان خویش]می‏ فرماید: ای بندگان من! [هر چه می‏ خواهید]از من بخواهید که به عزت و جلال خودم سوگند که امروز در این اجتماع خویش، هر چه برای دنیا وآخرت خود بخواهید عطا می‏ کنم؛ و به عزت و جلال خودم سوگند تا وقتی که مرا مراقب خود بدانید [ و از من بترسید]شما را در پناه می‏ گیرم و نزد کسانی که در دوزخ جاودانند رسوایتان نسازم. باز گردید که آمرزیده شدید همانا مرا خشنود کردید و من از شما خشنود شدم. در ادامه می‏فرماید: پس فرشتگان به خاطرآنچه-که خداوند در روز عید فطر به این امت ارزانی فرموده است- شاد می ‏شوند و به یکدیگر بشارت داده و تبریک گویند.

جابر نیز از امام باقر علیه السّلام روایت کرده‏ که آن حضرت فرمود: رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله فرمود: چون روز اول شوّال فرا می ‏رسد منادیی ندا می‏ کند: ای مؤمنان در این صبحگاه بشتابید برای جوائزتان. [که به پاداش عبادات رمضان می‏دهند] سپس فرمود: ای جابر جوائز خداوند متعال که مانند جوائز این پادشاهان نیست. آنگاه فرمود: امروز روز جایزه است. (من لا یحضره الفقیه ج‏۱ ص ۵۱۱ ح ۱۴۷۸) همانا خداوند عزّ و جلّ ماه رمضان را میدان مسابقه برای بندگان خود قرار داده است تا با طاعت و عبادت خود برای رسیدن به رضوان و خشنودی خداوند از یکدیگر پیشی بگیرند. پس گروهی در این میدان تاختند و به خشنودی الهی فائز شدند و عدّه‏ای دیگر عقب افتادند و تقصیر کردند و زیان دیدند.

امام حسن مجتبی علیه السّلام در روز عید فطر گروهی را دید که مشغول بازی و خنده بودند. پس در حالی که به آنان اشاره می‌‏کرد به اصحاب خویش فرمود: همانا خداوند بلند مرتبه، ماه رمضان را میدان مسابقه برای بندگان خود قرار داده است تا با طاعت و عبادت خود برای رسیدن به رضوان و خشنودی خداوند از یکدیگر پیشی بگیرند.
پس گروهی در این میدان تاختند و به خشنودی الهی فائز شدند و عدّه‏ای دیگر عقب افتادند و تقصیر کردند و زیان دیدند.» پس عجبا و بسیار عجبا از آن‏که به خنده و بازی مشغول باشد در چنین روزی که نیکوکاران در این روز پاداش می‏‌یابند و تقصیرکاران زیان می‌بینند؛ و قسم به خدا که اگر حجاب از میان برخیزد و پرده کنار رود بی‌‏تردید و حتما نیکوکار مشغول نیکوکاری خود شود و بدکردار گرفتار زشتکاری خود باشد.
(من لا یحضره الفقیه ج‏۱ ص ۵۱۱ ح ۱۴۷۹)